Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Czym jest przeziębienie?

Przeziębieniem określamy wirusową infekcję górnych dróg oddechowych, przede wszystkim zapalenie gardła, która stanowi niemały odsetek przyczyn wizyt lekarskich.

Do wirusów najczęściej odpowiadających za zachorowanie należą:

• adenowirusy,
• rynowirusy,
• wirus RSV,
• wirusy Coxackie,
• wirus ECHO,
• wirus Epsteina–Barr,
• wirus grypy i paragrypy.

Przeziębienie dotyka zdecydowanie częściej osoby osłabione, przepracowane, niedożywione i zbyt krótko śpiące, narażone na kontakt z dużą liczbą osób, ze współistniejącym zapaleniem zatok lub niedrożnością nosa oraz wszystkich z osłabioną odpornością. Tym samym każdy człowiek okresowo bywa narażony na infekcję.

Pacjenci często skarżą się na:

• niewielką gorączkę lub stan podgorączkowy,
• katar,
• kaszel,
• uczucie zmęczenia,
• nudności,
• wymioty,
• ból i zaczerwienienie gardła,
• powiększenie węzłów chłonnych.

Na szczęście, przeziębienie w zdecydowanej większości przypadków kończy się całkowitym powrotem do zdrowia po kilku dniach, maksymalnie do tygodnia spędzonego na odpoczynku.

Organizm zwykle radzi sobie z wirusami, wykorzystując naturalne mechanizmy odporności. Możemy go jedynie wspomagać, stosując popularne leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne (najlepiej te zawierające inozynę, która przy okazji także wspomaga układ odpornościowy). Rzadko zdarzają się powikłania, takie jak zapalenie zatok przynosowych, ucha, oskrzeli lub płuc, spowodowane wtórnym zakażeniem bakteryjnym, wymagającym w takim przypadku włączenia antybiotykoterapii.

Wśród czynników patogennych wymieniliśmy także wirus grypy – odpowiada on za około 10% zachorowań na przeziębienie i, niestety, niesie za sobą ryzyko poważniejszych powikłań. Dlatego istotnie jest by wiedzieć, jak odróżnić grypę od przeziębienia.

Grypa i jej groźne powikłania

Oczywiście niełatwo odróżnić na pierwszy rzut oka grypę od zwykłego przeziębienia. Niemniej jednak zazwyczaj czujemy się wtedy zdecydowanie gorzej. Pojawiają się:

• gorączka (nawet do 40–41˚C),
• dreszcze,
• bóle stawowe i mięśniowe, zwłaszcza w obrębie łydek,
• ból głowy,
• światłowstręt,
• uczucie wyczerpania fizycznego.

W większości przypadków u osób o dobrym stanie ogólnym zdrowia po kilku, kilkunastu dniach stopniowo następuje powrót do pełnej sprawności organizmu, a wirus zostaje unieszkodliwiony. Niestety, zdarza się, że choroba ma mniej optymistyczny przebieg, a wirus tylko pozornie zostaje usunięty i może wywołać groźne następstwa, nawet po wielu latach od przebycia pierwotnej infekcji.

Taka sytuacja zdarza się zwłaszcza u pacjentów obciążonych innymi chorobami towarzyszącymi, osłabionych, w podeszłym wieku oraz mających z jakichś względów upośledzoną odporność. Nieleczona grypa lub jej ciężki przebieg może powodować między innymi rozwój lub znaczne zaostrzenie innych chorób układu oddechowego – astmy, przewlekłej choroby obturacyjnej płuc, innych schorzeń przewlekłych.

Grypa a powikłania

Wiedza, jak odróżnić grypę od przeziębienia, jest istotna między innymi po to, by uniknąć powikłań grypy, które mogą być bardzo niebezpieczne. Wirus sam w sobie może spowodować zapalenie płuc (tak zwane grypowe) lub zachorowanie w wyniku nadkażenia bakteryjnego. Wtedy zapalenie płuc, zatok lub oskrzeli musi być leczone antybiotykami, a nierzadko w takim stanie konieczne jest leczenie szpitalne. Trwałe następstwa infekcji to m.in. zapalenie ucha środkowego, związane z zaburzeniem słuchu i równowagi lub z porażeniem nerwu twarzowego.

Poza drogami oddechowymi narażony jest między innymi układ krążenia, infekcja może znacznie uszkodzić mięsień sercowy, powodując zaburzenia rytmu, a nawet nagłe zatrzymanie akcji serca, będące bezpośrednim stanem zagrożenia życia.

Zajęcie układu nerwowego powoduje zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych. Pojawia się ból głowy, senność, a nawet śpiączka, zaburzenia widzenia, mowy, czucia, ruchów dowolnych, może dojść do rozwoju padaczki.

Ponadto grypa może spowodować zapalenie wszystkich innych narządów i tkanek – mięśni szkieletowych, spojówek, rdzenia kręgowego z porażeniem kończyn czy rozwój niewydolności nerek. Jest to więc niezwykle groźna choroba, której nie powinniśmy lekceważyć.

Jak odróżnić przeziębienie od grypy?

Zatem jak odróżnić grypę od przeziębienia? Jak wspomnieliśmy, opisując objawy obu jednostek chorobowych, jest to zadanie niełatwe nawet dla doświadczonych lekarzy. Poniżej przedstawiamy zestawienie bardziej charakterystycznych dla danego schorzenia objawów, nie jest to jednak 100% wyznacznik diagnozy, a jedynie rodzaj wskazówki.

Grypa:

• nagły początek,
• gorączka powyżej 39°C (przez 1–2 dni),
• dreszcze,
• ból stawów, mięśni, zwłaszcza łydek,
• ból głowy,
• światłowstręt,
• znaczne osłabienie,
• suchy kaszel,
• ból gardła.

Przeziębienie:

• powolny początek, zwykle rozpoczynający się od kataru,
• niewielka gorączka lub stan podgorączkowy,
• uczucie zmęczenia,
• zmniejszenie drożności nosa,
• kaszel.

Powinniśmy również sugerować się sytuacją epidemiologiczną na danym terenie (np. znaczny wzrost zachorowań na grypę w ostatnim czasie) oraz faktem, czy mieliśmy kontakt z osobą chorą. Ponadto lekarz może zlecić badania laboratoryjne, wykrywające obecność antygenów wirusa lub swoistych przeciwciał. Do testów tych wykorzystuje się wymazy z nosa czy gardła, popłuczyny z gardła lub oskrzeli, wysięk z ucha, krew oraz ostatecznie materiał z biopsji. Są to skomplikowane i wykorzystujące nowoczesne techniki metody, które, niestety, nie są stosowane rutynowo w gabinetach lekarskich.

Diagnostykę wirusologiczną stosuje się w praktyce u osób hospitalizowanych z podejrzeniem grypy, kobiet w ciąży, osób w stanie immunosupresji lub gdy diagnoza ma wpływ na dalsze leczenie.

A dlaczego wiedza, jak odróżnić grypę od przeziębienia , jest tak ważna? Po pierwsze – we wczesnej fazie grypy można zastosować leczenie przeciwwirusowe (np. leki z inozyną). Po drugie, można zapobiegać grypie i jej powikłaniom poprzez szczepienia ochronne i wreszcie – wiedząc, że nie mamy do czynienia ze zwykłym przeziębieniem – unikniemy powikłań i ciężkiego przebiegu poprzez zlekceważenie choroby lub jej niedoleczenie i zbyt szybki powrót do obowiązków. Warto mieć także na uwadze zdrowie naszych bliskich i nie narażać ich na kontakt z groźnym wirusem.

Zapobieganie i leczenie przeziębienia oraz grypy

Zarówno w przebiegu grypy, jak i przeziębienia stosujemy podstawowe leki objawowe:

• przeciwgorączkowe,
• przeciwbólowe,
• przeciwzapalne,
• przeciwkaszlowe,
• obkurczające błonę śluzową.

Konieczne jest także stosowanie się do podstawowych zaleceń, takich jak odpoczynek w łóżku, picie dużej ilości płynów, lekkostrawna, ale bogatokaloryczna dieta. Dodatkowo w przebiegu grypy zastosowanie znajdują leki przeciwwirusowe. Dużym uznaniem cieszą się leki (dostępne już bez recepty), które hamują namnażanie się wirusa, a przy okazji stymulują układ odpornościowy.

Po rozpoznaniu i potwierdzeniu grypy konieczna jest kontrola pod kątem wystąpienia możliwych powikłań. Ponadto warto rozważyć zastosowanie szczepionki, która, choć nie daje gwarancji, że nie zachorujemy, to znacznie zmniejsza takie ryzyko.