Neuralgia międzyżebrowa – objawy, przyczyny, badania, leczenie i stosowane leki

Co to jest neuralgia międzyżebrowa?

Neuralgia międzyżebrowa należy do rodziny schorzeń zwanych nerwobólami i obok neuralgii nerwu trójdzielnego jest jedną z najczęstszych przyczyn tych chorób. Nerwobóle definiuje się jako dolegliwości bólowe związane z uszkodzeniem nerwów obwodowych, mające charakter ostry, szarpiący lub rwący oraz występujące w obrębie obszaru unerwianego przez określony nerw (i/lub jego gałęzie).

Nerwy międzyżebrowe odpowiedzialne są m.in. za unerwienie skóry bocznej i przedniej powierzchni międzyżebrowych. W wyniku uszkodzenia tych nerwów dochodzić może do występowania bólu o typie neuralgii. Nerwy te oddają również gałęzie zaopatrujące mięśnie, opłucną i adekwatne okolice stawowe. Nerwobóle międzyżebrowe mogą występować jednostronnie lub po obu stronach klatki piersiowej.

Przyczyny neuralgii międzyżebrowej

Istnieje wiele przyczyn mogących prowadzić do rozwoju nerwobólu międzyżebrowego. Do najczęstszych z nich można zaliczyć takie schorzenia jak:

• ucisk nerwu międzyżebrowego (np. przez różnego rodzaju procesy rozrostowe),
• uraz okolicy zaopatrywanej przez nerw, powodujący jego uszkodzenie,
• toksyczne uszkodzenia nerwu: nadużywanie alkoholu, zatrucia tlenkiem węgla, zatrucia ołowiem,
• polekowe uszkodzenia nerwu (np. leki stosowane w leczeniu gruźlicy),
• zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca, mocznica – ostatnie stadium niewydolności nerek),
• choroby tkanki łącznej (tzw. kolagenozy; np. reumatoidalne zapalenie stawów, układowy toczeń rumieniowaty, twardzina),
• borelioza (choroba przenoszona przez kleszcze).

Objawy kliniczne neuralgii międzyżebrowej

Chorzy cierpiący z powodu nerwobólów międzyżebrowych bardzo często opisują ból jako rwący, piekący lub szarpiący bądź jako „nieprzyjemne uciskanie okolicy klatki piersiowej”. Rzadziej porównywany bywa on do bólu obejmującego (opasającego) całą klatkę piersiową. Dolegliwości bólowe występują nagle, bez żadnej uchwytnej przyczyny i zazwyczaj nie towarzyszą im żadne inne objawy chorobowe. Lokalizacja bólu zajmuje obszar zajętych nerwów międzyżebrowych (głównie okolice przestrzeni międzyżebrowych, mostek). Pacjenci często odczuwają neuralgię jako ostry ból zlokalizowany „tuż pod skórą”.

Dolegliwości bólowe nasilają się podczas wysiłku fizycznego, w pochyleniu tułowia do przodu, głębokim wdechu w czasie ekspozycji na niskie temperatury oraz podczas długotrwałego przebywania w jednej pozycji ciała.

Pacjenci mogą odczuwać parestezje (odczucia typu drętwienia, mrowienia etc.) w obrębie klatki piersiowej. Rzadziej dochodzić może do upośledzenia czucia zajętej okolicy w postaci osłabienia czucia dotyku, bólu, temperatury. Gdy w wyniku choroby podstawowej doszło do uszkodzenia włókien ruchowych nerwów międzyżebrowych zaopatrujących mięśnie – mogą pojawić się problemy ze swobodnym oddychaniem, co stanowi następstwo zaniku tych mięśni.

Diagnostyka neuralgii międzyżebrowej

Rozpoznanie nerwobólu międzyżebrowego zazwyczaj nie nastręcza trudności diagnostycznych. Podstawę stanowi wywiad lekarski oraz badanie przedmiotowe chorego (obowiązkowe jest badanie neurologiczne). Pomimo to postępowanie diagnostyczne musi być wnikliwe, ze względu na występowanie bólu w klatce piersiowej. Różnicowanie przyczyn dolegliwości bólowych klatki piersiowej wymaga przede wszystkim wykluczenia stanów zagrażających życiu i zdrowiu chorego, tj. zawału serca (konieczne jest wykonanie badania elektrokardiograficznego EKG oraz poziomu troponin sercowych), choroby niedokrwiennej serca, obrzęku płuc, zaburzeń rytmu serca, chorób opłucnej czy tętniaka aorty.

Jeżeli pacjent cierpi tylko z powodu neuralgii międzyżebrowej, zazwyczaj wszystkie podstawowe badania nie odbiegają od normy. Oprócz EKG i pomiaru troponin chory powinien mieć wykonanie zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, ew. badanie echokardiograficzne serca (jeżeli objawy są mocno nasilone i sugerują problemy z układem sercowo-naczyniowym).

Ponadto powinna zostać ustalona przyczyna pojawienia się nerwobólu, na podstawie której będzie można dobrać odpowiednie leczenie dla pacjenta. Chorzy najczęściej kierowani są w tym celu na konsultację do neurologa.

Leczenie neuralgii międzyżebrowej

Leczenie nerwobólu międzyżebrowego powinno być uzależnione od przyczyny jego powstania i mieć na celu zapobieganie nawrotom dolegliwości bólowych klatki piersiowej. Początkowo jednak najważniejszym zadaniem jest uśmierzenie bólu odczuwanego przez pacjenta. W tym celu najczęściej stosuje się doraźne leczenie farmakologiczne, które opiera się głównie na podawaniu leków przeciwbólowych (tj. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, paracetamolu, rzadziej opioidów, np. tramadolu). Niektórzy lekarze zalecają stosowanie maści lub plastrów rozgrzewających naniesionych na bolącą okolicę klatki.

Jakie leki stosuje się w bólu przewlekłym?

Farmakoterapia stanowi zazwyczaj podstawę leczenia i polega na przyjmowaniu przez chorego leków przeciwdepresyjnych lub przeciwpadaczkowych. Skuteczna terapia wymaga odpowiedniego dobrania rodzaju farmaceutyku i jego dawki, tak by zminimalizować działania niepożądane leków (np. zawroty głowy, apatia, senność) przy optymalnym efekcie przeciwbólowym.

Z kolei leczenie chirurgiczne wdraża się rzadziej i w grupie pacjentów, u których wykryto organiczną (i możliwą do wyeliminowania) przyczynę uszkodzenia nerwu, np. guz uciskający korzeń nerwowy, zwyrodnienia stawowe uciskające gałęzie nerwów międzyżebrowych itp. Zabiegi wykonywane są w wyspecjalizowanych ośrodkach i najczęściej dotyczą interwencji w obrębie zwoju, pnia bądź korzenia nerwowego.

Domowe sposoby na neuralgię międzyżebrową

Ponadto w nerwobólach zastosowanie znalazły również alternatywne metody leczenia, takie jak naturalne metody terapii bólu. Korzyści może przynieść przyjmowanie przez pacjenta odpowiednich preparatów witamin oraz ziół. Witaminy przyczyniają się do szybszej regeneracji uszkodzeń powstałych w obrębie nerwów, a adekwatnie do potrzeb skonfigurowane rodzaje ziół / witamin mogą wykazywać korzystny efekt na działanie leków przeciwbólowych poprzez wzmaganie ich działania.

Najczęściej stosuje się je w postaci maści, tabletek lub naparów. Co więcej, zioła o właściwościach uspokajających mogą być przydatne w okresach między napadami bólowymi. Do ziół, które mogą wspomóc leczenie neuralgii, należą: rumianek szlachetny, czarny bez oraz kora wierzby. Natomiast wśród witamin polecane są przede wszystkim witaminy z grupy B, zwłaszcza B₆ oraz B₁₂. Inna metodą naturalną, która może przynieść efekt przeciwbólowy, jest akupunktura.

Należy pamiętać, że objawy neuralgii międzyżebrowej najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku dni i same w sobie nie powodują żadnych poważnych implikacji zdrowotnych dla chorego. Wizyta u lekarza jest konieczna w celu uśmierzenia bólu oraz wykluczeniu innych możliwych przyczyn dolegliwości bólowych. Po wyeliminowaniu zagrożenia pacjenci są wypuszczani do domu. Chorzy powinni unikać dużego wysiłku fizycznego (zwolnienie czasowe z pracy fizycznej) oraz przyjmować leki przeciwbólowe.