Jedzenie kompulsywne – jak sobie radzić podczas napadu obżarstwa?

Jedzenie kompulsywne – co to jest?

Objadanie kompulsywne jest zaburzeniem odżywiania, w którym dochodzi do niekontrolowanego przyjmowania dużych ilości pokarmów. Chęć jedzenia nie wynika z odczuwania głodu, lecz ma podłoże emocjonalne.

Kompulsja jest czynnością powtarzającą się, odbieraną przez osobę na nią cierpiącą jako niechciana. Powstrzymanie się przed danym zachowaniem jest jednak bardzo trudne, czasem wręcz niemożliwe. Dla przypadłości, jaką jest jedzenie kompulsywne, charakterystyczne jest tzw. zajadanie problemów. Jedzenie pełni tu rolę czynnika rozładowującego napięcie, stres, lęk. Jedzenia kompulsywnego nie należy jednak mylić ze zwykłym obżarstwem czy nadmierną ochotą na jedzenie.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Kompulsywne objadanie się – przyczyny

Osoby, które po prostu nadmiernie się objadają odczuwają zwykle fizycznie uczucie głodu, mają ochotę na konkretny rodzaj posiłku. Objadaniu się związanemu z nadmiernym apetytem nie towarzyszą niekontrolowane napady obżarstwa, nie jest ono, w przeciwieństwie do jedzenia kompulsywnego, ściśle związane ze stanem psychicznym.

Przyczyną nadmiernego apetytu (nie związanego z czynnikiem emocjonalnym) może być:

• nieustabilizowany poziom glukozy we krwi, spowodowany spożywaniem produktów o wysokim indeksie glikemicznym – słodycze, słodkie owoce, makarony kasze; produkty te na krótko aktywują komórki trzustki do wytwarzania dużych ilości insuliny, która prowadzi do spadku glukozy we krwi, co wywołuje szybki nawrót uczucia głodu;
• pomijanie śniadania w jadłospisie – jest ono podstawowym posiłkiem, reguluje pracę układu pokarmowego na cały dzień;
• obecność konserwantów i dodatków w żywności – niejednokrotnie mają one właściwości uzależniające (np. glutaminian sodu nadający smak gotowym produktom, przyprawom, fast foodom, słodyczom);
• nieodpowiednia podaż substancji odżywczych i energetycznych – prowadzą do tego m.in. przedłużające się, restrykcyjne diety;

Objadanie się może ponadto wynikać z poczucia samotności, niesatysfakcjonujących kontaktów interpersonalnych bądź stanowić formę nagrody.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Jedzenie kompulsywne – jak rozpoznać?

Jedzenie kompulsywne jest natomiast problemem mającym przede wszystkim podłoże psychologiczne. Towarzyszą mu bardzo charakterystyczne wzorce zachowań, których nie spotykamy w przypadku zwykłego objadania się:

• jedzenie staje się automatyczną reakcją na zwiększone napięcie emocjonalne, sytuacje stresowe, lęk – spożywanie nadmiaru pokarmu zaczyna pełnić rolę „narkotyku”, „leku uspokajającego” – prowadzi do rozluźnienia, rozładowania emocji;
• następuje utrata kontroli nad ilością oraz niejednokrotnie jakością spożywanego pokarmu – osoby zmagające się z problemem jedzenia kompulsywnego potrafią jeść aż do wystąpienia objawów przejedzenia;
• napady obżarstwa trwają od 30 minut do kilku godzin; w tym czasie posiłki spożywane są w znacznie szybszym tempie niż zazwyczaj;
• napady głodu nie kończą się stosowaniem metod regulacji masy ciała (tak jak ma to miejsce w przypadku bulimii) – celowym wywoływaniem wymiotów czy zażywaniem środków przeczyszczających;
• po napadzie pojawia się uczucie winy, wstydu, wyrzutów sumienia; osoby cierpiące na to zaburzenie często jedzą w samotności, aby ukryć wstydliwą przypadłość;
• jedzenie kompulsywne często prowadzi do rozwoju nadwagi i otyłości oraz związanych z nimi skutków ubocznych.

Przeczytaj też: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie

Objadanie kompulsywne – jak radzić sobie z napadami głodu?

Z uwagi na to, że problem jedzenia kompulsywnego ma podłoże psychologiczne, głównym elementem leczenia jest psychoterapia, mająca na celu pomoc w uzyskaniu przez pacjenta kontroli nad napadowymi, kompulsywnymi zachowaniami.

• Ważne jest, by nauczyć się rozpoznawać sytuacje prowadzące do niepohamowanego objadania się – umiejętność przewidzenia czynników wywołujących napady ułatwia uzyskanie kontroli nad swoimi działaniami.
• W momencie nadchodzącego kryzysu należy zastosować krótkoterminową strategię radzenia sobie z problemem. Działanie musi być natychmiastowe i symbolizować odcięcie od przymusu jedzenia. Może to być wyjście na krótki spacer czy telefon do zaufanej, zaprzyjaźnionej osoby.
• Należy rozszerzyć umiejętności i techniki radzenia sobie ze stresem (relaksacja, wizualizacja). Pomocne są również regularne spotkania z przyjaciółmi, zapisanie się na dodatkowe zajęcia (nauka języka, taniec).
• Warto skorzystać z pomocy grup wsparcia.
• Pomoże wprowadzenie zasad racjonalnej diety. Pozwoli to na wypracowanie zdrowych nawyków i skorygowanie szkodliwych błędów żywieniowych.
• Przy współwystępowaniu depresji, konieczne może okazać się stosowanie przez psychiatrę leków przeciwdepresyjnych.