Rozbijanie kamieni nerkowych (litotrypsja)

Leczenie kamicy – kiedy trzeba usuwać kamienie?

Kiedy złogi trzeba usuwać zabiegowo? Podstawą leczenia kamicy nerkowej jest leczenie zachowawcze jednak niekiedy takie postępowanie bywa niewystarczające. Kamienie usuwa się z dróg moczowych, gdy dają dokuczliwe objawy, ale także gdy osiągną określoną wielkość. Wskazaniem do usunięcia kamieni moczowych jest średnica 6-7 mm. Jeżeli pojawi się dokuczliwy ból i objawy kolki nerkowej, wówczas przeprowadzenie zabiegu rozważa się dużo wcześniej.

Oprócz nawracających dolegliwości bólowych, zagrożeniem jest ryzyko rozwoju zakażenia układu moczowego. Rzadziej może wystąpić sepsa lub rozwinąć się roponercze. Może dojść także do utrudnionego odpływu moczu i upośledzenia czynności nerki.

Usuwanie kami nerkowych odbywa się przy wykorzystaniu takich metod jak:

• litotrypsja pozaustrojowa (ESWL),
• litotrypsja przezskórna (PNL),
• litotrypsja ureterorenoskopowa URSL,
• chirurgiczne usunięcie kamieni.

Litotrypsja pozaustrojowa (ESWL)

Jakie są metody usuwania kamieni z nerek i na czym polegają? Wybór metody jaką zostaną usunięte kamienie zależy od ich ułożenia, lokalizacji, składu chemicznego, kształtu, stanu ogólnego pacjenta. Jedną z metod jest litotrypsja pozaustrojowa.

W metodzie tej kamienie rozbijane są falami, które powstają poza organizmem. Takie „uderzenie” fali pozwala na rozbicie kamieni. Są to fale elektrohydrauliczne, elektromagnetyczne lub piezoelektryczne. W aparacie do litotrypsji, fala o wysokiej energii jest nakierowywana na jeden punt wskazany przez lekarza, w miejscu tym zlokalizowany jest złóg – kamień. Ustawienie kamienia w odpowiednim miejscu odbywa się pod kontrolą USG lub RTG.

Jest to najczęściej stosowana metoda rozbijania kamieni moczowych. Do zabiegu kwalifikuje się pacjentów, u których złogi znajdują się w kielichach i miedniczce nerkowej oraz w moczowodzie. Zabieg przeprowadza się w krótkim znieczuleniu ogólnym, zazwyczaj ambulatoryjnie. Trwa około godziny. Po udanym rozkruszeniu kamienia falami chory wydala jego fragmenty. Należy wówczas przyjmować duże ilości płynów i leki rozkurczowe by ułatwić wydalenie fragmentów kamieni moczowych. By ułatwić wydalenie złogów wskazane są również pewne ćwiczenia takie jak chodzenie po schodach czy podskoki.

Litotrypsja pozaustrojowa – powikłania po usunięciu kamienia

Litotrypsja pozaustrojowa to najmniej inwazyjna metoda usuwania złogów jednak zawsze mogą zdarzyć się pewne powikłania. Powikłania można podzielić na te związane z samym zabiegiem i działaniem fal uderzeniowych oraz na związane z wydalaniem złogów. I tak powikłania związane z metodą to między innymi:

• wybroczyny i zasinienia na skórze,
• krwiomocz (zazwyczaj samoistnie ustępujący), krwiak okołonerkowy lub podtorebkowy, który zazwyczaj nie wymaga leczenia i samoistnie się wchłania jednak czasami wymaga interwencji – drenażu pod kontrolą USG.

Do powikłań związanych z wydalaniem kamieni należą:

• ból podczas wydalania złogów,
• atak kolki nerkowej,
• powstanie tak zwanej drogi kamiczej (kamienie układają się jeden za drugim moczowodzie i konieczne jest ich ponowne rozkruszenie przy połączeniu metody ESWL i uretroskopii).

Gdy podczas wydalania fragmentów kamieni pojawia się gorączka wskazana jest konsultacja z urologiem. Zabieg litotrypsji pozaustrojowej jest przeciwwskazany w ciąży, w tętniaku aorty, zakażeniu układu moczowego, zaburzeniach krzepnięcia i u chorych przyjmujących leki przeciwkrzepliwe (konieczne ich odstawienie i czasowe przejście na heparynę drobnocząsteczkową). Nie stosuje się go również gdy u chorego występuje zwężenie moczowodu (niemożliwe byłoby wydalenie fragmentów kamienia).

Czytaj również: Krwiak opłucnej – co to? Przyczyny, objawy, badania, powikłania, leczenie

Litotrypsja przezskórna (PNL)

Jest to metoda, w której usunięcie kamieni odbywa się przy pomocy endoskopu wprowadzonego do układu kielichowo-miedniczkowego i górnego odcinka moczowodu. Zabieg jest małoinwazyjny i wykonywany jest w krótkim znieczuleniu ogólnym.

Złogi można usunąć w tej metodzie w całości. Można je również rozkruszyć. Zaletą metody jest możliwość usuwania nawet bardzo dużych i licznych złogów z układu moczowego. Litotrypsja przezskórna jest przeciwwskazana u kobiet w ciąży, u chorych z zaburzeniami krzepnięcia i z wadami anatomicznymi nerek.

Do powikłań należy krwawienie, przedziurawienie układu kielichowo-miedniczkowego, rzadko uszkodzenie opłucnej lub otrzewnej czy narządów sąsiadujących (jelito grube). Jako powikłanie może wystąpić zakażenie.

Litotrypsja ureterorenoskopowa URSL

Jest to zabieg, w którym usuwa się złogi z dolnego odcinka moczowodu przy pomocy endoskopu wprowadzonego przez cewkę moczową i pęcherz bezpośrednio do moczowodu. Jest to również zabieg małoinwazyjny. Endoskopy mają bardzo małą średnicę (2 do 3 mm). Zabieg wykonuje się w znieczulenie miejscowym, czasem w znieczuleniu podpajęczynówkowym (w kręgosłup). Jest to zabieg ambulatoryjny. Po zabiegu na ogół w moczowodzie pozostawia się na jakiś czas cewnik typu JJ. Do rzadkich powikłań litotrypsji ureterorenoskopowej należy perforacja pęcherza moczowego i zwężenie moczowodu. Może wystąpić zakażenie układu moczowego.

Operacyjne usunięcie złogów

Chirurgiczne usunięcie złogów wykonuje się rzadko. W wyjątkowych sytuacjach konieczne jest usunięcie całej nerki (na przykład w kamicy odlewowej i w przypadkach uszkodzenia nerki). Wskazaniem do leczenia operacyjnego są również wady anatomiczne nerek uniemożliwiające inny sposób usunięcia kamieni.