Życie ze stwardnieniem rozsianym

Stwardnienie rozsiane a uprawianie sportu

W chwili obecnej nie ma wskazań, by pacjent z SM powinien zrezygnować z różnych form aktywności fizycznej (bieganie, jazda na rowerze, spacery, ćwiczenia w wodzie) a jej dobór powinien być związany z zainteresowaniem oraz potrzebami chorego. Początkowe etapy choroby umożliwiają wykonywanie tej samej dyscypliny sportowej co przed zachorowaniem ponieważ ogólny stan zdrowia i sprawność nie są zaburzone w znaczącym stopniu.

Aktywność fizyczna bardzo pozytywnie wpływa na organizm. Pełni także funkcję fizjologicznej rehabilitacji, sprzyja utrzymaniu sprawności ogólnej oraz pomaga w zachowaniu indywidualnych sprawności ruchowych. Powinna być dostosowana do wydolności organizmu chorego oraz stopnia zaawansowania choroby. Z czasem trwania i rozwoju choroby możliwości uprawiania sportu ulegają ograniczeniu u większości pacjentów, ale należy wtedy jak najszybciej znaleźć zamienna formę aktywności fizycznej i dopasowanie jej do możliwości fizycznych pacjenta.

Ćwiczenia ogólnorozwojowe, w wodzie oraz pływanie są szczególnie godne polecenia. W wodzie ciężar ciała ulega obniżeniu, dlatego możliwość wykonywania ruchów, nawet przez niedowładną kończynę, znacznie się zwiększają. Rucha w dużym stopniu pozwala wyeliminować nieprzyjemne i uciążliwe objawy SM, daje wiarę we własne możliwości, przyspiesza przemianę materii, chroni przed różnego rodzaju chorobami i poprawia nastrój (zapobiega depresji).

Bezpieczeństwo chorego

Należy pamiętać, iż bezpieczeństwo jest podstawowym czynnikiem, do którego chorzy powinni się zastosować. Niedopuszczalne są rodzaje aktywności, które niosą za sobą wysokie ryzyko kontuzji i zranienia się. Trening nie może męczyć i nadwyrężać osłabionego schorzeniem organizmu. W czasie nasilenia objawów, pacjent powinien zrezygnować z aktywności do czasu remisji schorzenia. Zajęcia kontaktowe, bardzo wysiłkowe nie są zalecane osobą z SM. Nie należy w żaden sposób przeciążać organizmu, który już jest wycieńczany chorobą. Zbyt intensywne i niebezpieczne ćwiczenia mogą przynieść wahania nastroju, drażliwość oraz niepokój.

Endorfiny i serotonina a sport

Każda aktywność fizyczna, nawet ta niewielka powoduje, iż organizm uwalnia endorfiny i serotoninę (tzw. hormony szczęścia), które poprawiają samopoczucie i korzystnie wpływają także na funkcje mózgu. Wysoki wpływ "hormonów szczęścia" w ustroju zmniejsza stres, znacznie uśmierza ból, dodaje sił witalnych jak również powoduje odprężenie i wiarę we własne możliwości. Niedobór sprzyja zaburzeniom nastroju, drażliwości, apatii oraz pojawianiu się stanów depresyjnych. Emocje mają ogromny wpływ na samopoczucie i podejście do życia codziennego oraz choroby.

Stwardnienie rozsiane a stan psychiczny

Wpływ stresu i negatywnych przeżyć emocjonalnych na rolę w SM i ograniczenie funkcji układu immunologicznego nie został do chwili obecnej bezpośrednio udowodniony. Przedstawiane wyniki są niejednoznaczne. Jedne wyniki badań wykazują, iż w okresie poprzedzającym zachorowanie pacjenci z SM mieli kilkukrotnie więcej sytuacji stresujących i byli pod wpływem ogromnego stresu, a z drugiej strony, istnieją doniesienia pokazujące brak takiego związku. W badaniach dotyczących rzutu w SM, znane są publikacje, które pokazują, iż nie stwierdzono związku pomiędzy liczbą i nasileniem sytuacji stresowych w okresie poprzedzającym rzut SM. Nieliczne publikacje wskazują jednak na istnienie związku czasowego pomiędzy stresem a pojawieniem się rzutu w SM.

Stwardnienie rozsiane a urazy i czynniki fizyczne

W przypadku etiologii SM, bardzo ważną rolę przypisuje się urazom i czynnikom fizycznym, które wyzwalają proces chorobowy. Doniesienia te dotyczą przede wszystkim urazów rdzenia kręgowego (rdzenia szyjnego) jak również urazów głowy. Badania naukowe oceniające występowanie urazów w okresie poprzedzającym zachorowanie czy też wystąpienie rzutu choroby, nie pokazały zwiększonego ryzyka zachorowania. Nie potwierdzono także, iż uraz głowy, ogólny czy znieczulenia miałyby wpływ na wystąpienie rzutu w SM.

Jednym z czynników fizycznych, który niewątpliwie na wpływ na manifestację objawów neurologicznych u chorych z SM jest ciepło. W związku z powyższym przeprowadzono u chorych z SM tzw. test ciepłej wanny. Polega on na zanurzeniu chorego w wannie z ciepłą wodą. Jak wykazano, u chorych z SM pojawiły się nowe objawy neurologiczne i silnie nasiliły już istniejące. W trakcie choroby gorączkowej może dojść także do nasilenie objawów, pogorszenia ostrości widzenia, problemów z poruszaniem się, koordynacją a nawet unieruchomienie. Obniżenie temperatury do normalnej w większości przypadków powoduje, iż objawy cofają się. Większość pacjentów czuje się lepiej w niższych temperaturach, unika przegrzania, zbyt wysokiej temperatury wody podczas kąpieli czy nadmiernego wysiłku fizycznego. Na podstawie powyższych obserwacji zastanawiano się nad terapią pacjentów z SM, polegającą na zanurzaniu ciała i kąpielach w wodzie o obniżonej temperaturze ciała od 2 do 3 stopni.

Należy tez odróżnić wpływ słońca od wysokiej temperatury. Nasłonecznienie nie jest szkodliwe w stwardnieniu rozsianym, a nawet może być korzystne ze względu na wytwarzanie witaminy D w skórze. Pacjenci z SM nie powinni unikać słońca a jedynie przegrzania organizmu w czasie opalania czy wysiłku fizycznego na słońcu. Badania naukowe nawołują do uzupełniania niedoborów witaminy D u chorych z SM.

Stwardnienie rozsiane a podróżowanie

Przez bardzo długi czas uważano, iż osoby chore na stwardnienie rozsiane nie powinny podróżować. Było to uzasadnione hipotezami o tzw. działaniu bodźcotwórczym, wyzwalanym przez zmiany klimatu, które miały prowadzić do pogorszenia stanu neurologicznego pacjentów z SM. Obecnie w piśmiennictwie trudno znaleźć uzasadnienie takiego zalecenia a nawet pojawiają się informacje o bardzo korzystnym wpływie wyjazdów na chorych z SM. Nie zaobserwowano by dalekie podróże, różnymi środkami komunikacji powodowały progresję choroby, pojawienie się rzutu czy zaostrzenie objawów neurologicznych. Pacjent po konsultacji z lekarzem, ocenie swojego ogólnego stanu zdrowia sam powinien decydować czy i w jaka podróż chce się udać. Zmiana otoczenia, poznanie nowych osób oraz spędzanie czasu z rodziną i przyjaciółmi podczas wyjazdu wpływają bardzo korzystnie na psychikę chorego.

Stwardnienie rozsiane a praca zawodowa

Nie ma jakichkolwiek przeciwwskazań, co do tego, by chory pracował zawodowo. Nie ma wymogów by rezygnował z pracy, wyjazdów czy kształceniu. Wręcz przeciwnie, powinien pracować jak najdłużej, ponieważ praca może mieć wpływ terapeutyczny. Chory jest aktywny zarówno psychicznie jak i fizycznie, czuje się potrzebny społecznie i mobilizowany do kolejnych działań. Pacjent nie ulega izolacji i aktywnie uczestniczy w procesach w życiu codziennym. Ważną rolę odgrywa także aspekt finansowy. W obliczy choroby i dalszego procesu leczenia, środki finansowe są niezbędne. Ważnym jest by powiadomić pracodawcę o chorobie. Jej zatajenie uniemożliwi wyeliminowanie z zakresu obowiązków zadań, które mogą zagrażać bezpieczeństwu pracownika (np wykonywanie niektórych zadań opierających się o pracę fizyczną).

Stwardnienie rozsiane a dieta

Badania naukowe, wykazały, iż czynniki żywieniowe odgrywają ważną rolę w powstawaniu SM. Następnie wykazano, iż mają kolosalne znaczenie w leczeniu tej choroby. Największa uwagę zwrócono na rolę tłuszczów, a dokładnie na zaburzenia w ilości spożywanych tłuszczów. Wykazywano, iż mogą one mieć wpływ na zmianę kompozycji mieliny oraz procesów zapalnych powodujących jej uszkodzenia.

Na szczególną uwagę zasługują dwa kwasy tłuszczowe: kwas linoleinowy i kwas alfa-linoleinowy. Niedobór tych kwasów może prowadzić do nieprawidłowości w budowie mieliny, zwiększając jej wrażliwość na procesy uszkadzające. Kolejna hipoteza zakładała wpływ mleka i białka zwierzęcego na rozwój choroby. Wysunięto hipotezę, iż spożywanie mleka może sprzyjać zachorowaniu na SM. Wykazano, iż suplementacja diety nienasyconymi kwasami tłuszczowymi może mieć pewne wspomagające działanie terapeutyczne. Nie ma jednoznacznych, udokumentowanych danych pokazujących, iż dieta pozbawiona innych substancji pokarmowych np. węglowodanów, wpływa na objawy i/lub przebieg SM. Wykazano, iż zbyt duże dawki antyoksydantów (znajdują się np. w warzywach i owocach) mogą powodować uszkodzenia osłonek mielinowych.