Depresja sezonowa – kiedy występuje, jak się objawia, ile trwa, czy trzeba ją leczyć

Czym jest depresja sezonowa?

Depresję sezonową znamy również pod nazwami – sezonowa choroba afektywna lub sezonowe zaburzenie afektywne (seasonal affective disorder, SAD). Mamy z nią do czynienia, gdy u pacjenta występuje regularnie epizod depresyjny w określonych porach roku (w Polsce najczęściej jesienią i zimą, gdy brakuje światła słonecznego).

Częstość występowania sezonowej depresji jest czterokrotnie wyższa u kobiet niż u mężczyzn. W całej populacji częstotliwość depresji sezonowej wynosi kilka procent (najczęściej szacuje się, że jest to 2-4% populacji).

W przypadku depresji sezonowej objawy zazwyczaj mijają samoistnie wraz ze zmianą pory roku. Zwykle choroba trwa około dziewięćdziesięciu dni. Jednak nie oznacza to, że mamy do czynienia z chandrą lub ze smutkiem – choroba afektywna sezonowa jest realnym schorzeniem, w którym pacjent cierpi. Nieleczona, zwykle skutkuje kolejnymi epizodami depresyjnymi.

Przyczyny depresji sezonowej

Depresję sezonową zazwyczaj wiąże się z niedoborem światła słonecznego. Mechanizm choroby afektywnej sezonowej jest tym samym procesem, który wywołuje inne rodzaje depresji – są nim zaburzenia w gospodarce neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Nie bez znaczenia jest fakt, że do produkcji jednego z nich – serotoniny – potrzebujemy witaminy D, która produkowana jest w naszym ciele pod wpływem promieni słonecznych. Zmniejszenie ilości światła słonecznego może więc skutkować niedoborem serotoniny. W ten sposób niedobór światła wpływa na ryzyko depresji w okresie jesienno-zimowym.

Co ciekawe, depresja sezonowa na innych kontynentach pojawia się w innym czasie. Niekiedy podczas naszej wiosny lub lata, jeśli mowa o innej półkuli.

Depresja jesienna jest jednak bardziej rozpoznawalną i to ją najczęściej nazywa się depresją sezonową. Objawy pojawiają się zwykle jesienią lub zimą.

Choroba afektywna sezonowa – objawy depresji sezonowej

Objawy depresji sezonowej wyglądają podobnie do symptomów epizodu depresyjnego o typowym przebiegu, choć zwykle mają nieco mniejsze natężenie. To przede wszystkim: obniżenie nastroju, osłabienie odczuwania przyjemności, obniżona samoocena, spadek motywacji, zmniejszenie zainteresowań, poczucie braku nadziei i dojmujące uczucie smutku.

Niedobór światła słonecznego wpływający na nastrój może spowodować również: zaburzenia apetytu (zdarza się na przykład nadmierne spożywanie produktów prowadzących do zwiększenia masy ciała), zaburzenia snu, obniżenie popędu seksualnego, zmniejszenie energii czy zwiększoną senność.

Depresja jesienna a wiosenna – czym różnią się te postacie zaburzeń afektywnych?

W przypadku depresji sezonowej interesujący jest fakt, że postać wiosenna wygląda nieco inaczej niż ta przeżywana w okresie jesienno-zimowym. Postać wiosenna, częściej niż jesienna depresja, cechuje się lękiem i pobudzeniem. Jej objawy to też częściej osłabienie apetytu zamiast jego zwiększenia, zaburzenia snu w kierunku bezsenności i niekiedy skłonności do zachowań agresywnych.

Można więc zwrócić uwagę na fakt, że w okresach jesienno-zimowych seasonal affective disorder wygląda na pozór odwrotnie. To wywołuje wiele dyskusji o tym, jaką rolę w okresie jesienno-zimowym pełni światło słoneczne i właściwie czym jest depresja sezonowa. Jednak jeśli chodzi o samopoczucie człowieka, nie ma znaczenia, czy jest to depresja jesienna, depresja zimowa, wiosenna czy letnia – pogorszenie nastroju i objawy depresji występują zawsze.

Choroba afektywna sezonowa – jak pomóc sobie w depresji sezonowej?

Warto pamiętać, że depresja sezonowa należy do zaburzeń afektywnych (inaczej – zaburzeń nastroju) i jako taka powinna być leczona. Panuje tendencja do nazywania jesiennego smutku depresją sezonową, jednak nie powinno się łączyć tych dwóch rzeczy. Choć depresja sezonowa zazwyczaj również mija po paru miesiącach, jej objawy są silniejsze, destabilizują codzienne funkcjonowanie pacjenta, a niekiedy walka z obniżonym nastrojem prowadzi do myśli samobójczych.

Aby uzyskać diagnozę depresji sezonowej, należy udać się do specjalisty – psychiatry lub psychologa. Często depresja sezonowa jest diagnozowana przy użyciu stosownych narzędzi – wielu specjalistów stosuje Skalę Depresji Becka mierzącą potencjalny obniżony nastrój i natężenie zjawiska.

Leczenie depresji sezonowej – jak zwalczyć obniżenie nastroju?

W leczeniu depresji sezonowej stosuje się kilka metod. Tak jak w klasycznej depresji, są to oczywiście psychoterapia zapobiegająca nawrotom oraz leczenie farmakologiczne, czyli leki przeciwdepresyjne – najczęściej selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Jednak ze względu na specyfikę schorzenia, jakim jest choroba afektywna sezonowa, stosuje się również inne sposoby.

Ponieważ w depresji sezonowej istotną rolę pełni światło słoneczne (a właściwie jego brak), niekiedy zaleca się naświetlania specjalnymi lampami, które mają imitować naturalne światło. Prowadzi to do wytwarzania witaminy D w organizmie i pośrednio – do poprawy nastroju. Na tę metodę muszą jednak uważać osoby ze stwierdzonymi chorobami narządu wzroku – dlatego przed rozpoczęciem fototerapii warto zdecydować się na konsultację okulistyczną.

W przypadku depresji sezonowej wyjątkowo ważna jest także regularna aktywność fizyczna. Poprzez aktywność fizyczną więcej czasu spędzamy zazwyczaj na świeżym powietrzu, co pozwala nam korzystać z dziennego światła najczęściej, jak się da. W leczeniu SAD „używanie” naturalnego światła jest niezwykle istotne. Dlatego leczenie depresji sezonowej polega również na częstym zachęcaniu pacjenta do aktywności fizycznej.

Depresja sezonowa to problem, z którym należy zwrócić się do specjalisty – z pewnością szybko zaobserwujemy pozytywne zmiany w komforcie życia.