Urojenia ksobne (odnoszące) – przyczyny, objawy, leczenie myśli ksobnych

Co to są urojenia?

Urojenia to zaburzenia myślenia charakteryzujące się powstaniem nieprawdziwych sądów i przekonań, które nie znajdują uzasadnienia w rzeczywistości. Ich cechą charakterystyczną jest bardzo silne przekonanie, danej osoby o tym, że są one prawdziwe. Wynika z tego brak możliwości przekonania chorego, że to, co myśli jest nieprawdziwe, nawet, gdy inni dostarczają na to logicznych dowodów. Często takie próby kończą się tym, że osoba chora myśli, że inni po prostu nie dostrzegają tego, co ona; są przeciwko niej lub w zmowie z innymi.

Urojenia mogą być względnie usystematyzowane, układające się w pozornie logiczną całość (np.,,szef mnie prześladuje”) lub zupełnie nierealne (,,inni słyszą moje myśli”). Niektóre zaburzenia urojeniowe są wynikiem spożywania substancji psychoaktywnych, alkoholu, narkotyków, inne mogą występować w pewnych chorobach psychicznych np. urojenia w schizofrenii, depresji.

Przyczyna urojeń w większości przypadków nie jest jednak znana.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Urojenia ksobne – objawy – na czym polegają urojenia odnoszące?

Jednym z rodzajów urojeń są urojenia ksobne, inaczej urojenia odnoszące. To rodzaj objawów psychotycznych występujących w chorobach psychicznych. Są to nieprawidłowe przekonania danej osoby, o tym, że niektóre wydarzenia, zachowania osób z otoczenia odnoszą się do niej np. osoba ta uważa, że inni ją obserwują, rozmawiają o niej, wypowiedzi osób z telewizji radia, artykuły z gazet odnoszą się bezpośrednio do siebie. W rzeczywistości sytuacja taka nie ma miejsca, tzn. nawet, jeśli zachodzą pewne wydarzenia to nie są one w żaden sposób powiązane z chorym (nie odnoszą się do niego).

Podobnie jak iw innych rodzajach urojeń, myśli ksobne mogą być spójne (nie wiadomo, czy koleżanki z pracy, które patrzą na chorego mówią o nim) lub zupełnie oderwane od rzeczywistości. O ile ten drugi rodzaj urojeń stosunkowo prosto rozpoznać, to pierwszy może stanowić dość duży problem dla otoczenia chorego, gdyż nie zawsze łatwo jest wykluczyć czy to, co chory mówi, to prawda. Nastawienie ksobne występuje wtedy, gdy dana osoba, czuje szczególny związek pewnych wydarzeń ze sobą, ale nie jest do końca przekonana o tym, że jej osąd jest prawdziwy i, że rzeczywiście dane wydarzenia mają z nią szczególny związek.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Urojenia ksobne w depresji, nerwicy, schizofrenii

Przyczyną urojeń ksobnych może być wiele chorób. Spośród jednostek chorobowych, w których mogą pojawić się tego rodzaju zaburzenia psychiczne, wyróżnić można schizofrenię, zaburzenia schizoafektywne, ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne, zaburzenia urojeniowe (dawniej zespół paranoiczny), czy depresja. Może się zdarzyć również, że wystąpią urojenia ksobne w nerwicy.

W każdej z tych schorzeń postawa ksobna może mieć one nieco inny charakter. Urojenia ksobne w schizofrenii, w najczęstszym typie paranoidalnym, nie tworzą zwartego, logicznie powiązanego z innymi mogącymi wystąpić urojeniami, systemu; są raczej nielogiczne czy nawet oderwane od rzeczywistości (urojenia paranoidalne). Z kolei w zespole paranoicznym występującym w zaburzeniach urojeniowych, tworzą one pozornie zwarty, logiczny układ. Urojenia ksobne w depresji mogą być zgodne z obniżonym nastrojem chorego.

Leczenie urojeń ksobnych – leki, psychoterapia, psychoedukacja

Leczenie urojeń ksobnych, podobnie jak innego rodzaju urojeń, jest bardzo trudne, ponieważ zazwyczaj osoba chora nie zauważa, że potrzebna jest jej pomoc lekarska, a wszelkie próby namowy udania się do lekarza odbierane są jako skierowane przeciwko niej działania. W zależności od tego, w jakiej chorobie występują zaburzenia ksobne, mogą być stosowane nieco inne schematy postępowania.

Podstawowe metody leczenia obejmują leczenie farmakologiczne, psychoedukację oraz psychoterapię. W leczeniu urojeń ksobnych stosuje się leki łagodzące objawy psychotyczne, czyli leki przeciwpsychotyczne. Z uwagi na to, że zwykle są to schorzenia długotrwałe, konieczna jest dobra współpraca pacjenta i lekarza. W przypadku przyjmowania leków przeciwpsychotycznych pacjent nie powinien spożywać alkoholu ani żadnych substancji psychoaktywnych. Ważną rolę pełni również psychoedukacja pozwalająca choremu zrozumieć istotę swojej choroby oraz psychoterapia.

Inne rodzaje urojeń

Oprócz urojeń ksobnych istnieją jeszcze inne rodzaje urojeń. Zdarza się, ze mogą one współwystępować np. często występują łącznie urojenia ksobne i prześladowcze. Inne rodzaje urojeń to m.in.:

• urojenia prześladowcze (chory jest przekonany, że inni prześladują go, spiskują przeciwko niemu),
• urojenia zazdrości ( np. chory uważa, ze partner go zdradza, mimo że to nieprawda),
• urojenia hipochondryczne (pacjent twierdzi, że jest chory, dolega mu coś poważnego, mimo że nic na to nie wskazuje),
• urojenia wielkościowe (chory twierdzi, że ma niezwykłe możliwości),
• urojenia erotyczne (pacjent uważa np., że inna osoba jest w nim zakochana),
• urojenia okradania (chory uważa, że ktoś go okrada).

Bibliografia:

1. Jarema M., Psychiatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL: Warszawa 2011
2. Borowiecka-Kluza J., Zaburzenia urojeniowe, „Medycyna Praktyczna”, 2012, https://psychiatria.mp.pl/choroby/73534,zaburzenia-urojeniowe [dostęp:23.06.2018r.]