Nagłe odstawienie alkoholu może prowadzić do stanu określanego mianem delirium tremens. Majaczenie drżenne (inaczej też biała gorączka) może prowadzić nawet do śmierci pacjenta. „Delirka” związana jest z występowaniem u pacjenta zaburzeń świadomości i wynikających z nich: omamów, urojeń oraz iluzji. Czy majaczenie alkoholowe można skutecznie leczyć i co robić, gdy zaobserwujemy jego objawy u innej osoby?
Delirium tremens – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Alkoholizm a delirium tremens
Alkoholizm jest silnym uzależnieniem prowadzącym do bardzo poważnych skutków, dotykających nie tylko samego uzależnionego, ale i jego rodzinę. Nadmierne spożywanie alkoholu powoduje ogromne konsekwencje zdrowotne, przyczynia się do skrócenia długości życia i znacznego upośledzenia funkcjonowania w społeczeństwie.
Uzależnienie od alkoholu jest jednym z najsilniejszych nałogów, przez co powrót do normalnego funkcjonowania może wydawać się prawie niemożliwy. Walka z alkoholizmem wymaga pomocy specjalisty, gdyż na drodze do wolności czeka wiele trudności.
Alkohol, gdy jest nadużywany, wpływa na procesy metaboliczne i z czasem staje się niezbędny do funkcjonowania. Samodzielne próby odstawienia alkoholu przez osoby z chorobą alkoholową mogą wiązać się z bardzo poważnym, zagrażającym życiu stanem znanym jako delirium tremens.
Delirium tremens – czym jest?
Delirium tremens, czyli majaczenie drżenne lub biała gorączka, to choroba, a raczej stan, do którego dochodzi, gdy osoba przez dłuższy czas nadużywająca alkoholu nagle zaprzestanie picia lub znacznie ograniczy jego ilość.
„Delira” alkoholowa charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości, którym towarzyszą: omamy, urojenia i iluzje o przeważnie bardzo negatywnym wydźwięku. Zwidy alkoholowe rozwijają się najczęściej od 48 do 72 godzin po odstawieniu etanolu i mogą trwać nawet do tygodnia.
Do nasilenia objawów dochodzi zazwyczaj w godzinach nocnych. Delirium jest to poważny stan dotykający około 10% alkoholików. Omamy alkoholowe są sytuacją, która wymaga hospitalizacji pacjenta, gdyż śmiertelność w jej przebiegu wynosi około 4%. Śmierć w przebiegu majaczenia jest spowodowana silnym pobudzeniem układu autonomicznego.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 oznaczyła delirium tremens kodem F10.4.
Kto najczęściej doświadcza majaczenia alkoholowego (biała gorączka alkoholowa)? Do grupy tej należą osoby, które:
- w ostatnim czasie całkowicie zrezygnowały z picia alkoholu,
- w znacznym stopniu zmniejszyły ilość wypijanego alkoholu,
- w przeszłości doświadczyły już epizodów delirium,
- są obciążone poważnymi schorzeniami ogólnoustrojowymi.
Na wystąpienie delirium tremens narażone są również osoby starsze oraz te, które zerwały z uzależnieniem od benzodiazepin lub barbituranów.
Majaczenie alkoholowe – jakie są przyczyny?
Jak wspomniano na początku, alkoholizm i delirium są ze sobą bezpośrednio związane. Praca mózgu nie opiera się wyłącznie na przepływie sygnału elektrycznego w neuronie. W ośrodkowym układzie nerwowym znajduje się wiele rodzajów receptorów dla przeróżnych substancji chemicznych, które regulują pracę mózgu. Jedną z takich substancji jest kwas gamma-aminomasłowy (γ-aminomasłowy). Wywiera on hamujący wpływ na ośrodkowy układ nerwowy poprzez łączenie się z receptorami GABA-A, B i C.
Odkryto, że alkohol ma zdolność do wiązania się z receptorem GABA-A, wywołując bardzo podobne efekty działania do kwasu gamma-aminomasłowego.
Przewlekłe spożywanie alkoholu „przyzwyczaja” mózg do ciągłego działania substancji hamującej. W przypadku nagłego zaprzestania picia dochodzi do zachwiania tej równowagi, zaczynają wówczas dominować neuroprzekaźniki o działaniu pobudzającym, co powoduje charakterystyczne dla delirium objawy. W ten sposób alkoholizm, a raczej próba wyjścia z niego prowokuje omamy.
Delirium tremens – objawy
„Delirka alkoholowa” wraz z towarzyszącymi jej objawami pojawia się najczęściej 2–3 dni po ograniczeniu lub całkowitym odstawieniu spożywanego alkoholu i utrzymywać się może do około tygodnia.
Najczęstsze objawy delirium tremens to:
- zaburzona orientacja allopsychiczna – czyli dotycząca miejsca i czasu, w jakim znajduje się aktualnie pacjent;
- zachowana orientacja autopsychiczna – dotycząca własnej osoby;
- duże nasilenie lęku;
- silne pobudzenie;
- wahania nastrojów;
- urojenia;
- zaburzenia świadomości;
- omamy wzrokowe i słuchowe (halucynacje alkoholowe) – zwidy i omamy po odstawieniu alkoholu są najczęściej nieprzyjemne, pacjent widzi potwory, demony, ludzi chcących zrobić mu krzywdę, czasami białe myszki; omamy po alkoholu mogą także dotyczyć okoliczności picia – choremu wydaje się, że uczestniczy w libacji alkoholowej, może zwracać się do swoich towarzyszy;
- majaczenie po alkoholu przez sen;
- sny alkoholowe – nie są charakterystyczne dla klasycznego obrazu delirium i są od niego niezależne; są to sny związane ze spożywaniem alkoholu występujące u byłych alkoholików;
- objaw Liepmanna – omamy wzrokowe pojawiają się po uciśnięciu gałek ocznych;
- objaw Reichardta – pacjent potrafi „przeczytać” tekst z pustej kartki;
- objaw Aschaffenburga – chory zaczyna rozmawiać przez wyłączony telefon;
- objaw nawlekania nitki – pod wpływem sugestii chory będzie próbował nawlec nieistniejącą nić na nieistniejącą igłę;
- podwyższenie temperatury ciała;
- nudności i wymioty;
- obfite pocenie się;
- przyspieszenie akcji serca;
- wzrost ciśnienia;
- przyspieszenie oddechu;
- drgawki i drżenia mięśniowe – delirium tremors .
W przypadku delirium alkoholowego do nasilenia objawów dochodzi w nocy.
Delirium tremens – jak leczyć i co robić?
Majaki alkoholowe i związane z nimi objawy bez wątpienia mogą budzić strach nie tylko u chorego, ale także u osób, które znajdują się w jego pobliżu. Jeśli ocenia się, że dana osoba może mieć objawy delirium, nie wolno zwlekać – należy jak najszybciej zadzwonić na pogotowie. W ten sposób można choremu uratować życie. Nie należy jednak przy tym zapominać o własnym bezpieczeństwie.
W pierwszym etapie należy dokładnie ocenić stan pacjenta, ocenić stan układu krążenia i oddechowego, a także przeprowadzić badania laboratoryjne w celu ustalenia czy nie doszło do zaburzeń równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej oraz spadku poziomu glukozy.
Bardzo ważne jest także sprawdzenie, czy u pacjenta nie doszło do urazów, których objawy mogą być maskowane przez delirium. Następnie wdraża się odpowiednie leczenie farmakologiczne.
Objawy i delirium alkoholowe – jakie leki?
Biała gorączka związana z odstawieniem alkoholu wymaga farmakoterapii opierającej się na zwalczaniu nieprzyjemnych stanów psychotycznych i przywróceniu równowagi wodno-elektrolitowej i cukrowej pacjenta. Lekami pierwszego rzutu są benzodiazepiny podawane doustnie lub domięśniowo (w przypadku kiedy nie dają one spodziewanych efektów włącza się haloperidol).
Zalecane jest także uzupełnianie niedoborów witaminy B1 i B6, a w razie podejrzenia padaczki – leków przeciwpadaczkowych. Bardzo ważne jest także odpowiednie nawodnienie pacjenta.
Leczenie delirium alkoholowego odbywa się na oddziałach psychiatrycznych. Inne przyczyny majaczenia powinny być kierowane na oddziały internistyczne.
Delirka alkoholowa – powikłania
W przebiegu majaczenia alkoholowego może dochodzić do różnych ciężkich powikłań, w tym również do zgonu pacjenta.
Przyspieszenie akcji serca u osób dodatkowo obciążonych długotrwałym piciem alkoholu może prowadzić do poważnych zaburzeń jego rytmu.
Obfite poty, wymioty i nieprzyjmowanie płynów powoduje silne odwodnienie i – w rezultacie – zaburzenia przepływu jonów w komórkach nerwowych. Jeśli stan ten nie zostanie odpowiednio szybko wyrównany, może dojść do centralnej mielinolizy mostu, w której śmiertelność w ciągu pierwszego miesiąca dochodzi do 50%.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Gałecki P., Szulc A., Psychiatria, Wydanie 1. Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2018;
- Jarema M., Rebe-Jabłońska J., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013;
- Wciórka J., Rybakowski J., Pużyński S., Psychiatria. Tom II. Psychiatria kliniczna, Wydanie 1. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011;
- Orzechowska A., Gałecki P., Zaburzenia psychosomatyczne w ujęciu terapeutycznym, Wydanie 1. Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2014;
- Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika 2017, Wydanie 8. Wydawnictwo MP, Kraków 2017;
- Jarema M., Uzależnienia i substancje psychoaktywne w praktyce lekarza POZ, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018;
- Murray R. K., Granner D. K., Rodwell V. W., Biochemia Harpera ilustrowana, Wydanie 6. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Opublikowano: 28.11.2018;
aktualizacja: 16.05.2023
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marcin Setlak
lekarz
Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Aktywnie uczestniczył w działalności wielu studenckich kół naukowych. Szczególnie zainteresowany tematyką neurochirurgii, neurologii i psychiatrii. W wolnych chwilach zgłębia sekrety botaniki. Lubi podróżować i czytać książki.
5
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 06.12.2021