Objaw Goldflama – jak sprawdzać, co oznacza dodatni i ujemny, na czym polega?

Objaw Goldflama – co to jest i jak sprawdzić?

Objaw Goldflama („uderzenie nerkowe”) jest jednym z podstawowych symptomów, których obecność jest sprawdzana podczas standardowego badania przedmiotowego (czyli fizykalnego). Należy jednak wiedzieć, że w różnych rejonach świata „wstrząsanie” okolicy nerek określa się odmiennymi terminami.

W Polsce używa się określenia objaw Goldflama – od nazwiska polskiego neurologa, Samuela Goldflama, który opisał to zjawisko w 1900 roku. Nie był on jednak pierwszym uczonym, który zajmował się objawem związanym z nieprawidłową czynnością nerek – wcześniej, bo w 1884 roku bolesność nerek przy wstrząsaniu opisał Amerykanin John Murphy (dlatego w wielu krajach objaw Goldflama określa się jako uderzenie Murphy’ego).

Z kolei we Włoszech objaw określa się mianem manewru Giordano, w niektórych krajach europejskich używana jest nazwa objaw Pasternackiego. Jak widać terminów określających badanie polegające na wstrząsaniu okolicy nerek jest naprawdę dużo, wszystkie z nich oznaczają jednak dokładnie tę samą czynność.

Odruch Goldflama badany jest najczęściej u pacjenta w pozycji siedzącej. Lekarz przykłada otwartą dłoń do pleców, dokładnie w rzucie nerek – miejsce to wyznacza się w relacji do ostatniego żebra. Dłoń umiejscawia się w miejscu pomiędzy nim a kręgosłupem. Drugą rękę medyk układa w pięść, a następnie uderza w dłoń znajdującą się na skórze pacjenta.

Nie trzeba obawiać się sprawdzania objawu Goldflama – aby go zbadać, lekarz nie musi zastosować dużej siły. Sprawdzenie, czy u pacjenta symptom jest dodatni lub ujemny, polega na delikatnym uderzeniu w nerki, a uściślając – w okolicę przednerkową.

Objaw Goldflama obustronnie ujemny – to normalne?

Objaw Goldflama sprawdzany jest po obu stronach pleców – po stronie prawej i po lewej. Po wykonaniu „uderzenia w nerkę” lekarz może stwierdzić, czy objaw Goldflama był jednostronnie/obustronnie dodatni lub ujemny.

W prawidłowych warunkach objaw Goldflama jest obustronnie ujemny – oznacza to, że przy uderzeniu w obie okolice przednerkowe pacjent nie odczuwa żadnego bólu.

Dodatni objaw Goldflama – co to znaczy?

Dodatni objaw Goldflama polega na odczuciu bólu w okolicy nerek po „uderzeniu” przez lekarza. Symptom może być obustronnie dodatni lub jednostronnie, prawostronnie lub lewostronnie dodatni. Pacjenci z dodatnim objawem Goldflama mogą odczuwać różnego stopnia dolegliwości bólowe, zazwyczaj jest to jednak silny ból nerek.

Ból w okolicy nerek, wywołany wstrząsaniem okolicy przednerkowej, pojawia się wtedy, gdy dochodzi do podrażnienia – wskutek uderzenia – torebki nerkowej. To właśnie ta struktura jest unerwiona i w sytuacji, gdy u pacjenta istnieją choroby nerek, drażnienie podrażnionej torebki nerkowej prowadzi do odczuwania bólu w dole pleców.

Objaw Goldflama – dodatni – jakie są przyczyny?

Możliwych przyczyn dodatniego objawu Goldflama wyróżnia się kilka, do problemu doprowadzić może:

• kamica nerkowa (w sytuacji, kiedy złogi obecne są w jednej nerce, objaw jest dodatni tylko z jednej strony, obustronnie dodatni objaw Goldflama występuje przy obustronnej kamicy nerkowej);
• stan zapalny nerek (wynikać on może z infekcji, przede wszystkim bakteryjnej, ale i zapalenie nerek rozwijać się może wskutek uszkodzenia tychże narządów przez toksyczne substancje, np. leki; przy stanie zapalnym typowo objaw Goldflama jest jednostronnie dodatni, może on być jednak stwierdzany także po obu stronach pleców);
• zastój moczu w nerce, czyli tzw. wodonercze;
• ropień okołonerkowy.

Ból w dole pleców może wywoływać również zakrzepica żyły nerkowej (problem ten doprowadzić może do zawału nerki; zazwyczaj w jego przypadku objaw Goldflama jest dodatni tylko z jednej strony).

Pacjentów może interesować to, czy dodatni objaw Goldflama może być związany z groźną chorobą, jaką jest rak nerki. Typowo problemy te nie są powiązane i nowotwór tego narządu nie prowadzi do pojawiania się bólu przy wstrząsaniu okolicy lędźwiowej.

Odruch Goldflama a chore nerki

Jak wspomniano, objaw Goldflama jest objawem niejako podstawowym i stwierdzenie, że jest on dodatni i u chorego występuje ból nerek, zdecydowanie wymaga poszerzenia procesu diagnostycznego.

U każdego pacjenta, u którego ból w okolicy krzyża może wynikać z jakiejś choroby nerek, konieczne jest poszukiwanie przyczyn tego problemu. Przede wszystkim należy przeprowadzić u chorego dokładny wywiad lekarski. Należy go zapytać m.in. o to, czy występowała u niego krew w moczu (krwiomocz), nudności i wymioty, utrudnienia w oddawaniu moczu czy dolegliwości bólowe promieniujące ku pachwinom (mogą one sugerować kamienie w nerkach).

Pacjent powinien zostać zapytany również o to, czy w ostatnim czasie gorączkował, czy występowały u niego dreszcze i bolesność przy oddawaniu moczu (te objawy mogą z kolei być związane ze stanem zapalnym nerek).

Dodatni objaw Goldflama – jakie badania wykonać?

Przy bólu w odcinku lędźwiowym, pojawiającym się przy badaniu objawu Goldflama, pacjentom zlecane są badania. Wśród badań na nerki wymienić można zarówno analizy laboratoryjne, jak i badania obrazowe. W przypadku tych pierwszych mowa o tzw. profilu nerkowym, czyli o badaniach m.in. stężenia kreatyniny we krwi, pomiarze stężenia białka w moczu czy o badaniu ogólnym moczu, w którym możliwe jest stwierdzenie krwinkomoczu.

Istotne jest także wykonanie innych analiz, takich jak morfologia krwi (w niej możliwe jest stwierdzenie ewentualnej leukocytozy sugerującej proces zapalny) oraz badania wykładników stanu zapalnego (takie jak badanie OB czy CRP).

Nie bez znaczenia u chorych z dodatnim objawem Goldflama są również badania obrazowe, w tym przypadku podstawowym badaniem, które może służyć odnalezieniu przyczyny istniejących u chorego odchyleń, jest USG nerek.

Objaw Goldflama a leczenie nerek

Znalezienie przyczyny bólu nerek jest niezwykle istotne, ponieważ nierzadko jest to ból dotkliwy, bardzo ostry, a po wykryciu jego podłoża możliwe jest wdrożenie działań prowadzających do jego ustąpienia.

Tak jest chociażby w przypadku ataku kolki nerkowej – zdarza się, że mija on samoistnie, ale czasami konieczne jest podanie pacjentowi leków rozkurczowych i leków przeciwbólowych. Takie leczenie najlepiej stosować dopiero po zdiagnozowaniu problemu pacjenta.

Bibliografia:

• Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika 2016/2017. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
• Windak A., Chlabicz S., Mastalerz-Migas A. (red.), Medycyna rodzinna. Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015.
• https://healthhearty.com/possible-causes-of-costovertebral-angle-cva-tenderness