Gruczolak prostaty – przyczyny, objawy, leczenie

Gruczolak prostaty – przyczyny

Szacuje się, że rozpoznanie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego można postawić u ponad połowy wszystkich mężczyzn, którzy ukończyli 60 rok życia. Zaledwie 10 % mężczyzn w wieku 85 lat nie cierpi na to schorzenie.

Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że etiologia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego wiąże się ze stymulacją przez aktywny metabolit testosteronu – dihydrotestosteron komórek nabłonka gruczołowego. W procesie tym wytwarzane są czynniki wzrostu (m. in. EGF, TGFβ), które dodatkowo powodują wzrost komórek gruczołowych, ich namnażanie się, pobudzenie czynności wydzielniczej oraz rozrost tkanki łącznej w obrębie anatomicznej strefy przejściowej narządu.

Gruczolak prostaty – objawy

Objawy kliniczne występujące u pacjentów cierpiących na gruczolaka stercza są bardzo zróżnicowane, co wynika bezpośrednio z patogenezy schorzenia. Zasadniczo możemy je podzielić na dwie grupy.

Objawy gruczolaka gruczołu krokowego związane z procesem napełniania pęcherza moczowego

Do tej kategorii możemy zaliczyć następujące objawy chorobowe:

• częstomocz – oddawanie moczu wielokrotnie (więcej niż 8 razy) w ciągu dnia, zazwyczaj niewielkiej objętości;
• nykturia – wielokrotne oddawanie moczu w nocy (więcej niż jeden raz);
• dysuria – bolesne oddawanie moczu, z towarzyszącym pieczeniem lub bez niego;
• parcie naglące – problemy z powstrzymaniem oddawania moczu, przymus gwałtownego oddania moczu;
• uczucie parcia na pęcherz moczowy.

Objawy gruczolaka prostaty związane z procesem opróżniania pęcherza moczowego

Do tej grupy symptomów należy zaliczyć między innymi:

• problemy związane z rozpoczęciem oddawania moczu,
• oddawanie moczu w sposób przerywany,
• oddawanie moczu kroplami,
• zwiększenie ilości czasu potrzebnego do oddania moczu,
• zwężenie strumienia oddawanego moczu,
• subiektywne odczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza moczowego po oddaniu moczu.

Spośród rzadszych objawów i niekorzystnych następstw, które można zaobserwować w przebiegu klinicznym gruczolaka prostaty, na szczególną uwagę zasługują:

• krwiomocz (makroskopowy),
• mimowolne popuszczanie niewielkich ilości moczu,
• rozstrzeń pęcherza moczowego wskutek zastoju moczu,
• uchyłki pęcherza moczowego powstałe na skutek podwyższonego ciśnienia w tym narządzie,
• przerost mięśniówki pęcherza moczowego,
• poszerzenie moczowodów,
• poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego,
• objawy zakażenia układu moczowego,
• kamica pęcherza moczowego,
• kamica nerkowa,
• niewydolność nerek.

Leczenie gruczolaka prostaty – leki na gruczolaka prostaty

Najczęściej stosowanymi lekami w farmakoterapii łagodnego rozrostu gruczołu krokowego są tzw.α-blokery (np. tamsulosyna, terazosyna, doksazosyna i inne). Leki te, blokując receptor α1-adrenergiczny, działają rozluźniająco na mięśnie gładkie układu moczowego znacznie ułatwiając proces opróżniania się pęcherza moczowego.

Inną grupą leków znajdującą zastosowanie w leczeniu gruczolaka prostaty są tzw. inhibitory 5α-reduktazy (np. dutasteryd, finasteryd i inne).5α-reduktaza jest enzymem przekształcającym główny męski hormon płciowy – testosteron, w jego bardziej aktywną formę – dihydrotestosteron. Leki z tej grupy powodują zmniejszenie już w ciągu kilku miesięcy rozmiarów gruczołu krokowego.

Metody zabiegowe (małoinwazyjne) leczenie gruczolaka stercza

W leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego stosuje się obecnie kilka rodzajów zabiegów laserowych, które różnią się między sobą rodzajem używanej wiązki laserowej oraz techniką wykonania zabiegu.

Najpopularniejszym spośród nich jest tzw. przezcewkowa koagulacja laserowa (VLAP z ang. visual laser ablation of the prostate), w której promień lasera jest używany do wywołania martwicy skrzepowej w obrębie tkanki gruczołowej stercza. Metody małoinwazyjne wymagają dużego doświadczenia od operatora, gdyż wiążą się z relatywnie dużym odsetkiem powikłań w postaci objawów podrażnienia dróg moczowo-płciowych oraz koniecznością długotrwałego utrzymywania cewnika w pęcherzu moczowym po zabiegu.

Innym podejściem w małoinwazyjnym leczeniu gruczolaka prostaty są techniki zabiegowe wykorzystujące energię cieplną. Korzyścią wynikającą z ich stosowania jest fakt, że mogą one być przeprowadzane ambulatoryjnie lub w ramach jednodniowych pobytów w szpitalu. Do najpopularniejszych technik zabiegowych z tej grupy należą:

• miejscowa przezcewkowa hipertermia mikrofalowa (TUMT z ang. transurethral microwave termotherapy),
• przezcewkowa ablacja igłowa (TUNA z ang. transurethral needle ablation).

Metody operacyjne – operacja na gruczolaka prostaty

Złotym standardem, a zarazem zdecydowanie najczęstszym zabiegiem chirurgicznym, stosowanym w leczeniu gruczolaka prostaty jest tzw. przezcewkowa resekcja prostaty (TURP z ang. transurethral resection of the prostate). Zabieg ten polega na przezcewkowym (endoskopowym z dojścia przez cewkę moczową) wprowadzeniu pętli elektrycznej i usunięciu z jej pomocą części masy gruczolaka.

Jeśli objętość stercza jest znaczna, zazwyczaj wykonuje się tzw. załonową resekcję gruczolaka prostaty (załonową adenomektomię). Minusem takiego rozwiązania jest konieczność długotrwałej hospitalizacji z obserwacją pacjenta po zabiegu. Jeżeli natomiast objętość gruczołu krokowego jest niewielka, to alternatywą dla przezcewkowej resekcji prostaty może okazać się tzw. przezcewkowe nacięcie gruczołu krokowego (TUIP z ang. transurethal incision of the prostate). Zabieg ten charakteryzuje się mniejszą ilością powikłań w porównaniu z dwoma wyżej wymienionymi sposobami leczenia chirurgicznego.

Wypowiedź urologa na temat gruczolaka prostaty