Kaszel psychogenny (na tle nerwowym, nerwowy) – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny kaszlu i kaszlu psychogennego

Kaszel kojarzymy najczęściej z wirusową, bakteryjna lub rzadziej grzybiczą infekcją górnych lub dolnych dróg oddechowych lub też następstwem palenia papierosów. Kaszel może stanowić także skutek:

• przyjmowanych leków (np. stosowanych w nadciśnieniu tętniczym),
• infekcji ucha środkowego, zachłyśnięcia,
• choroby wrzodowej lub podrażnienia wziewnymi substancjami chemicznymi.

W wyniku pobudzenia nerwów unerwiających błonę śluzową górnych dróg oddechowych dochodzi do głębokiego wdechu, a następnie nagłego skurczu mięśni oddechowych, w tym przepony i mięśni międzyżebrowych, a także ściany oskrzeli i nagłego wyrzutu powietrza z płuc. Fizjologiczną rola kaszlu jest oczyszczanie dróg oddechowych.

Znany nam odgłos towarzyszący kaszlowi, powstaje podczas szybkiego przepływu strumienia powietrza przez krtań i struny głosowe. Uruchomienie odruchu prowadzącego do kaszlu nie musi jednak wiązać się z obwodowym drażnieniem nerwów czuciowych, ale może mieć także związek z psychiką. Kaszel, który nie jest spowodowany żadną fizjologiczną przyczyną, ani chorobą, nazywamy kaszlem psychogennym.

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Kaszel psychogennym – kaszel na tle nerwowym

Dla kaszlu psychogennego charakterystyczne jest niewystępowanie w nocy i podczas mówienia, brak poprawy po typowych lekach przeciwkaszlowych oraz utrzymywanie się przez okres 8 tygodni lub dłużej.

Zwykle ma charakter suchy, a u jego podłoża leży ostra reakcja na stres, problemy szkolne u dzieci, zaburzenia lękowe i zaburzenia osobowości.

U dzieci, u których częściej rozpoznaje się kaszel psychogenny niż u osób dorosłych, napady mogą być wyrazem złości i gniewu, nasilają się w sytuacjach stresowych i w obecności innych osób. Nie należy bagatelizować problemu kaszlu psychogennego, ani uznawać go za próbę symulacji choroby, ponieważ stanowi on realny problem i wymaga leczenia.

Przeczytaj też: Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Diagnostyka kaszlu psychogennego

Zwykle diagnostykę kaszlu psychogennego przeprowadza się poprzez wykluczenie innych jego przyczyny, a więc:

• infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych;
• astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc;
• obecności ciała obcego w drogach oddechowych oraz nowotworów;
• choroby refluksowej przełyku i wrzodów żołądka;
• przyjmowania leków takich jak inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę, stosowanych w nadciśnieniu tętniczym oraz leków zobojętniających kwa solny w żołądku, które mogą wywoływać kaszel jako działania niepożądane;
• niewydolności serca, wad serca i zatorowości płucnej;
• gruźlicy i sarkoidozy;
• podrażnienia wziewnymi substancjami chemicznymi.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Diagnostyka różnicowa obejmuje zatem wykonanie podstawowych badań morfologicznych, zdjęć rentgenowskich lub tomografii płuc, spirometrii, testów alergicznych, badanie plwociny lub wycinka pobranego podczas biopsji płuc, konsultację laryngologiczną, wykonanie EKG i innych badań kardiologicznych czy gastroskopię.

Rozpoznanie kaszlu psychogennego ma miejsce po wykluczeniu wszystkich organicznych przyczyn. Niezwykle ważne jest branie pod uwagę przyczyny psychicznej kaszlu, choćby z uwagi na fakt, że nierzadko pacjenci z tego typu schorzeniem są długotrwale i nieskutecznie leczeni np. z powodu domniemanej alergii czy astmy.

Zobacz też: Tabletki na kaszel – jakie wybrać?

Leczenie kaszlu psychogennego

Podstawową metodą leczenia kaszlu psychogennego jest psychoterapia. Czasem wspomagająco stosuje się także łagodne leki hamujące odruch kaszlu. Nierzadko pacjenci mają problem z zaakceptowaniem diagnozy i unikają psychoterapii przez długi czas.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Ważne jest jednak przekonanie pacjenta o celowości leczenia, ponieważ przedłużający się suchy kaszel prowadzi do podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych, a nawet jej zaniku i innych konsekwencji, takich jak przepuklina, rozstrzeń oskrzeli, nietrzymanie moczu czy wymioty. Po zaakceptowaniu potrzeby leczenia, pacjent na drodze psychoterapii poszukuje problemów natury psychicznej, które leżą u podłoża jego objawów.