Serotonina – inaczej hormon szczęścia – to jeden z ważniejszych neuroprzekaźników w mózgu, który pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Pochodna tryptofanu odpowiedzialna jest za nasze samopoczucie, nastrój, a także procesy związane z zasypianiem. Jakie są objawy obniżonego poziomu serotoniny i co zrobić, by nie zmagać się z jej niedoborem oraz mieć odpowiednie stężenie serotoniny?
Serotonina – co to jest, objawy niedoboru, leki na zwiększenie ilości serotoniny
Spis treści
Serotonina – czym jest?
Serotonina, czyli 5-hydroksytryptamina (w skrócie 5-HT), to amina biogenna, która uznawana jest za neuroprzekaźnik i hormon tkankowy. W 1935 roku została pozyskana z komórek jelitowych.
Serotonina, która wydzielana jest w podwzgórzu, szyszynce i płytkach krwi, odpowiada za przekazywanie szeregu informacji między komórkami mózgowymi.
Serotonina powstaje na drodze przemian tryptofanu – aminokwasu egzogennego – czyli tego, którego organizm nie jest w stanie syntetyzować samodzielnie.
Do organizmu możemy go dostarczyć jedynie w formie pożywienia.
Za prawidłowy poziom serotoniny w organizmie odpowiedzialny jest enzym MAO, czyli monoaminooksydaza, który powoduje rozpad serotoniny do kwasu 5-hydroksyindolooctowego.
Działanie serotoniny
Działanie serotoniny w organizmie jest wielokierunkowe i ma wpływ na funkcjonowanie tkanek i układów. Serotonina może działać zarówno obwodowo, jak i centralnie.
Serotonina obwodowa produkowana jest przede wszystkim w wyspecjalizowanych komórkach endokrynnych przewodu pokarmowego. Działa pobudzająco na skurcz naczyń krwionośnych i oskrzeli, a także aktywuje płytkowy układ krzepnięcia.
Z kolei serotonina w ośrodkowym układzie nerwowym przyczynia się do zmian zachowań emocjonalnych, bezsenności, a także wpływa na aktywność seksualną i napięcie mięśniowe.
Za co odpowiada serotonina (hormon szczęścia)?
Serotonina zaliczana jest do grupy neuroprzekaźników, które uczestniczą w przesyłaniu impulsów nerwowych między komórkami. Serotonina pełni wiele funkcji, a do najważniejszych należą:
- Wpływ na czynność przewodu pokarmowego – serotonina, która wydzielana jest w jelitach, wspomaga motorykę w przewodzie pokarmowym, co jest szczególnie istotne, gdy spożyjemy niekorzystną dla organizmu substancję. Serotonina prowokuje biegunkę, a co za tym idzie – szkodliwa substancja zostaje szybciej wydalona. Serotonina wpływa na pracę jelit i powoduje, że czujemy się syci.
- Regulacja nastroju – serotonina nie bez powodu nazywana jest hormonem szczęścia. Naukowcy potwierdzili, że ma ona związek z odczuwanymi: szczęściem, radością i euforią. Serotonina pływa nie tylko na pozytywne emocje, ale także redukuje uczucie lęku i niepokoju.
- Udział w procesach krzepnięcia krwi – kiedy podczas np. skaleczenia dochodzi do uszkodzenia tkanki, komórki płytek krwi uwalniają serotoninę, a ta przyspiesza gojenie rany. Serotonina przyczynia się do zwężania naczyń krwionośnych w przypadku nieuszkodzonego śródbłonka naczyń krwionośnych, co ogranicza utratę krwi, a także sprzyja tworzeniu się czopa płytkowego.
- Poprawa funkcji seksualnych – serotonina ma korzystny wpływ na intensywność doznań seksualnych.
Serotonina reguluje wydzielanie trzustki i powoduje zwiększenie wydzielania insuliny. Zdaniem części naukowców wpływa też na gęstość kości. Ponoć jej podwyższony poziom w jelitach powiązany jest ze zmniejszoną gęstością kości, która prowadzi do osteoporozy.
Jak sprawdzić poziom serotoniny?
Odpowiedni poziom serotoniny wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. By sprawdzić poziom serotoniny, należy wykonać badanie z krwi, jednak – co ważne – wyniki są podatne na zmienne stężenia serotoniny w ciągu doby.
Drugim badaniem, które umożliwia sprawdzenie poziomu hormonu, jest zbadanie próbki moczu z całej doby. W ten sposób określimy dobową produkcję serotoniny. Ile powinien wynosić poziom serotoniny we krwi? Normy serotoniny we krwi różnią się w zależności od wykorzystywanej metody, a za prawidłowy wynik uznaje się ten między 50 a 280 ng/ml.
Niedobór serotoniny – objawy
Serotonina to neurotransmiter, który przenosi sygnały między neuronami. Niedobór serotoniny w organizmie człowieka jest wynikiem nieodpowiedniej diety i prowadzi do różnych zaburzeń. Warto jednak pamiętać, że nie ma choroby, której przyczyną jest wyłącznie niski poziom serotoniny.
Serotonina może być jedynie powiązana z różnymi dolegliwościami i przypadłościami.
Co się wiąże z niedoborem serotoniny? Jakie są objawy niedostatecznej ilości tego hormonu szczęścia w organizmie?
Niedobór serotoniny prowadzi mi.in. do bezsenności, złego nastroju, smutku, napadów agresji czy depresji. Obniżony nastrój powiązany jest z objadaniem się lub – wręcz przeciwnie – z brakiem apetytu. Niedobór serotoniny może przyczynić się do obniżonej samooceny, pogorszenia pamięci i koncentracji, niepokoju czy trudności z zasypianiem. Zaburzenia snu są jednym z bardziej charakterystycznych objawów niedoboru serotoniny.
Serotonina modeluje również motorykę układu pokarmowego, a zaburzenia jej wydzielania powiązane są z zespołem jelita nadwrażliwego.
Istnieją podejrzenia co do związku niedoboru serotoniny, a występowaniem śmierci łóżeczkowej u niemowląt.
Nadmiar serotoniny – objawy
Podobnie jak niedobór, tak też i nadmiar serotoniny może być szkodliwy dla naszego organizmu. Jednak w warunkach fizjologicznych nadmiar serotoniny nie jest możliwy. W przypadku nadmiernego pobudzenia receptorów serotoninowych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego mówimy o zespole serotoninowym.
Czym jest zespół serotoninowy?
To zespół, który może pojawić się u osób przyjmujących leki zwiększające aktywność serotoniny. Taka sytuacja ma najczęściej miejsce przy jednoczesnym przyjęciu większej ilości dwóch takich leków lub w przypadku zatrucia mieszanego.
Oto najczęstsze objawy nadmiaru serotoniny:
- kołatanie serca,
- łagodne nadciśnienie tętnicze,
- dreszcze,
- rozszerzenie źrenic,
- pocenie się.
Leczenie zespołu serotoninowego ma miejsce w szpitalu, bowiem jest to stan zagrażający zdrowiu i życiu pacjenta. Leczenie opiera się głównie na monitorowaniu stanu chorego i podaniu odpowiednich leków, które uzależnione są od objawów i stopnia ich nasilenia.
Leki podwyższające poziom serotoniny:
- leki SSRI, np.: sertalina, fluoksetyna, citalopram, escitalopram;
- trazadon, bupriopion, ondansetron;
- tryptofan znajdujący się w suplementach diety;
- tramadol, pentazocyna;
- wenlafaksyna, duloksetyna.
Z nadmiarem serotoniny w organizmie mogą mieć związek także rakowiaki, czyli guzy, które mogą produkować wspomniany aminokwas.
Do najczęstszych umiejscowień rakowiaków należą: jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, okrężnice.
Jak podnieść poziom serotoniny?
Poziom serotoniny w organizmie najlepiej podnieść poprzez zwiększenie poziomu tryptofanu. Na co warto zwrócić uwagę?
- Aktywność fizyczna – minimum 30 min dziennie poświęć na aktywność fizyczną. Pływanie, spacer, jazda na rowerze czy aerobik zwiększają produkcję serotoniny (oczywiście to tylko przykłady).
- Relaks i odprężenie także pomagają zwiększyć poziom serotoniny w organizmie.
- Spokojny sen (warto zadbać o prawidłową higienę snu).
- Fototerapia – spędzaj minimum 20 min dziennie na słońcu. W ten sposób zwiększysz poziom witaminy D, która jest niezbędna do produkcji serotoniny.
- Pocałunki, zbliżenia i seks znacznie zwiększają poziom serotoniny.
- Odpowiednio zbilansowana dieta – by podnieść poziom hormonu szczęścia w organizmie, warto zwrócić uwagę na menu, które powinno obfitować w produkty zawierające tryptofan, np.: jajka, ryby, banany i awokado, a także w te zawierające dużą ilość witaminy B, np.: orzechy, kasze, brązowy ryż.
Serotonina wykorzystywana w medycynie
„Hormon szczęścia” istotnie wpływa na nastrój i samopoczucie. W przypadku bardzo niskiego stężenia serotoniny we krwi konieczne jest wdrożenie terapii farmakologicznej.
W leczeniu depresji i zaburzeń nerwicowych znajdują zastosowanie leki przeciwdepresyjne zawierające selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors albo Serotonin-Specific Reuptake Inhibitor) oraz inhibitory MAO (inhibitory monoaminooksydazy).
Ich działanie polega na blokowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny. Aby nie dopuścić do pojawienia się zespołu serotoninowego, antydepresanty należy przyjmować ściśle według zaleceń lekarza. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny są szeroko stosowane w leczeniu schorzeń psychiatrycznych.
współpraca: dziennikarka Dagmara Osińska
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jones LA, Sun EW, Martin AM, Keating DJ. The ever-changing roles of serotonin. Int J Biochem Cell Biol. 2020 Aug;125:105776. doi: 10.1016/j.biocel.2020.105776. Epub 2020 May 29. PMID: 32479926.
- The ever-changing roles of serotonin – ScienceDirect
Opublikowano: 13.09.2024;
Oceń:
5.0
Klaudia Kierzkowska
chemik
Dziennikarka, blogerka, a także chemiczka – absolwentka Wydziału Chemicznego w Warszawie. Uwielbia teatr, podróże i włoską kuchnię, w wolnej chwili gotuje.
157
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 05.11.2024