Choroby nerek a nadciśnienie

Obraz kliniczny i rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze występuje często już w początkowym okresie chorób nerek i może być pierwszym objawem patologii narządu. Tylko u części chorych zatrzymanie wody i sodu w organizmie manifestuje się obrzękami obwodowymi. Nadciśnienie nerkopochodne charakteryzuje się często znacznie podwyższonymi wartościami ciśnienia rozkurczowego. Nieleczone nadciśnienie przyśpiesza postęp choroby nerek i samo może być jej przyczyną. Choroby nerek stanowią obecnie najczęstszą przyczynę nadciśnienia złośliwego.

Nadciśnienie nerkowopochodne dzielimy na nadciśnienie miąższowonerkowe, czyli spowodowane chorobą miąższu nerki, lub naczynionerkowe spowodowane niedokrwieniem nerki na skutek chorób tętnic nerkowych.

Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

I. Przyczyny nadciśnienia miąższowonerkowego

• Choroby kłębuszków nerkowych

1. Kłębuszkowe zapalenia nerek (KZN)
2. Nefropatia cukrzycowa
3. Uszkodzenie nerek spowodowane m.in. toczniem rumieniowatym układowym, twardziną układową, układowym zapaleniem naczyń

• Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek
• Nefropatia zaporowa
• Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
• Inne – np. nefropatia po napromienieniu nerek
• Jednostronne choroby nerek: torbiele, guzy wydzielające reninę, gruźlica nerki, uraz, nowotwór złośliwy (nadnerczak lub guz Wilmsa)

Czynniki prowadzące do nadciśnienia miąższowonerkowego

W etiopatogenezie nadciśnienia miąższowonerkowego odgrywają rolę zaburzenia hormonalne i metaboliczne takie jak: wtórna nadczynność przytarczyc, rozwijająca się w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek, hiperlipidemia, insulinooporność, toksyny mocznicowe (gromadzące się w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek).

W następstwie przyśpieszonego rozwoju miażdżycy i wapnienia ścian naczyń zwiększa się sztywność dużych tętnic. Przyczyniają się do tego także: przewlekły stan zapalny i zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej towarzyszące przewlekłej chorobie nerek.

Zatrzymanie wody i sodu w organizmie oraz wtórna hiperwolemia, czyli zwiększona objętość krwi ulegają nasileniu w miarę postępu choroby nerek.

U 20-30% chorych leczonych czynnikami stymulującymi erytropoezę, czyli wytwarzanie krwinek czerwonych dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego lub pogorszenia kontroli obecnego.

Leczenie nadciśnienia miąższowonerkowego

• Leczenie niefarmakologiczne:

1. Ograniczenie podaży soli w diecie i kontrola przyjmowanych płynów. Jest szczególnie istotne u chorych leczonych hemodializami. Chory powinien dostosować objętość przyjmowanych płynów do wielkości diurezy. Nawet przy niewielkim przewodnieniu mogą pojawić się lub nasilać obrzęki oraz duszność, szczególnie u osób z towarzyszącą niewydolnością serca.
2. Odpowiednie leczenie żywieniowe – głównym celem jest zapewnienie dostatecznej podaży energii.

• Leczenie farmakologiczne ustalane przez lekarza

Rokowanie

Nadciśnienie tętnicze towarzyszące chorobie miąższowej nerek jest zawsze niekorzystne, ponieważ przyczynia się do szybszej progresji istniejącej nefropatii, a nieleczone lub leczone nieskutecznie prowadzi do rozwoju powikłań ze strony układu krążenia. Powrót ciśnienia tętniczego do normy jest najskuteczniejszą interwencją zwalniającą choroby nerek.