Trombektomia – co to jest, wskazania i przeciwwskazania

Trombektomia – co to jest i na czym polega?

Trombektomia mechaniczna to metoda interwencyjnego usuwania skrzeplin z naczyń krwionośnych. Jest to rodzaj embolektomii, w trakcie której usuwa się materiał zatorowy będący skrzepliną (gr. thrombos). Trombektomię stosuje się np. w leczeniu udaru mózgu, jak również zakrzepicy żylnej. Trombektomia może być też stosowana jako uzupełnienie trombolizy. Jest to zabieg skuteczny, a przy tym stosunkowo nowy.

Trombektomia – przebieg zabiegu

Przezskórna trombektomia to zabieg wewnątrznaczyniowy. Stosuje się tutaj specjalne cewniki o dużej średnicy. Podobnie jak w przypadku innych procedur tego typu, narzędzia wprowadza się przez nacięcie tętnicy udowej, dalej do aorty, tętnicy szyjnej i do tętnic mózgu. W trakcie leczenia istnieje możliwość stosowania znieczulenia ogólnego lub miejscowego, przy którym pacjent cały czas pozostaje świadomy. Druga możliwość pozwala uniknąć powikłań znieczulenia ogólnego oraz obserwować stan neurologiczny pacjenta w trakcie trwania zabiegu. Jeśli jednak pacjent w wyniku udaru mózgu jest niespokojny i pobudzony, może okazać się konieczne zastosowanie pełnej anestezji.

Podczas trombektomii stosuje się różne narzędzia. Ich położenie jest kontrolowane za pomocą obrazu RTG oraz kontrastu wprowadzanego do naczynia. Najpierw wprowadza się tzw. cewnik prowadzący, a następnie pośredni. Przez ten ostatni przepuszcza się mikrocewnik, którym przebija się skrzeplinę. Następnie usuwa się go, a w jego miejsce wprowadza się trombektom. Jest to gruby cewnik wyposażony w specjalną siatkę służącą do chwytania materiału zatorowego. Skrzeplina zostaje spenetrowana przez siatkę, a następnie zaaspirowana do wnętrza cewnika. Aby uniknąć przedostania się fragmentów skrzepliny do dalszych odcinków tętnic mózgu, można zastosować również cewnik balonowy, który chwilowo uniemożliwi przepływ krwi.

W trakcie trwania zabiegu operator może napotkać pewne trudności. Może okazać się, że występują zwężenia tętnic szyjnych w odcinku pozaczaszkowym. Wówczas konieczne jest wykonanie angioplastyki i wszczepienia stentu w miejscu zwężenia.

Leczenie po udarze obejmuje m.in. stosowanie profilaktyki przeciwzakrzepowej, w tym kwasu acetylosalicylowego, a w przypadku implantacji stentów, także klopidogrelu lub jego odpowiednika.

Trombektomia – gdzie się wykonuje?

Ze względu na to, że trombektomia jest stosunkowo nową metodą leczenia udaru niedokrwiennego, jest ona jak na razie słabo dostępna. Od 1 grudnia 2018 roku Ministerstwo Zdrowia prowadzi program pilotażowy, w ramach którego stosuje się tę metodę w niektórych szpitalach. Na liście placówek znajdują się:

• Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach,
• Kliniczny Szpital Wojewódzki im. św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie,
• Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Zachodni im. św. Jana Pawła II w Grodzisku Mazowieckim,
• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie,
• Szpital Uniwersytecki w Krakowie,
• Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku,
• Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie.

Cena trombektomii waha się od 20 do 30 tys. zł. W przyszłości ma być ona objęta refundacją w ramach świadczeń NFZ.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Trombektomia – wskazania

Wskazaniem do trombektomii jest przede wszystkim udar niedokrwienny mózgu (lub tak zwany zawał mózgu). Podczas niedokrwienia komórki nerwowe obumierają i jest to proces praktycznie nieodwracalny. Im dłuższy czas trwania niedokrwienia, tym większe ognisko niedokrwienne w mózgu i ograniczenie sprawności pacjenta. Bardzo istotne jest to, kiedy rozpocznie się terapię. Leczenie trombolityczne udaru za pomocą leków trombolitycznych powinno być podane jak najszybciej, zaraz po wykluczeniu przeciwwskazań.

Powinno się je przeprowadzić w ciągu pierwszych 4–5 godzin od wystąpienia objawów, chociaż uważa się, że nawet po 6 godzinach pacjenci mogą odnieść pewne korzyści. Planowane mechaniczne usunięcie zakrzepu z tętnic mózgowych nie powinno opóźniać leków trombolitycznych. Obecnie trombektomię aspiracyjną traktuje się głównie jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Udowodniono, że przeprowadzenie takiego zabiegu daje efekty w postaci mniejszych deficytów neurologicznych po leczeniu.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Trombektomię można wykonać nawet poza oknem czasowym trombolizy. Pacjenci mogą odnieść korzyści z zabiegu nawet kilkanaście godzin po udarze. Trombektomia ma również zastosowanie w przypadku gdy istnieją przeciwwskazania do leczenia farmakologicznego lub okaże się ono nieskuteczne.

Trombektomia sprawdza się również w leczeniu zakrzepicy żylnej w połączeniu z przezcewnikową trombolizą. Dotyczy to zwłaszcza zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych i zatorowości płucnej. Połączenie dwóch wspomnianych metod poprawia wynik leczenia i skraca ogólny czas koniecznej hospitalizacji.

Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy udaru niedokrwiennego.

Trombektomia – powikłania

Część powikłań trombektomii jest typowa dla zabiegów wewnątrznaczyniowych. Zawsze istnieje pewne ryzyko uszkodzenia naczynia krwionośnego, chociaż cewniki przeznaczone do zabiegów wewnątrzczaszkowych są dosyć bezpieczne. Istnieje możliwość krwotoku, rozwarstwienia aorty lub skurczu naczyniowego. Wymienione skutki uboczne często nie wpływają na końcowy wynik leczenia.

Istotnym ryzykiem jest możliwość oderwania się fragmentu skrzepliny i zamknięcie dalszej części naczynia. W eliminacji powikłań bardzo ważna jest profilaktyka. Trombektomia powinna być wykonywana tylko w dobrze wyposażonych ośrodkach, przez doświadczony zespół. Operatorzy powinni wykonywać odpowiednio dużą ilość zabiegów. Konieczne jest zapewnienie możliwości opieki neurologicznej i neurochirurgicznej w razie wystąpienia komplikacji.