Hiperkalcemia – wysoki poziom wapnia we krwi

Objawy hiperkalcemii

Hiperkalcemia nie jest obojętna dla organizmu człowieka, ma wpływ na funkcjonowanie niemal wszystkich narządów, głównie:

• Ośrodkowego Układu Nerwowego (mózgu),
• nerek,
• układu bodźcoprzewodzącego serca,
• wpływa na przebieg krzepnięcia krwi,
• funkcjonowanie wielu enzymów.

Hiperkalcemia sama w sobie jest objawem wielu poważnych chorób, dodatkowo wpływ na narządy wewnętrzne może być groźny i nieodwracalny.

Objawy hiperkalcemii:

• zaburzenia czynności nerek: powoduje wielomocz, odwodnienie, zwiększone wydalanie wapnia z moczem, które prowadzi do kamicy nerek,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, utrata łaknienia, zaparcia, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, ostre zapalenie trzustki. Bardzo często pojawia się metaliczny smak w ustach,
• objawy sercowo-naczyniowe: nadciśnienie tętnicze, tachykardia (przyspieszone bicie serca), niemiarowość (nierówne bicie serca),
• objawy ze strony Ośrodkowego Układu Nerwowego: ból głowy, senność, nawet śpiączka.
• objawy nerwowo-mięśniowe: osłabienie mięśni, przemijające porażenie mięśni twarzy.

Jeśli hiperkalcemia występuje przewlekle, prowadzi do odkładania wapnia i fosforanów w narządach (rogówce, nerkach, błonie śluzowej żołądka, tkance łącznej otaczającej stawy, a także ścianie naczyń), stan taki nazywa się wapnicą.

Jeśli stężenie wapnia we krwi przekroczy 3,75 mmol/l dochodzi do przełomu hiperkalcemicznego. To zespół groźnych objawów, min. zaburzenia świadomości, silny ból brzucha, wymioty i nudności, wielomocz prowadzący do odwodnienia, zaburzenia rytmu serca (zmiany w EKG mogą nawet imitować zawał) oraz śpiączka.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Jakie są przyczyny hiperkalcemii?

Przyczyny hiperkalcemii:

1) przyczyny PTH-zależne:

• pierwotna nadczynność przytarczyc – głównie spowodowana gruczolakiem przytarczyc, mnogimi gruczolakami lub rakiem;
• zespoły paraneoplastyczne (towarzyszące nowotworowi) to grupa objawów, które mogą wystąpić nawet kilka miesięcy a nawet lat, przed nowotworem. Są wskazaniem do szczególnie wnikliwej diagnostyki i czujności onkologicznej. Tkanka nowotworowa może wydzielać PTH, prowadząc do hiperkalcemii. Najczęściej ma to miejsce w raku sutka, raku jajnika i raku nerki.

2) przyczyny PTH-niezależne:

• nowotwory – nie tylko jako efekt paraneoplastyczny wspomniany wyżej ale przede wszystkim efekt osteolityczny spowodowany przez przerzuty do kości różnych nowotworów (głównie rak sutka, płuca, nerki, szpiczak mnogi, chłoniaki, białaczki);
• zatrucie witaminą D – jako efekt przedawkowania suplementowanej witaminy lub jako efekt wytwarzania witaminy D przez ziarniniaki(w sarkoidozie) lub chłoniami;
• stosowanie leków moczopędnych z grupy tiazydów;
• długotrwałe unieruchomienie – prowadzi do wzmożonej mobilizacji wapnia z kości.

Hiperkalcemia w 90 % spowodowana jest nadczynnością przytarczyc i nowotworami. Jeśli w badaniach poziom wapnia jest podwyższony należy udać się niezwłocznie do lekarza, by pogłębić diagnostykę.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Badania dotyczące hiperkalcemii

• Stężenie wapnia zjonizowanego – to bardziej precyzyjny marker ciężkości hiperkalcemii. Norma laboratoryjna dla wapnia zjonizowanego to 1–1,3 mmol/l;
• Stężenie kreatyniny, chlorków, fosforanów, magnezu – dla oceny funkcji nerek;
• Stężenie PTH – dla zróżnicowania przyczyny PTH zależnej od PTH – niezależnej;
• Stężenie metabolitów witaminy D – gdy istnieje możliwość nadmiaru egzogennego (zewnętrznego) lub endogennego (pochodzącego z wewnątrz organizmu);
• Stężenie fosfatazy zasadowej – dla oceny resorpcji kości.

Jeśli hiperkalcemii towarzyszy niskie stężenie PTH należy zastanowić się, czy przyczyną nie jest nowotwór. Aby wyjaśnić tę sytuację, jak najszybciej należy udać się do lekarza onkologa.

Jeśli hiperkalcemii towarzyszy podwyższone stężenie PTH, przyczyną najprawdopodobniej jest nadczynność przytarczyc. Aby leczyć chorobę, najlepiej udać się do lekarza endokrynologa.

Leczenie hiperkalcemii

Po znalezieniu przyczyny powodującej hiperkalcemię, należy leczyć chorobę podstawową. Po przeprowadzonej kuracji zaleca się powtórzenie badań laboratoryjnych dla sprawdzenia efektów leczenia.

Powszechnie stosuje się obfite nawadnianie – pozwalające zwiększyć wydalanie wapnia z organizmu wraz z moczem. Zaleca się podawanie nawet 5 l soli fizjologicznej z jednoczesnym podawaniem leku moczopędnego wydalającego wapń – np. furosemidu. Konieczna jest kontrola parametrów nerkowych podczas leczenia (aby stosować tę metodę nerki muszą być wydolne).

Aby zmniejszyć resorpcję wapnia z kości wykorzystuje się kalcytoninę – która odwraca efekty działania PTH oraz bisfosfoniany (leki hamujące osteolizę kości). Aby zmniejszyć wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego należy przyjmować glikokortykosteroidy (GKS), np. hydrokortyzon. Jeśli nerki nie są wydolne, wówczas jedyną metodą leczenia pozostaje dializoterapia.