Śpiączka – rodzaje, przyczyny, diagnostyka, leczenie, rokowania

Śpiączka – czym jest?

Słowo śpiączka pochodzi od greckiego słowa „koma” – głęboki sen. W przypadku śpiączki centralny układ nerwowy nie działa prawidłowo – zmiany można zaobserwować w EEG, czyli badaniu przedstawiającym bioelektryczną czynność mózgu.

U pacjenta dochodzi do zaburzeń świadomości samego siebie oraz ograniczenia lub braku kontaktu z otoczeniem zewnętrznym. Reakcje ruchowe są osłabione lub zniesione. Odpowiedź na bodźce bólowe może być zaburzona lub zupełnie nie występuje.

Śpiączka może mieć różny stopień zaawansowania. Określa się go na podstawie skali Glasgow , w której pod ocenę poddaje się:

• odpowiedź wzrokową;
• odpowiedź słowną;
• odpowiedź ruchową.

Podczas oceny głębokości śpiączki zwraca się również uwagę na parametry takie jak ciśnienie tętnicze oraz stopień temperatury ciała.

W przypadku śpiączki centralny układ nerwowy nie działa prawidłowo – zmiany można zaobserwować w EEG, czyli badaniu przedstawiającym bioelektryczną czynność mózgu.

Najczęstsze przyczyny śpiączki

Śpiączka najczęściej wywołana jest urazami głowy , do których doszło na skutek wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości lub bójek. U pacjentów dochodzi najczęściej do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – stan ten wymaga pilnej hospitalizacji, najczęściej na oddziale intensywnej opieki medycznej.

Za inne przyczyny wywołujące śpiączkę mózgową uznaje się:

• niewydolność wątroby;
• niewydolność nerek;
• niedoczynność tarczycy;
• krwawienie podpajęczynówkowe;
• zatrucie substancjami toksycznymi (narkotyki, leki uspokajające);
• niedoczynność nadnerczy;
• choroby zakaźne;
• zaburzenia metaboliczne;
• obrzęk mózgu;
• cukrzycowa kwasica ketonowa;
• zapalenia mózgu;
• zaburzenia rytmu serca;
• zaburzenia psychiczne (np. osłupienie dysocjacyjne);
• guz mózgu;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Śpiączka – jak długo trwa?

Niestety – na pytanie jak długo trwa śpiączka nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Stan zaburzenia świadomości może trwać od kilku godzin, do nawet kilkudziesięciu lat! Okres ten zależy między innymi od czynnika wywoławczego oraz skuteczności prowadzenia rehabilitacji i rekonwalescencji.

Najdłużej trwająca w historii śpiączka dotyczyła kobiety, która w wyniku wypadku doznała poważnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Długotrwałe leczenie i rehabilitacja sprawiły, że kobieta ponownie otworzyła oczy po 27 latach.

Rodzaje śpiączek

Wyróżnia się wiele rodzajów śpiączki, wśród których wyróżnia się między innymi:

• śpiączka wątrobowa;
• śpiączka cukrzycowa;
• śpiączka mocznicowa;
• śpiączka hiperosmolarna;
• śpiączka barbituranowa;
• śpiączka hiperkalcemiczna;
• śpiączka mleczanowa;
• śpiączka afrykańska.

Wyjątkowym rodzajem śpiączki jest śpiączka farmakologiczna . Jako jedyna nie ma patologicznego charakteru – wprowadzanie pacjenta w jej stan następuje celowo.

Śpiączka farmakologiczna

W stan śpiączki farmakologicznej wprowadza się pacjenta celowo. Decyzja o takich działaniach dotyczy sytuacji zagrożenia życia. Najczęściej stosuje się ją u chorych z zagrożeniem obrzęku mózgu.

Śpiączka farmakologiczna ma na celu utrzymanie aktywności wyłącznie tych elementów układu nerwowego, które są niezbędne do utrzymania podstawowych czynności życiowych pacjenta. Prowadzi to do obniżenia zapotrzebowania mózgu na tlen, a tym samym zmniejszenia ryzyka uszkodzeń spowodowanych jego niedostateczną podażą.

Ograniczenie czynności życiowych jest także szansą na szybszą i bardzie efektywną regenerację pacjenta.

W odróżnieniu od śpiączki patologicznej, śpiączka farmakologiczna może być zakończona w każdym momencie.

Wybudzenie ze śpiączki – czy jest możliwe?

Wybudzanie ze śpiączki to powolny i często długotrwały proces. Skuteczność w procesie wybudzania zależy przede wszystkim od tego, jaki czynnik doprowadził do rozwoju tego patologicznego stanu.Najtrudniejszy przebieg procesu wybudzania obserwuje się u chorych, u których doszło do długotrwałego niedotlenienia mózgu . Sytuacje takie dotyczą pacjentów, u których śpiączka nastąpiła na skutek podtopienia lub próby samobójczej – szanse na odzyskanie przez nich kontaktu ze światem zewnętrznym są znacznie mniejsze, niż np. w przypadku śpiączki wywołanej uszkodzeniem mózgu w skutek wypadku lub pobicia.

Najlepsze rokowania w wybudzaniu ze śpiączki dotyczą pacjentów, którzy przebywają w niej nie dłużej niż 6 miesięcy.

Jak przebiega wybudzanie pacjenta ze śpiączki?

Przebieg i skuteczność, z jaką zachodzi wybudzenie ze śpiączki, zależy przede wszystkim od jej przyczyny. Proces ten jest zazwyczaj bardzo powolny i skomplikowany. W jego przebiegu wykorzystuje się techniki rehabilitacyjne oraz stymulację mózgu za pomocą działania różnych bodźców. W wielu przypadkach bardzo istotną rolę odgrywa także pomoc bliskich – mimo, że pacjent pozostaje w śpiączce, może słyszeć wszystko co się do niego mówi. Dlatego też szczególną rolę w rekonwalescencji przypisuje się zaangażowaniu przyjaciół oraz rodziny.

Życie po wybudzeniu ze śpiączki – jak wygląda?

Niestety – samo wybudzenie ze śpiączki nie jest gwarancją powrotu do zdrowia. Wielu pacjentów nigdy nie odzyskuje pełnej sprawności fizykoruchowej. U części obserwuje się znaczne ubytki mowy, utrudniające podstawową komunikację. Odpowiednia fizykoterapia oraz rehabilitacja są w stanie przynieść znaczną poprawę, dlatego tak ważne jest by chorzy pozostawali pod specjalistyczną opieką lekarską.

Śpiączka a udar mózgu

Zgodnie z definicją WHO, udar mózgu jest zespołem chorobowym, wskazującym na ogniskowe bądź uogólnione zaburzenia czynności mózgu, trwające co najmniej 24 godziny.

Śpiączka jest jednym z powikłań, charakterystycznych dla udaru mózgu. Najczęściej obserwuje się ją w przypadku udarów krwotocznych.

Należy zaznaczyć, że wystąpieniem śpiączki nie zawsze towarzyszy schorzeniu – stan ten dotyczy od ok. 4 do 23% pacjentów, w zależności od rodzaju udaru, z jakim mamy do czynienia.

Śpiączka – opinia neurologa