Czym się różni depresja od nerwicy?

Depresja a nerwica – czy to ta sama choroba?

Zarówno w przebiegu depresji, jak i nerwicy mogą występować objawy, takie jak:

• obniżenie nastroju,
• lęk,
• drażliwość,
• apatia,
• problemy ze snem.

Choć obraz kliniczny tych schorzeń może być bardzo podobny, są to dwie różne jednostki chorobowe.

Depresja w najnowszych klasyfikacjach chorób, czyli DSM-5 i ICD-11, jest określana jako „zaburzenie depresyjne”. Wśród zaburzeń depresyjnych mamy np.: duże zaburzenia depresyjne czy zaburzenia dysregulacji nastroju. Mimo różnic, w zaburzeniach depresyjnych przeważają symptomy, takie jak: obniżenie nastroju, brak energii i uczucie wyczerpania, anhedonia, czyli niemożność odczuwania przyjemności. Mówi się, że smutek jest osiowym objawem w depresji. Podłoże choroby jest wieloczynnikowe. Za pojawianie się depresji odpowiadają predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe, fizyczny stan organizmu oraz czynniki stresowe.

Natomiast nerwice, fachowo nazywane zaburzeniami lękowymi lub zespołem nerwicowym, są grupą schorzeń psychicznych spowodowanych przez czynniki psychologiczne, które polegają na zakłóceniu prawidłowych funkcji organizmu człowieka. Zaburzenia lękowe mogą przebiegać z całą paletą objawów.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Tak jak w depresji za kluczowy objaw uważa się obniżenie nastroju, tak w nerwicy podstawowym objawem jest lęk. Ponadto pacjenci skarżą się na objawy somatyczne: niedowłady kończyn, brak czucia, zaburzenia wzroku, słuchu, trudności z oddychaniem, bóle brzucha, napięciowy ból głowy, kołatanie serca, nagłe uderzenia gorąca. Obserwuje się także występowanie obsesji (natrętne myśli), kompulsji (natrętne czynności) oraz trudności w koncentracji uwagi.

Charakterystyczne dla nerwicy są również zaburzenia emocjonalne: fobie, niepokój, stan podwyższonego napięcia, irytacja, labilność emocjonalna.

Oczywiście, dana osoba cierpiąca na zaburzenia lękowe nie musi wykazywać wszystkich jego objawów.

Jak odróżnić depresję od nerwicy?

O depresji może świadczyć występowanie co najmniej dwóch z kluczowych objawów, do których należą:

• obniżenie nastroju – przewlekłe poczucie smutku i przygnębienia, które nie jest związane z przykrymi przeżyciami,
• niemożność cieszenia się życiem i sprawami, które kiedyś sprawiały przyjemność, utrata zainteresowań,
• brak energii, wzmożona męczliwość.

Co ważne, symptomy te muszą utrzymywać się przez okres minimum 2 tygodni. Dodatkowo, do często spotykanych objawów depresji należą:

• osłabienie koncentracji i uwagi,
• niska samoocena i mała wiara w siebie, poczucie winy i małej wartości,
• pesymistyczne widzenie przyszłości, myśli i czyny samobójcze,
• zaburzenia snu,
• zmniejszony apetyt.

Zaburzenia nerwicowe natomiast są grupą schorzeń charakteryzującą się dużą liczbą różnorodnych objawów, wśród których zawsze podstawowym jest lęk. Zwykle pojawienie się albo nasilenie symptomów ma związek z wystąpieniem sytuacji stresowej lub bardzo przykrej dla pacjenta.

Charakterystyczne dla nerwicy są również symptomy somatyczne, tzn. związane z organizmem chorego, które w przebiegu depresji zazwyczaj nie są tak silnie wyrażone.

Leczenie depresji a leczenie nerwicy

Najważniejszym sposobem leczenia depresji jest terapia farmakologiczna. Lekarz psychiatra dobiera odpowiedni lek przeciwdepresyjny, uwzględniając nasilenie objawów choroby oraz wiek pacjenta i schorzenia współistniejące. Terapia ma na celu ustąpienie symptomów depresji oraz przeciwdziałanie ich nawrotom w przyszłości.

Większość leków przeciwdepresyjnych nowej generacji nie upośledza codziennej aktywności pacjentów i może być stosowana w warunkach domowych. W niektórych tylko przypadkach, gdy nasilenie objawów stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia chorego, konieczne staje się zastosowanie leczenia szpitalnego.

Oczywiście, w leczeniu depresji na równi z lekami stosuje się psychoterapię, która np. w przypadku depresji egzogennej może okazać się wystarczająca.

Leczenie zaburzeń nerwicowych opiera się przede wszystkim na psychoterapii. Jednak, gdy objawy nerwicy są nasilone, zwłaszcza lękowe, i znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie, trzeba zastosować odpowiednią farmakoterapię. W leczeniu stosuje się przede wszystkim leki antydepresyjne (zwykle inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), czasem blokery receptora beta, które zmniejszają objawy towarzyszące lękowi, takie jak kołatanie serca, drżenie rąk, nadmierna potliwość. Leki przeciwlękowe stosuje się doraźnie, albo tylko na początku przyjmowania antydepresantów (zanim te zaczną działać).

W łagodnych stanach napięcia nerwowego i niepokoju można skorzystać z dostępnych bez recepty tabletek uspokajających, których formuła oparta jest w głównej mierze na wyciągach roślinnych.

Czy depresja i nerwica mogą występować razem?

Jak pisaliśmy wyżej, zaburzenia lękowe często współwystępują z depresją, nasilając jej objawy. Przyczyniają się one do cięższego przebiegu choroby, zwiększają częstotliwość myśli samobójczych i ryzyko samobójstwa, a przez to pogarszają rokowanie.

Kiedyś połączenie zaburzeń nerwicowych z depresyjnymi określano jako – nerwica depresyjna. Dziś mówi się po prostu o zaburzeniach depresyjno-lękowych.

Depresja i nerwica – z czym trzeba różnicować?

Zarówno depresja, jak i zaburzenia nerwicowe mogą być również spowodowane inną chorobą, na którą cierpi pacjent. Bardzo często schorzenia te towarzyszą zaburzeniom hormonalnym, np. dysfunkcji tarczycy, brakowi lub nadmiarowi hormonów nadnerczy czy nadczynności przytarczyc.

Choroby tkanki łącznej, takie jak toczeń rumieniowaty układowy lub reumatologiczne zapalenie stawów również mogą wywołać depresję lub nerwicę lękową.

Choroby serca, niedobory witamin (szczególnie witaminy B₁₂), zatrucia to kolejne schorzenia, którym często towarzyszą opisywane zaburzenia psychiczne. Dlatego ważne jest kompleksowe leczenie wszystkich schorzeń pacjenta z objawami depresji lub nerwicy.

Psychoterapia w leczeniu nerwicy i depresji

U wszystkich pacjentów z depresją powinna być stosowana psychoterapia, która wspomaga leczenie farmakologiczne. Pomaga ona pacjentowi i jego rodzinie zrozumieć zaburzenie, zmienia nieprawidłowe postrzeganie własnej osoby, otoczenia i przyszłości, jakie występuje u pacjenta.

W większości przypadków zaburzeń nerwicowych to właśnie psychoterapia odgrywa zasadniczą rolę w leczeniu. Ma ona na celu modyfikację podejścia pacjenta do odczuwanych przez niego objawów, zmniejszenie cierpienia oraz zmianę sposobu jego funkcjonowania. Terapia uczy pacjenta, w jaki sposób radzić sobie z występującymi symptomami, a niejednokrotnie prowadzi do całkowitego ustąpienia dolegliwości.

Zarówno w depresji, jak i nerwicy nauka technik relaksacyjnych, odpowiednia ilość aktywności fizycznej, dobrze zbilansowana dieta oraz wsparcie otoczenia mogą znacznie poprawić efekty zastosowanego leczenia.