Dysforia – co to jest, jakie są przyczyny i objawy, jak wygląda leczenie?

Co to jest dysforia?

Dysforia jest problemem bezpośrednio powiązanym z nastrojem i emocjami. Generalnie polega ona na tym, że pacjent, który cierpi na stan dysforyczny, ma zdecydowanie obniżony nastrój. Obniżenie nastroju to problem występujący także w depresji, jednak w przypadku dysforii dominującym zaburzeniem nie jest smutek, brak odczuwania radości czy poczucie wewnętrznej pustki, lecz całkowicie inne problemy. Dysforię wiąże się przede wszystkim ze znaczną drażliwością. Oprócz niej może wystąpić: poczucie frustracji, wyolbrzymienie błahej sprawy, rozżalenie.

Gdy bliska nam osoba zmaga się z jakimś zaburzeniem nastroju, jego podwyższeniem czy obniżeniem, funkcjonowanie z nią z pewnością można uznać za utrudnione. W przypadku dysforii – ze względu na jej objawy – bliski kontakt z osobą nią dotkniętą może być szczególnie trudny.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Dysforia – przyczyny

Nie sposób wyróżnić jednej, konkretnej przyczyny tego, że nastrój pacjenta staje się dysforyczny, a tych potencjalnych wymienia się wyjątkowo dużo – problem ten bywa bowiem spotykany zarówno w przebiegu bardzo rozmaitych zaburzeń i schorzeń psychicznych, jak i u osób zmagających się z uzależnieniami od różnych substancji psychoaktywnych czy pacjentów cierpiących na pewne schorzenia somatyczne.

Zachowania dysforyczne typowo stanowią przedmiot zainteresowania lekarzy zajmujących się psychiatrią. Nie bez powodu – to właśnie w przebiegu rozmaitych problemów psychiatrycznych obserwowana może być dysforia. Problem może pojawiać się u osób z zaburzeniami nastroju (w postaci zaburzeń depresyjnych czy choroby afektywnej dwubiegunowej) lub cierpiących na zaburzenia lękowe. Dysforia może występować również w przypadku schizofrenii, zaburzeń osobowości (szczególnie w przebiegu zaburzenia osobowości typu borderline ) czy zaburzeń adaptacyjnych. Inne psychiatryczne problemy, które mogą być powiązane z dysforią, to ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) oraz zaburzenia dysocjacyjne.

Przyczynami dysforii mogą być również problemy całkowicie inne od wymienionych powyżej. Nastrój dysforyczny nierzadko obserwowany jest u osób, które cierpią na różne choroby przewlekłe. Szczególnym ryzykiem pojawienia się takiego problemu są obarczone te osoby, u których schorzenia doprowadzają do występowania przewlekłych dolegliwości bólowych.

Kolejnymi problemami, które mogą być związane z rozwojem dysforii są: bezsenność, obniżony poziom glukozy we krwi (hipoglikemia) oraz zaburzenia seksualne (np. impotencja). Zdarza się również, że obniżenie nastroju występuje w związku z odstawieniem przyjmowanych przez dłuższy czas substancji psychoaktywnych (np. alkoholu lub narkotyków). Generalnie stwierdzić trzeba, że dysforia może mieć bardzo różnorodne podłoże.

Dysforia – objawy

Jak już wspomniano, dysforia należy do problemów związanych z obniżeniem nastroju. Jej cechą charakterystyczną jest jednak wyolbrzymianie problemów. To, co dla przeciętnego człowieka jest sytuacją do zaakceptowania, np. konieczność przejścia kilkuset metrów w deszczu lub poczekania kilku minut w długiej kolejce do sklepowej kasy, u osoby z dysforią prowadzi do znacznego napięcia, poczucia bezradności czy nawet wściekłości.

Za objawy dysforii uznaje się:

• nieadekwatne reagowanie na codzienne sytuacje – osoby w nastroju dysforycznym łatwo wpadają w gniew, rozżalenie, poczucie niesprawiedliwości czy nawet we wściekłość,
• dość dużą tendencję do przejawiania zachowań agresywnych,
• gwałtowność,
• poczucie utraty własnej wartości,
• przekonanie, że sytuacja (życiowa, zawodowa czy inna) jest beznadziejna i nie ma z niej wyjścia, co tylko nasila frustrację odczuwaną przez chorego z dysforią,
• negatywne ocenianie własnej przyszłości.

Zaburzeniu towarzyszą wyjątkowo duże wahania nastroju.

Dysforia – leczenie

Wcześniej podkreślono, że dysforia może mieć bardzo różnorodne podłoże. Trudno więc znaleźć czynnik, który doprowadził do wystąpienia nastroju dysforycznego, niemniej jednak jest to absolutnie konieczne, aby pomóc pacjentowi. Zastosowana terapia ma bowiem na celu usunięcie przyczyny, a nie samej dysforii.

Znalezienie przyczyny dysforii jest kluczowe z tego powodu, że bardzo różne mogą być metody leczenia, dzięki którym uzyska się stabilizację nastroju u pacjenta. Przykładowo, gdy za dysforię odpowiada choroba afektywna dwubiegunowa, rozpoczęcie jej leczenia z wykorzystaniem np. leków normotymicznych (normalizujących nastrój) może skutkować tym, że nastrój pacjenta wróci do normy. Wtedy zaś, gdy ze stanem dysforycznym związane są zaburzenia osobowości, prowadzenie u pacjenta właściwego rodzaju psychoterapii może doprowadzić do ustąpienia dysforii.

Odpowiednie leczenie konieczne jest także u pacjentów, u których za nastrój dysforyczny odpowiadają choroby przewlekłe. Gdy problem rozwinął się z powodu przewlekłych dolegliwości bólowych, opanowanie ich może sprawić, że pacjent przestanie być drażliwy i straci tendencję do wyolbrzymiania wszelkich napotykanych problemów.

Czytaj również: Nerwica depresyjna – przyczyny, objawy, leczenie nerwicy depresyjnej