Ciągłe zmęczenie i senność – jakie mogą być przyczyny?

Czym jest zmęczenie i kiedy najczęściej się pojawia?

Zmęczenie to dolegliwość, która może, choć nie musi wskazywać na rozwój choroby. Rozróżniamy zmęczenie fizyczne i psychiczne, choć w wielu przypadkach oba typy zmęczenia pojawiają się jednocześnie. Uwagę należy zwrócić zwłaszcza wtedy, gdy uczucie zmęczenia często się powtarza, jest przewlekłe, dokuczliwe, wpływa bezpośrednio na zmniejszenie codziennej aktywności fizycznej oraz osłabia zdolności percepcyjne, pogarsza koncentrację i pamięć. Uczuciu zmęczenia często towarzyszy senność, także w ciągu dnia.

Przewlekłe, częste zmęczenie jest problemem, który dotyczyć może osób we wszystkich kategoriach wiekowych, bez względu na płeć czy też wykonywany zawód. Mimo tego, że spotykamy się z nim tak bardzo często, to zwykle nie przywiązujemy do niego większej uwagi, po prostu je lekceważymy. Zmęczenie w zdecydowanej większości przypadków jest przejawem błahych stanów takich jak na przykład przepracowanie, nieprzespana, czy też gorzej przespana noc, konieczność wykonywania pracy przez dłuższy okres czasu bez wypoczynku, silne napięcie psychiczne i przewlekły stres.

W tych sytuacjach, zmęczenie z reguły nie wskazuje na rozwój choroby i nie jest jej objawem. Przewlekłe może doprowadzić do konsekwencji zdrowotnych, być np czynnikiem ryzyka rozwoju chorób serca, depresji, zaburzeń nerwicowych czy bezsenności. Bywa, że samoistnie przemija, zwykle po odpoczynku. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się nad tym czy wyżej wymienione przyczyny są wszystkimi możliwymi przyczynami zmęczenia, czy za naszym ciągłym zmęczeniem przypadkiem nie kryje się coś znacznie poważniejszego – choroba?

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Zespół przewlekłego zmęczenia

Zespół przewlekłego zmęczenia to jednostka chorobowa, której dominującym objawem (a czasami jedynym) jest uczucie ciągłego zmęczenia, do którego często dołącza się senność. Zespół ten stwierdza się wówczas, gdy odczuwane zmęczenie (fizyczne, ale również psychiczne), towarzyszy nam bez przerwy przez okres co najmniej 6 miesięcy.

Schorzenie to dotyka najczęściej osoby młode, ambitne i aktywne zawodowo, zdecydowanie częściej kobiety. Może pojawić się również u osób w podeszłym wieku, nieaktywnych zawodowo. Poza stałym uczuciem zmęczenia w zespole tym występują również zaburzenia koncentracji i uwagi, problemy z pamięcią, bóle głowy, trudności ze snem.

Możliwe jest także pojawienie się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wzdęcia oraz bóle brzucha. Rozpoznanie tego zespołu jest tak zwanym rozpoznaniem przez wykluczenie – oznacza to nic innego jak to, że aby rozpoznać zespół przewlekłego zmęczenia lekarz musi wykluczyć wszystkie inne możliwe przyczyny tego stanu. Jak do tej pory nie jest znane leczenie przyczynowe zespołu przewlekłego zmęczenia. W łagodzeniu jego objawów najważniejszym działaniem jest uregulowanie swojego rytmu życiowego, czyli znalezienie czasu na odpoczynek i aktywność fizyczną. Coraz częściej podkreślane są także zalety psychoterapii.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Jakie choroby powodują ciągłe zmęczenie i senność?

Zmęczenie i senność są nieswoistymi objawami, które mogą pojawić się u pacjenta w przebiegu bardzo wielu rożnych jednostek chorobowych. Stosunkowo często spotyka się je w chorobach endokrynologicznych takich jak na przykład:

• choroby tarczycy (przede wszystkim niedoczynność gruczołu tarczowego, chociaż zmęczenie spotykane jest także w nadczynności),
• cukrzyca,

W przypadku niedoczynności tarczycy, poza ciągłym zmęczeniem, chorzy skarżą się między innymi na przyrost masy ciała pomimo słabszego niż zwykle apetytu, suchą skórę, łamliwe włosy, zaburzenia miesiączkowania, zaparcia. Natomiast w nadczynności pacjenci zgłaszają stałe uczucie ciepła, spadek masy ciała, biegunki, trudności ze snem, ciągłe uczucie niepokoju i pobudzenia. W przypadku podejrzenia występowania chorób tarczycy konieczna będzie konsultacja z lekarzem specjalistą w dziedzinie endokrynologii i wykonanie odpowiednich oznaczeń hormonalnych, a następnie, w zależności od ich wyników, wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Zobacz również: Jakie są przyczyny zimnych potów?

Z kolei źle leczona cukrzyca powodować może spadki poziomu cukru we krwi, tak zwaną hipoglikemię. Jej objawami jest senność, uczucie zmęczenia, brak koncentracji, kołatanie serca. Często bardzo niski poziom glukozy we krwi, który zagraża już zdrowiu, a nawet życiu przypomina objawy upojenia alkoholowego. Duże stężenie cukru we krwi, określano jako hiperglikemia także prowadzi do objawów neurologicznych, powodując zmęczenie senność, bóle głowy i problemy z ko0ncentracją.

Zmęczenie w chorobach wątroby i nerek

Zmęczenie stosunkowo często towarzyszy pacjentom z różnymi zaburzeniami czynności wątroby. Objaw ten może wyprzedzać pojawienie się markerów uszkodzenia wątroby, jak i pojawić się w późniejszym czasie. Najczęstszą przyczyną zmęczenia w chorobach wątroby jest wirusowe zapalenie wątroby. W przebiegu tej choroby oprócz zmęczenia występują także inne nieswoiste objawy takie jak między innymi osłabienie, brak apetytu, uczucie pełności, chudnięcie, nudności oraz wymioty. Mogą wystąpić także stany podgorączkowe, bóle mięśniowo-stawowe, zażółcenie skóry i błon śluzowych (żółtaczka), ale również powiększenie wątroby. Inną chorobą wątroby, w przebiegu której pojawia się zmęczenie jest marskość wątroby.

Uczucie ciągłego przemęczenia i senności może towarzyszyć także chorobom nerek. Narząd ten odpowiada za oczyszczanie organizmu z produktów przemiany materii. Niewydolność nerek może doprowadzić do szeregu groźnych zaburzeń metabolicznych, a także tych łatwych do zaobserwowania dla pacjenta, jak zmiany skórne, zmiany zabarwienia moczu, bóle głowy, a także uczucie ciągłego zmęczenie i senności.

Niedokrwistość a zmęczenie

Zmęczenie i osłabienie oraz senność to typowe objawy niedokrwistości (nazywanej również anemią). Najczęstsza niedokrwistością jest ta spowodowana niedoborem żelaza, a jej główną przyczyną jest utrata tego pierwiastka wraz z krwią, ale także zbyt małe jego przyjmowanie w stosunku do potrzeb naszego organizmu.

W niedokrwistości dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny i liczby erytrocytów, co skutkuje gorszym zaopatrzeniem organizmu w tlen. Innymi objawami spotykanymi w przebiegu niedokrwistości są: bladość skóry i błon śluzowych (lub ich delikatnie żółte zabarwienie), bolesne pęknięcia kącików ust, senność, łamliwość włosów i paznokci, zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego, senność i zwiększona potrzeba odpoczynku.

Jeśli zaobserwowaliśmy u siebie jakiekolwiek objawy niedokrwistości powinniśmy się zgłosić do lekarza celem wykonania morfologii krwi obwodowej, aby potwierdzić to rozpoznanie i wdrożyć odpowiednie leczenie. Warto wspomnieć, że objawy niedokrwistości mogą rozwinąć się u kobiet, które maja obfite miesiączki. Jeżeli dodatkowo nakłada się na to PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego, to ciągłe zmęczenie i senność mogą być wyjątkowo dokuczliwe.

Uczucie zmęczenia w okresie menopauzy

Warto wspomnieć o jednym stanów fizjologicznych, który w wyniku wahań hormonalnych jest przyczyną wielu różnych dolegliwości w organizmie kobiety. Mowa tu o menopauzie, której towarzyszą tak zwane objawy wypadowe. Objawy te wynikają z tak zwanego wygasania czynności jajników, jego następstwem są wahania hormonalne, a za większość przykrych objawów menopauzy odpowiada niedobór estrogenów.

Objawy zespołu klimakterycznego można podzielić na 3 grupy:

• objawy wazomotoryczne (np. uderzenia gorąca, nocne poty);
• objawy somatyczne (np. zawroty i bóle głowy, bóle mięśni, stawów, zaburzenia czucia;
• objawy psychiczne – rozdrażnienie, wahania nastroju, uczucie zmęczenia.

Inny podział objawów menopauzy dzieli objawy na wczesne (np. uderzenia gorąca, bezsenność, zmiany zachowania) oraz objawy późne, będące długofalowymi skutkami niedoboru estrogenów. Tu wskazuje się na choroby układu krążenia, zmiany zanikowe w obrębie pochwy, nietrzymanie moczu, obniżenie narządu rodnego, suchość pochwy, zwiększona podatność na infekcje intymne, osteoporoza).