Tętniak - co to, przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Czym jest tętniak?

Tętniak to patologiczna zmiana w budowie ściany naczynia krwionośnego, miejscowe poszerzenie światła tętnicy. Tętniaki najczęściej powstają w ścianach tętnic, bardzo rzadko w żyłach. Widoczne są jako zniekształcenie i wybrzuszenie. W miejscu powstania tętniaka, ściana tętnicy staje się cieńsza i bardziej podatna na uszkodzenia. To jest przyczyną zagrożenia powstania pęknięcia tętniaka, które doprowadza do masywnych krwotoków (w przypadku aorty), co bardzo często kończy się śmiercią (w ciągu kliku minut).

Tętniak może rozwijać się powoli w osłabionym miejscu ściany naczynia krwionośnego, które następnie wybrzusza się z powodu siły jaką wywiera na nie przepływająca krew. Zazwyczaj tętniaki tworzą się w miejscach rozchodzenia się naczyń krwionośnych, gdyż takie „rozgałęzienia” są strukturalnie słabsze.

Tętniaki mogą pojawić się w dowolnym miejscu, ale najczęściej rozwijają się w aorcie oraz w naczyniach krwionośnych w mózgu.

Przyczyny powstawania tętniaków

Niektóre przyczyny powstawania tętniaków to:

• miejsce w ścianie naczynia krwionośnego o osłabionej strukturze obecne jako wada wrodzona (tętniak wrodzony),
• wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie) utrzymujące się wiele lat, które skutkuje uszkodzeniem i osłabieniem naczyń krwionośnych,
• rozwój miażdżycy (powoduje osłabienie ścian naczyń krwionośnych)
• urazy, takie jak urazy klatki piersiowej,
• wielotorbielowatość nerek zwiększa ryzyko tętniaka tętnic mózgowych,
• infekcja atakująca i osłabiająca część naczynia krwionośnego.

Tętniak – objawy

Tętniak może nie powodować żadnych objawów. Rozpoznawany zostaje zazwyczaj w momencie, gdy osiągnie duże rozmiary, w czasie przypadkowych badań obrazowych lub gdy pęknie. Objawy tętniaka są ściśle związane z tym, w obrębie jakiego naczynia wytworzył się tętniak.

Tętniak mózgu – objawy

Tętniak tętnic mózgowych – pojawia się w naczyniach krwionośnych w mózgu. Tętniaki mózgu rzadko występują rodzinnie. W badaniach obrazowych tętniak może wyglądać jak mały. okrągły twór wypełniony krwią, które sprawia wrażenie, że jest przyczepione do naczynia krwionośnego. Taki tętniak nazywamy tętniakiem workowatym. Czasami mogą one występować w grupach. Objawy pękniętego tętniaka mózgu obejmują pojawiający się nagle silny ból głowy, ból i sztywnienie karku, wzrastającą senność, problemy z mową i wzrokiem. Jeśli nie pęknie, tętniak tętnic mózgowych może nie powodować żadnych symptomów i zostać wykryty przez przypadek. Tętniaki tętnic mózgowych są częstsze u ludzi po 60. roku życia.

Tętniak aorty piersiowej

Tętniak aorty piersiowej – objawy obejmują ból w klatce piersiowej, pleców i karku, kaszel, utratę tchu, trudności z przełykaniem, zachrypnięty głos, opuchnięcie ramion, zwężoną źrenicę (zespół Hornera) oraz opadającą powiekę jednego oka. W wielu przypadkach tętniak tętnicy piersiowej nie powoduje symptomów i jest odkrywany przy okazji badań przeprowadzanych w związku z inną chorobą.

Tętniak aorty brzusznej

Tętniak aorty brzusznej – objawy obejmują ból dolnej części pleców, opuchnięcie brzucha, nudności, wymioty, przyspieszony rytm serca (tachykardia), pocenie się oraz uczucie pulsu w jamie brzusznej.

Powikłania tętniaka – pęknięcie tętniaka

W zależności od umiejscowienia tętniaka, powikłania obejmują:

• powstawanie skrzepliny wewnątrz tętniaka,
• ucisk pobliskich nerwów przez tętniaka,
• powstanie tętniaka rozwarstwiającego (krew nie wydostaje się na zewnątrz naczynia),
• zaburzony przepływ krwi,
• krwotok podpajęczynówkowy,
• udar mózgu,
• zaburzenia neurologiczne (np. ataki padaczki),
• paraliż,
• niewydolność serca,
• nagły zgon w wyniku krwotoku po pęknięciu tętniaka.

Rozpoznanie tętniaka – badania i diagnostyka tętniaka

Tętniaka rozpoznaje się przy pomocy wielu badań obejmujących:

• badanie radiologiczne (RTG),
• ultrasonografię (USG),
• tomografię komputerową,
• obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego,
• cyfrową angiografię.

Leczenie tętniaka

Leczenie tętniaka zależy od jego położenia i rozmiarów.

Tętniak tętnic mózgowych – leczy się poprzez wszczepienie stentów i/lub spirali lub chirurgiczne odcięcie tętniaka. Jeśli tętniak pęknie to będziemy musieli pozostać w szpitalu przez okres do trzech tygodni z powodu potencjalnych powikłań, m.in. hydrocefalii i skurczy naczyniowych. Około jednej trzeciej ludzi, którym pękł tętniak tętnic mózgowych umiera, a mniej niż trzydzieści procent powraca do stanu sprzed pęknięcia tętniaka.

Tętniak aorty piersiowej – wymaga przyjmowania leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie tętnicze) i jeśli to konieczne, operacji chirurgicznej. Czasami pobliska zastawka sercowa również może wymagać naprawy podczas operacji. Większość ludzi, u których pęka tętniak tętnicy piersiowej umiera w przeciągu kilku minut w wyniku masywnego krwotoku do jam ciała.

Tętniak aorty brzusznej – wymaga przyjmowania lekarstw na nadciśnienie i jeśli to konieczne, operacji chirurgicznej. W przypadku pęknięcia tętniaka śmiertelność wynosi więcej niż pięćdziesiąt procent.

Operacja tętniaka

Jeśli tętniak w aorcie ma mniej niż pięć centymetrów szerokości, to zazwyczaj pozostawia się go bez leczenia, ale utrzymuje pod ścisłą kontrolą (na wypadek gdyby zaczął się powiększać). Jeśli jest większy niż pięć centymetrów to leczy się go chirurgicznie. W większości przypadków tętniak jest wycinany, a ubytek po nim zastępowany sztucznym wszczepem.

W zależności od umiejscowienia tętniaka tętnic mózgowych będzie się go leczyło poprzez wycięcie lub przy pomocy platynowych spirali wprowadzanych do tętniaka przy pomocy angiogramu, czyli zabiegu radiologicznego, który, w tym przypadku, jest stosowany do zamknięcia tętniaka i przywrócenia normalnego przepływu krwi w mózgu. Leczenie pękniętego tętniaka tętnic mózgowych jest operacją wykonywaną w trybie nagłym.