Udar móżdżku – przyczyny, objawy, badania, leczenie, powikłania, rokowanie

Jakie są choroby móżdżku?

Móżdżek (ang. cerebellum) stanowi jedną z części mózgowia. Znajduje się on w tylnym dole czaszki. Powyżej niego znajduje się kresomózgowie, od którego móżdżek oddzielony jest poprzez oponę twardą, tworzącą w tym miejscu namiot móżdżku. Narząd ten posiada dwie półkule, które połączone są ze sobą za pośrednictwem robaka móżdżku.

Funkcje móżdżku to przede wszystkim planowanie i koordynacja ruchów, wpływ na utrzymanie napięcia mięśniowego i kontrola ruchu gałek ocznych. To właśnie dzięki niemujesteśmy w stanie utrzymać równowagę ciała, struktura ta sprawia też, że wykonywane przez nas ruchy są płynne.

Zadania móżdżku okazują się istotne zwłaszcza wtedy, kiedy wystąpią jakieś choroby móżdżku – objawiają się one zaburzeniami dotyczącymi powyżej wymienionych aspektów. Wśród schorzeń tego narządu wymienia się różne jednostki, takie jak np.: zapalenie móżdżku, guz czy udar.

Przeczytaj też: Niedoczulica – przyczyny, objawy, leczenie

Udar móżdżku – niedokrwienny, krwotoczny – przyczyny

Niedokrwienie móżdżku jest rzadko występującym schorzeniem. Szacuje się, że stanowi on zdecydowanie mniej niż 10% spośród wszystkich przypadków udarów wewnątrzczaszkowych. Zazwyczaj udar móżdżku stanowi samodzielny problem chorobowy – ogólnie nie stanowi on raczej konsekwencji udaru mózgu.

Przyczyną udaru móżdżku zwykle są zakrzepy, które pojawiają się w którymś z naczyń doprowadzających krew do tej części mózgowia (udar niedokrwienny móżdżku). Tętnicami, których zablokowanie może skutkować udarem móżdżku, są tętnica dolna przednia móżdżku, tętnica dolna tylna móżdżku oraz tętnica górna móżdżku. Rzadziej do udaru móżdżku doprowadzają urazy głowy czy krwawienia wewnątrzczaszkowe (udar krwotoczny móżdżku).

Wyróżnia się szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia udaru móżdżku. Jako ich przykłady można wymienić m.in.: palenie papierosów, otyłość i hipercholesterolemię, a także nadciśnienie tętnicze, cukrzycę oraz miażdżycę.

Udar móżdżku – objawy

Udar móżdżku rozpoznać jest dość trudno – spowodowane jest to tym, że objawy pojawiające się w razie jego wystąpienia są wyjątkowo niespecyficzne. U pacjentów dotkniętych schorzeniem mogą bowiem występować m.in.:

• zawroty głowy,
• nudności,
• wymioty,
• ból głowy,
• podwójne widzenie.

Tego rodzaju dolegliwości raczej nie nasuwają podejrzenia zawału móżdżku – mogą one bowiem mieć bardzo rozmaite przyczyny, podobne objawy mogą pojawiać się m.in. w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy udaru mózgu. Inne jednak dolegliwości – związane z zaburzeniami czynności samego niedokrwionego móżdżku – mogą już jednak wskazywać na chory móżdżek. Takowymi objawami mogą być:

• drżenia mięśniowe,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• upośledzenie połykania,
• zaburzenia mowy,
• niekontrolowane ruchy gałek ocznych,
• zaburzenia świadomości.

Na podstawie tego, jakie dolegliwości dominują u pacjenta, można wysunąć podejrzenie co do tego, która tętnica móżdżkowa uległa zamknięciu. W sytuacji, gdy problem dotyczy tętnicy dolnej tylnej móżdżku, występować mogą przede wszystkim ataksja oraz zawroty głowy. Wtedy, gdy zamknięta zostanie tętnica dolna przednia, u chorego obserwowane mogą być głównie: szumy w uszach, ataksja kończyn czy zawroty. W przypadku gdy zablokowany zostanie zaś przepływ w tętnicy przedniej móżdżku dominującymi u pacjenta objawami mogą być ataksja oraz niedoczulica na bodźce bólowe i termiczne.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Móżdżek – udar – jakie badania wykonać?

We wstępnej diagnostyce udaru móżdżku przeprowadza się u pacjentów przede wszystkim badanie neurologiczne. Już podczas niego możliwe jest stwierdzenie różnych odchyleń, wskazujących na zaburzenia czynności móżdżku. Takowymi mogą być np. wspominane wyżej zaburzenia chodu, ale i trudności z wykonaniem próby palec-nos (w postaci tego, że pacjentowi, mającemu zamknięte oczy, bardzo trudno jest trafić swoim własnym palcem w nos).

Aby jednak stwierdzić, że u pacjenta rzeczywiście wystąpił udar móżdżku, konieczne jest przeprowadzenie badań obrazowych. Preferowane jest w tym przypadku obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, wśród innych badań, które mogą wykonywane u chorych, wspomnieć można o tomografii komputerowej czy o angiografii rezonansu magnetycznego.

Czytaj również: Niedowład – przyczyny, rodzaje, leczenie

Leczenie zawału móżdżku – rehabilitacja

Schemat terapeutyczny wdrażany u chorych z udarem móżdżku bywa różny w zależności od tego, jak szybko pacjent trafi do szpitala. W sytuacji, kiedy chory znajdzie się tam po upływie krótkiego czasu (4,5–6 godzin) od wystąpienia udaru, możliwe jest zastosowanie leczenia trombolitycznego. Wykorzystywane mogą być również i metody zabiegowe, takie jak trombektomia, czyli usunięcie znajdującego się w tętnicach móżdżkowych zakrzepu.

Samo jednak doprowadzenie do zlikwidowania zakrzepu z naczyń móżdżkowych zazwyczaj nie jest końcem leczenia udaru móżdżku. U pacjentów zwykle wymagana jest rehabilitacja – różne ćwiczenia, prowadzone pod okiem fizjoterapeuty, umożliwiają im stopniowe odzyskiwanie sprawności. Czasami – jeżeli u chorego wystąpiły jakieś zaburzenia mowy spowodowane zmianami w móżdżku – konieczne może być skorzystanie z pomocy logopedy.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Udar móżdżku – rokowania, powikłania

Chorzy z udarem móżdżku muszą być monitorowani ze względu na ryzyko, że mogą pojawić się u nich jakieś powikłania. Takowym może być m.in. obrzęk mózgu, który może narosnąć do tego stopnia, że konieczne stanie się przeprowadzenie kraniotomii.

Rokowania w udarze móżdżku bywają bardzo różne. Uzależnione są one m.in. od rozległości udaru – im mniejszy obszar móżdżku ulegnie niedokrwieniu, tym rokowania chorego są lepsze. Uzależnia się je także od tego, czy wystąpią jakieś powikłania udaru móżdżku – ich rozwinięcie się może sprawiać, że szanse pacjenta na przeżycie będą maleć.

Ogólnie przyjmuje się jednak nierzadko, że rokowania pacjentów z udarem móżdżku są gorsze niż rokowania u chorych z udarem mózgu – taka sytuacja wynikać by miała z tego, że czasami udarowi móżdżku współtowarzyszy udar pnia mózgu, który w bardzo krótkim czasie może doprowadzić do zgonu.

Źródła:

• Kimon Ioannides, Imama A. Naqvi, Cerebellar Infarct, Stat Pearls Publishing, Jan. 2018
• Neurologia, red. naukowa W. Kozubski, Paweł P. Liberski, wyd. PZWL, Warszawa 2014
• https://www.healthline.com/health/cerebellar-stroke#symptoms
• https://radiopaedia.org/articles/cerebellar-infarction