Zwężenie tętnic szyjnych – objawy, badania, leczenie, operacja

Przyczyny zwężenia tętnic szyjnych

Tętnice szyjne to duże naczynia, które odchodzą bezpośrednio od aorty. Doprowadzają krew do głowy i szyi, a co najważniejsze - do mózgu. dlatego też każde ich przewężenie daje bardzo charakterystyczne objawy neurologiczne. Od aorty odchodzą dwie tętnice szyjne: wspólna prawa oraz wspólna lewa. Biegną ku górze, na poziomie kręgów szyjnych 3–4 ulegają podziałowi na tętnicę szyjną wewnętrzną oraz tętnicę szyjną zewnętrzną.

Najczęstszą przyczyną zwężenia tętnic szyjnych jest miażdżyca. Blaszki miażdżycowe powstają najczęściej w okolicy podziału tętnicy szyjnej wspólnej w opuszce tętnicy oraz w początkowych odcinkach tętnicy szyjnej wewnętrznej (ważniejszej – to ona doprowadza krew do mózgu). Miażdżyca tętnic szyjnych powodowana jest głównie dieta, a dokładnie spożywanie dużych ilości pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone. To jest główną przyczyną tworzących się zatorów.

Inne przyczyny prowadzące do zmniejszenia przepływu przez tętnice szyjne to: dysplazja włóknisto-mięśniowa, zagięcie kątowe tętnicy szyjnej, jej rozwarstwienie bądź uraz.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Zwężenia tętnic szyjnych – objawy

Objawy powstają, gdy zaburzony jest przepływ krwi do ośrodkowego układu nerwowego, czy to przez zwężenie lub niedrożność tętnicy szyjnej wewnętrznej, czy gdy oderwane fragmenty blaszki miażdżycowej zatykają światło mniejszych tętnic.

Następstwem tego może być udar niedokrwienny lub tzw. napady przemijającego niedokrwienia (TIA), jeżeli symptomy utrzymują się krócej niż dobę.

Typowe objawy zwężenia tętnicy szyjnej to:

• niedowłady;
• porażenia oraz zaburzenia czucia po stronie przeciwnej do zwężonej tętnicy, zwykle obejmujące głowę i kończynę górną, ale również mogące obejmować kończynę dolną;
• zaburzenia mowy (występują, gdy niedokrwiona jest dominująca półkula mózgu);
• zaburzenia widzenia w postaci nagłego zaniewidzenia (występują po stronie zwężonej tętnicy);
• zaburzenia równowagi;
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• szumy uszne;
• zaburzenia świadomości.

Czasem tętnica szyjna może się też zamknąć, nie powodując objawów udaru.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Zwężenia tętnic szyjnych – jakie badania zrobić?

W czasie rutynowego badania lekarskiego możliwe jest usłyszenie szmeru nad zwężoną tętnicą szyjną, jednak przy dużych przewężeniach szmer nie jest słyszalny.

Podstawowym badaniem jest USG tętnic szyjnych i kręgowych z opcją Color Doppler, umożliwiające ocenę morfologii blaszki miażdżycowej, a także przepływ w tętnicy i stopień zwężenia. W przypadku wątpliwości w kwalifikacji do ewentualnego leczenia zabiegowego zleca się angiotomografię komputerową tętnic łuku aorty lub gdy istnieją przeciwwskazania do jej wykonania, angiorezonans magnetyczny.

Chory z wynikiem badania – zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej, powinien skonsultować się z chirurgiem naczyniowym.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Leczenie zwężenia tętnic szyjnych

Każdy chory ze zwężeniem tętnicy szyjnej powinien przyjmować lek przeciwpłytkowy – kwas acetylosalicylowy (np. Aspirynę) do końca życia, a w razie przeciwwskazań do jej stosowania – klopidogrel.

Leczenie operacyjne wdraża się u pacjentów z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej, czyli większym niż 70 proc. i z objawami klinicznymi. Zabieg jest konieczny, gdy zwężenie jest małe, ale występuje również zwężenie po drugiej stronie. Operuje się także chorych ze zwężeniem tętnicy szyjnej, u których planuje się operację naczyniową, np. tętniaka aorty lub kardiochirurgiczną – podczas takiej operacji u chorego ze zwężeniem tętnicy szyjnej mogłoby dojść do udaru.

Gdy tętnica szyjna jest już niedrożna, nie operuje się jej. Możliwe jest również leczenie wewnątrznaczyniowe z implantacją stentu, czyli samorozprężającej się sprężynki udrażniającej naczynie. Leczenie wewnątrznaczyniowe stosuje się u chorych z przeciwwskazaniami ogólnymi do operacji, z nawrotowym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej, ze zwężeniem, które byłoby niedostępne chirurgowi w trakcie operacji lub u chorych ze zwężeniem po radioterapii. Podczas takiego leczenia możliwe jest stosowanie specjalnych metod neuroprotekcyjnych (filtrów i urządzeń zamykających przepływ), tak by oderwane fragmenty blaszki miażdżycowej nie przedostawały się dalej i nie zatykały mniejszych naczyń wewnątrz czaszki.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Zwężenie tętnic szyjnych – operacja

Operację, czyli endarteriektomię tętnicy szyjnej wewnętrznej, wykonuje się najczęściej w znieczuleniu miejscowym z cięcia na szyi. Chory jest przytomny. Podczas operacji prosi się go np. o liczenie lub ściskanie gumowej zabawki – sprawdza się w ten sposób, czy przepływ mózgowy nie jest zaburzony podczas zamknięcia tętnicy. Można zastosować technikę czasowego przepływu do tętnicy (tzw. shunt), by nie dopuścić do niedokrwienia. Tętnicę rozcina się po jej zamknięciu i usuwa się blaszkę miażdżycową, a następnie zeszywa tętnicę i przywraca przepływ. Po operacji chory przyjmuje leki przeciwpłytkowe.

Powikłaniami operacji może być krwawienie oraz zaostrzenie choroby wieńcowej, włącznie z zawałem mięśnia serca czy zaburzeniami rytmu serca. Należy pamiętać, że w czasie samego zabiegu, czy leczenia wewnątrznaczyniowego jednym z powikłań może być udar niedokrwienny mózgu, dlatego leczenie zabiegowe stosuje się u pacjentów, u których ryzyko udaru podczas operacji jest mniejsze niż bez jej przeprowadzenia. Chory ze zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej musi być kwalifikowany do operacji przez chirurgia naczyniowego i pozostawać pod jego kontrolą.