Czy stres może być przyczyną nadwagi i utrudniać odchudzanie?

Dlaczego od stresu się tyje?

Wyróżniamy dwa mechanizmy przybierania na wadze spowodowanego długotrwałym stresem. Pierwszy – behawioralny – związany jest ze sposobem przeżywania przez człowieka negatywnych emocji. Dzisiejsze szybkie tempo życia nie pozwala na odpowiednie rozładowanie stresu, np. poprzez aktywność fizyczną. Dlatego też zwyczajne podjadanie staje się szybkim i łatwym sposobem radzenia sobie ze stresem.

Kolejnym mechanizmem odpowiedzialnym za powstanie nadwagi czy nawet otyłości jest zaburzenie reakcji hormonalnej na stres. Kortyzol – jeden z hormonów stresu – wydzielany zbyt długo oraz w nadmiarze wyrządza wiele szkód w organizmie człowieka, m.in. zaburzając metabolizm.

Przewlekły stres bywa często przyczyną zaburzeń snu. U osób niewyspanych częściej obserwuje się zwiększone wydzielanie hormonu głodu – greliny, co sprawia, że intensywniej odczuwają one głód. Ponadto brak snu i problemy ze snem prowadzą do zwolnienia metabolizmu oraz zmniejszenia zużywania energii przez organizm, a w rezultacie do nadwagi. Wzrost masy ciała wywołany stresem utrudnia odchudzanie.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Podjadanie w stresie przyczyną nadwagi

W przypadku wielu z nas jedzenie łagodzi stany zdenerwowania oraz pozwala oddać się chwilom zapomnienia. Częste podjadanie skutecznie pozwala odwrócić uwagę od trapiących nas problemów czy nadmiaru pracy, natomiast wysoka kaloryczność spożywanych przekąsek stanowi swego rodzaju „nagrodę pocieszenia”. Początkowo niewinne podjadanie może przerodzić się w odruchowe sięganie po słodycze, które z oczywistych przyczyn prowadzi do tycia. W tym przypadku stres także skutecznie utrudnia odchudzanie.

Z biologicznego punktu widzenia uczucie sytości prowadzi do uwalniania się w mózgu tzw. hormonów szczęścia – endorfiny i serotoniny. Odpowiadają one za poprawę samopoczucia oraz zapewniają dobry nastrój.

Zobacz też: Dieta na stres – co jeść, by obniżyć stres?

Stres i adrenalina

W momencie pojawienia się stresu dochodzi do uwolnienia hormonów stresu – kortyzolu i adrenaliny. Adrenalina jest też często nazywana „hormonem walki i ucieczki”, gdyż
w obliczu istniejącego zagrożenia wprowadza organizm w stan pełnej gotowości. Kortyzol zwiększa stężenie glukozy we krwi, przez co dostarcza zasobów energetycznych niezbędnych organizmowi do szybkiego działania. Wzmaga także procesy rozpadu białek i tłuszczów, stanowiące dodatkowe źródło energii. W początkowej reakcji na stres dochodzi również do spowolnienia trawienia i zahamowania apetytu.

Po ustąpieniu sytuacji stresowej poziom adrenaliny spada, natomiast stężenie kortyzolu pozostaje bez zmian. W celu odbudowania utraconej energii – niezależnie czy organizm „walczył”, czy też nie – dochodzi do wzrostu apetytu oraz ochoty na wysokotłuszczowe i wysokowęglowodanowe produkty. W tym mechanizmie stres może być przyczyną nadwagi.

Stres – przyczyna gorszego metabolizmu i problemów z odchudzaniem

Przewlekły stres prowadzi do stałego wyrzutu kortyzolu w organizmie, powodując spowolnienie metabolizmu oraz zwiększenie odkładania się tkanki tłuszczowej na wypadek pojawienia się kolejnego „zagrożenia”. Otłuszczeniu ulegają przede wszystkim okolice brzucha, boczków oraz lędźwi, gdyż właśnie w tych obszarach zlokalizowane są receptory owego hormonu. Wysokie stężenie kortyzolu może przekładać się ne spożywanie większej ilości kalorycznych produktów oraz systematyczne przybieranie na wadze. W skrajnych przypadkach może dojść do wystąpienia zespołu Cushinga, który objawia się nierównomiernym rozkładem tkanki tłuszczowej, otyłością brzuszną, zaokrągleniem twarzy oraz drobną budową kończyn.

Antagonistą kortyzolu (substancją działające odwrotnie) jest insulina – hormon wydzielany przez trzustkę, którego celem jest obniżenie stężenia glukozy we krwi. Przewlekły stres i związany z nim nadmiar kortyzolu w organizmie sprawia, że komórki stają się oporne na działanie insuliny, co prowadzi z kolei do wzmożenia jej produkcji przez trzustkę. Nieskuteczne obniżenie poziomu glukozy we krwi może grozić rozwojem cukrzycy oraz otyłości.

Stres powoduje wzrost apetytu

Kolejnym związkiem chemicznym przyczyniającym się do powstania nadwagi jest tzw. neuropeptyd Y, zwany potocznie „związkiem głodu”. Do jego uwolnienia dochodzi podczas sytuacji stresowych, a jego efektem jest zwiększone gromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie oraz wzmożenie apetytu na słodkie przekąski.

Na koniec warto wspomnieć o grelinie i leptynie – przeciwstawnie działających hormonach związanych z odczuwaniem głodu i sytości. Ta pierwsza odpowiada za odczuwanie głodu, natomiast leptyna wysyła informacje do mózgu w przypadku uczucia sytości. W organizmach osób długotrwale narażanych na stres obserwuje się zwiększone uwalnianie greliny,
w związku z tym istnieje większe prawdopodobieństwo pojawienia się u nich problemów z wagą.