Leczenie grypy i przeziębienia

Infekcje wirusowe – grypa i przeziębienie

Przeziębienie oznacza infekcję górnych dróg oddechowych wywołaną przez wirusy. Istnieje wiele odmian patogenów, mogących w konsekwencji zakażenia powodować objawy zapalenia błony śluzowej nosogardła, gardła i krtani, czyli typowe symptomy przeziębienia. Do wirusów takich zaliczamy między innymi: rhinowirusy, koronawirusy, wirus grypy, wirus paragrypy, wirus RSV (Respiratory Syncytial Virus) i wiele innych, których liczbę ocenia się na ponad 200.

Grypa wiąże się z zapaleniem nosogardła i gardła, które wywołuje tylko wirus grypy. Grypa jest konsekwencją zakażenia jedną z trzech odmian wirusa grypy i daje zwykle cięższe objawy niż przeziębienie wywołane innymi patogenami. Do objawów grypy należą:

• gorączka (niekiedy sięgająca 40 stopni Celsjusza),
• bóle mięśni i stawów,
• ból głowy,
• dreszcze,
• ból gardła,
• suchy kaszel.

Objawy te, występujące także w przebiegu innych chorób, określa się mianem objawów grypopodobnych lub rzekomogrypowych. W związku z podobieństwem objawów, osoby przeziębione nadinterpretują swój stan, myląc grypę z przeziębieniem. W leczeniu grypy i przeziębienia nie stosuje się antybiotyków.

Wirusy – dla kogo są groźne?

Zakażenia wirusowe są niebezpieczne dla pacjentów o obniżonej odporności immunologicznej. Oznacza to stan osłabienia organizmu w wyniku chorób lub niedojrzałości związanej z wiekiem. Stanami wymagającymi większej czujności i unikania infekcji są:

• choroby zmieniające odpowiedź immunologiczną organizmu – zakażenie wirusem HIV, choroby nowotworowe oraz leczenie chemioterapeutyczne lub radiologiczne, leczenie chorób autoimmunologicznych, stan po przeszczepie narządu;
• wiek – dotyczy to niemowląt, małych dzieci, jak i osób w wieku podeszłym (powyżej 65 roku życia);
• stres – długotrwałe narażenie na stres w związku z wieloma zmianami hormonalnymi ustroju (w tym podwyższony poziom kortyzolu i adrenaliny) znacznie osłabiają odporność.

Dzieci zaraz po urodzeniu, w związku z niedojrzałością układu immunologicznego, nie mają w pełni rozwiniętych mechanizmów obronnych do walki z infekcją wirusową. Przeciwciała oraz limfocyty w dużej części pochodzą z krążenia matki. Przechodzą przez łożysko jeszcze w czasie życia płodowego lub po porodzie w trakcie karmienia piersią wraz z mlekiem.

Osoby w podeszłym wieku, w związku ze starzeniem się szpiku oraz organów wewnętrznych, także tracą część funkcji odpornościowych, czego konsekwencją jest zwiększona podatność na infekcje wirusowe oraz skąpa manifestacja objawów grypy. Bywa, że u tych pacjentów przebieg choroby jest bezobjawowy, co zwiększa ryzyko powikłań, takich jak zapalenie płuc lub zapalenie mięśnia sercowego, które mogą być pierwszymi objawami toczącego się zakażenia wirusem grypy.

Leczenie przeciwnowotworowe wiąże się z różnymi działaniami niepożądanymi, do których zalicza się m.in. upośledzenie odporności. Jest to niekiedy także symptom choroby podstawowej. Nowotwory układu krwiotwórczego oraz chłonnego (białaczki i chłoniaki) mogą być przyczyną niewydolności immunologicznej organizmu, zwiększając ryzyko zakażeń.

U osób bardziej podatnych na infekcje wirusowe niezmiernie ważne jest zaobserwowanie wczesnych objawów choroby i jak najszybsze włączenie leków przeciwwirusowych (oseltamivir, inozyna).

Przeziębienie i grypa – leczenie

Jak już wyżej wspomniano, po potwierdzeniu infekcji wirusowej nie ma potrzeby leczenia grypy i przeziębienia antybiotykiem. Jego nadużywanie prowadzi do powstawania szczepów opornych na większość leków i w razie poważnej infekcji może zabraknąć antybiotyku, na który bakterie byłyby wrażliwe.

Lekarze coraz częściej decydują się na leczenie popularnych zakażeń wirusowych, w tym leczenie grypy i przeziębienia preparatami przeciwwirusowymi i immunomodulującymi:

• leki przeciwwirusowe, takie jak oseltamivir, czy zanamivir; ich zastosowanie ma sens, gdy od pierwszych objawów nie upłynęło więcej niż 48 godzin i jest zarezerwowane głównie dla osób o obniżonej odporności, dla których zakażenie wirusem grypy stanowi duże zagrożenie;
• inozyna – lek łączący funkcje przeciwwirusowe oraz modulujące układ odpornościowy; jej mechanizm działania opiera się na pobudzeniu odpowiedzi komórkowej organizmu w walce z zakażeniem oraz na hamowaniu namnażania wirusów; przeciwwirusowe właściwości inozyny polegają na blokowaniu syntezy materiału genetycznego wirusów, co skutecznie redukuje objawy choroby; istotną właściwością leku jest możliwość włączenia inozyny do terapii na każdym etapie trwania zakażenia, a nie tylko w krótkim czasie po wystąpieniu objawów; warto także pomyśleć o profilaktycznym stosowaniu tego leku po kontakcie z osobą chorującą na grypę lub zakażoną wirusem wywołującym przeziębienie.

W opanowywaniu objawów i leczeniu grypy i przeziębienia stosuje się ogólnie dostępne leki:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), m.in. ibuprofen, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy (ASA); zmniejszają one stan zapalny w drogach oddechowych, łagodzą ból gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe, a także bóle głowy i gorączkę;
• leki udrażniające zatkany nos – dostępne w kroplach do nosa i tabletkach, zawierają odpowiednie dawki fenylefryny, efedryny lub oksymetazoliny;
• leki przeciwgorączkowe – niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz paracetamol i metamizol.

Wiele osób stosuje także domowe skuteczne sposoby walki z objawami przeziębienia. Warto oszczędzać organizm i pozostać w łóżku, przynajmniej w pierwszych dniach nasilonych dolegliwości oraz wysokiej gorączki.

Ponadto można wspomagać się inhalacjami z ziół i olejków eterycznych. Do tego celu warto wykorzystać napary z szałwii, rumianku, pokrzywy oraz olejek eukaliptusowy i miętę. W okresach zwiększonego ryzyka na zachorowania należy wspomagać organizm witaminami (głównie witaminą C) oraz naturalnymi substancjami, pobudzającymi pracę układu odpornościowego, takimi jak wyciąg z czarnego bzu, sosny, imbiru, czosnku i werbeny.

Skuteczny sposób na infekcje wirusowe u dzieci i dorosłych

Jedną z najbardziej skutecznych metod walki z grypą są szczepienia. Można je stosować u dzieci powyżej 3 roku życia oraz u dorosłych. Ważne jest, aby w związku z szybką zmiennością materiału genetycznego wirusa grypy, powtarzać szczepienie co roku na przełomie września, października i początku listopada. Szczepienie chroni osoby dorosłe i dzieci przed szczepami wirusa, zawartymi w szczepionce, po około 2–3 tygodniach od momentu zaszczepienia. Nie chroni ono jednak przed przeziębieniem, którego objawy mogą przypominać grypę.

Lekami przeciwwirusowymi, które w leczeniu grypy i przeziębienia można stosować u dzieci już od 1 roku życia, są oseltamivir i inozyna. Hamują one namnażanie wirusa oraz wspomagają działanie układu immunologicznego w walce z zakażeniem. Substancja czynna inozyny wspiera organizm w walce z wieloma rodzajami wirusów, nie tylko wirusa grypy, a włączenie jej do terapii może nastąpić na każdym etapie choroby wirusowej.

Szczególnym wskazaniem do stosowania szczepień przeciw grypie oraz profilaktycznego stosowania leków przeciwwirusowych są wszystkie stany przebiegające z obniżeniem odporności, takie jak:

• podeszły wiek,
• nawracające infekcje górnych dróg oddechowych,
• leczenie przeciwnowotworowe,
• choroby upośledzające odporność.

U wszystkich tych osób, a także u dzieci podatnych na zakażenie i przebywających większość czasu w przedszkolu lub szkole, warto pomyśleć nad profilaktycznym zastosowaniem inozyny lub oseltamiviru. Jest to szczególnie wskazane w okresach zwiększonego zachorowania na grypę.

Oczywiście, zarówno u dorosłych, jak również u dzieci należy pamiętać o odpowiedniej diecie, bogatej w witaminy oraz o objawowym leczeniu grypy i przeziębienia w pierwszych dniach choroby. Wiele szeroko dostępnych leków można stosować już powyżej 1 roku życia. W razie pogorszenia lub nieustępowania dolegliwości po 2–3 dniach od włączenia leczenia należy skonsultować objawy z lekarzem pierwszego kontaktu.