Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego – CPPS

Czym jest zapalenie gruczołu krokowego?

U części chorych zgłaszających się do lekarza z powodu objawów zapalenia prostaty nie udaje się wyizolować patogenu odpowiedzialnego za objawy zapalenia. Pomimo tego stosowane są antybiotyki, które nie zawsze przynoszą poprawę stanu chorego, a jeżeli są skuteczne, po jakimś czasie dolegliwości nawracają.

Generalnie wyniki leczenia tej jednostki chorobowej są niezadowalające. Jeżeli przyczyną zapalenie prostaty nie jest czynnik bakteryjny, wówczas stwierdza się niebakteryjne zapalenie gruczołu krokowego. Przewlekłe zapalenie prostaty wiąże się z występowaniem szeregu przykrych dolegliwości. Chorują głównie mężczyźni w średnim wieku.

Zapalenie gruczołu krokowego – objawy

Obecnie przewlekłe niebakteryjne zapalenie stercza znane jest jako zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej (CPPS – Chronic pelvic pain syndrome). Zaliczany jest do grupy zapalnych chorób gruczołu krokowego. Wyróżnia się postać zapalną i niezapalną CPPS. Objawy choroby są podobne do tych, które zgłaszają chorzy z przewlekłym bakteryjnym zapaleniem stercza. Są to

• dolegliwości bólowe w okolicy krocza,
• ból moszny,
• ból kości krzyżowej,
• ból w okolicach spojenia łonowego,
• ból ujścia zewnętrznego cewki moczowej,
• objawy dysuryczne – uczucie pieczenia, palenia i bólu występujące w trakcie oddawania moczu,
• osłabienie strumienia moczu,
• czasami zaburzenia erekcji (wzwodu),
• zaburzenia ejakulacji (wytrysku),
• hematospermia, czyli obecność krwi w nasieniu.

Dolegliwości bólowe mają znaczne nasilenie oraz nawrotowy charakter. Do postawienia rozpoznania muszą utrzymywać się co najmniej trzy miesiące.

Przewlekłe zapalenie prostaty – badania i diagnostyka

W celu rozpoznania oraz różnicowania zapalenia prostaty, zaleca się poza przeprowadzeniem wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego wraz z badaniem palcem przez odbytnicę wykonanie próby Meares-Stamey, czyli tak zwanego testu czterech szklanek.

Badanie polega na pobraniu czterech próbek moczu do badania bakteriologicznego:

1. mocz z początku mikcji,
2. mocz ze środkowego strumienia,
3. wydzielina stercza po masażu,
4. mocz oddany zaraz po masażu stercza.

Próba ta wymaga przeprowadzenia przez lekarza masażu gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę. Wykonanie testu jest dość kłopotliwe, dlatego jest rzadko wykonywane. Częściej wykonuje się badanie ogólne moczu oraz posiew moczu przed i po masażu gruczołu krokowego, czyli tzw. test dwóch szklanek. Jeżeli ilość bakterii i leukocytów w próbce po masażu wzrasta w porównaniu z próbką przed masażem stercza rozpoznaje się przewlekłe bakteryjne zapalenie stercza.

Jeżeli nie stwierdza się bakterii w badaniu mikrobiologicznym, należy rozpoznać przewlekłe niebakteryjne zapalenie stercza czyli zespół przewlekłego bólu miednicy. Zapalenie prostaty rozpoznaje się jeżeli w próbce po masażu stercza wzrasta liczba leukocytów. Jeżeli nie stwierdza się ani bakterii, ani leukocytów rozpoznaje się niebakteryjne zapalenie prostaty, czyli CPPS.

Prostatodynia (przewlekłe zapalenie stercza) określa występowanie objawów zapalenia stercza u chorych z jałowym posiewem moczu oraz bez zmian o charakterze zapalnym w wydzielinie sterczowej. W tej grupie chorych nie występują również nawracające zakażenia układu moczowego. Dolegliwości zgłaszane przez chorych mogą być spowodowane prowadzonym trybem życia – brakiem wysiłku fizycznego, siedzącym charakterem pracy.

Bezobjawowe zapalenie stercza jest rozpoznawane podczas histopatologicznej analizy materiału tkankowego pobranego od chorych np. podczas biopsji stercza. Chorzy nie zgłaszają objawów choroby, w związku z tym nie wymagają leczenia.

Przewlekły zespół bólowy miednicy – przyczyny

Przyczyny powstawania zespołu przewlekłego bólu miednicy nie są do końca poznane.

Uważa się, że CPPS w postaci zapalnej jest zazwyczaj konsekwencją przebytego wcześniej ostrego lub przewlekłego bakteryjnego zapalenia stercza.

Z kolei CPPS w postaci niezapalnej może być wynikiem przedostawania się moczu do kanalików stercza w warunkach wzrostu ciśnienia w cewce moczowej. Przedostający się mocz może powodować tzw. chemiczne zapalenie tkanki stercza. Inną teorią jest mechanizm autoimmunologiczny zapalenia, kiedy to tkanki stercza rozpoznawane są przez układ immunologiczny jako obce i inicjują reakcję zapalną ze strony komórek układu odpornościowego.

Zespół CPPS – leczenie

Leczenie zespołu przewlekłego bólu miednicy jest długotrwałe, trudne i nie zawsze przynosi pozytywne rezultaty. Pomimo jałowego posiewu moczu w leczeniu CPPS stosuje się antybiotykoterapię przez okres 4-6 tygodni. Dodatkowo włącza się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w celu łagodzenia objawów, a także blokery receptorów alfa, powodujące rozluźnienie mięśniówki cewki moczowej i stercza, ułatwiające odpływ wydzieliny sterczowej.

Leczeniem uzupełniającym zapalenie gruczołu krokowego jest fizykoterapia polegająca na biostymulacji stercza przy użyciu ultradźwięków lub promieniowania laserowego. Promieniowanie niskoenergetycznego lasera półprzewodnikowego przyczynia się do łagodzenia stanu zapalnego i zmniejszenia subiektywnych przykrych dolegliwości odczuwanych przez chorego. Do biostymulacji stosuje się głowice przezbrzuszne i przezodbytnicze. W czasie pojedynczego zabiegu prostata naświetlana jest przez kilkanaście minut. Dla uzyskania dobrych wyników leczenia chory powinien zostać poddany 6-8 zabiegom w odstępach cotygodniowych. Zabiegi są dobrze tolerowane przez chorych i nie powodują nasilenia dolegliwości ani zaostrzenia choroby.