Sposoby na spuchnięte stopy – jak leczyć obrzęk stóp?

Dlaczego puchną stopy?

Obrzęki nóg (w tym najczęściej opuchlizna stóp, kostek i łydek) wynikają z nieprawidłowego gromadzenia płynu w przestrzeni międzykomórkowej (pozanaczyniowej) kończyn dolnych i powstają wskutek działania kilku różnych mechanizmów. Najczęstszą przyczyną puchnięcia stóp są urazy i zranienia tkanek budujących stopę i kostkę. Obrzęk kończyn dolnych o niejasnej przyczynie może być objawem między innymi:

• przewlekłej niewydolności żylnej (najczęściej);
• zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych;
• działań niepożądanych leków (przeciwnadciśnieniowych, przeciwzapalnych, steroidów, hormonów);
• niewydolności ważnych życiowo narządów (serca, nerek, wątroby);
• chorób endokrynologicznych (np. niedoczynności tarczycy);
• zaburzeń odpływu krwi lub chłonki z nóg z powodu zaawansowanej ciąży, nowotworów miednicy, powikłań po operacjach w obrębie miednicy itd.

Ustalenie cech obrzęku nóg (między innymi szybkość powstania, zajęta jedna lub obie kończyny, narastanie i mijanie w określonych okolicznościach, objawy towarzyszące) pozwala lekarzowi postawić wstępne rozpoznanie i zaproponować odpowiednie badania dodatkowe. Zwykle dopiero na takiej podstawie może być podjęte prawidłowe leczenie.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Jak leczyć spuchnięte stopy? Co na obrzęki?

Sposób leczenia opuchlizny stóp i obrzęku łydek zależy od przyczyn leżących u podstawy ich rozwoju. Postępowanie podstawowe nastawione jest (o ile to możliwe) na usunięcie czynnika sprawczego (tzn. choroby podstawowej), a usunięcie obrzęku jest celem leczenia wspomagającego.

Jeśli opuchlizna stopy jest wynikiem urazu, w leczeniu stosuje się unieruchomienie uszkodzonych struktur i ich otoczenia oraz stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W niektórych przypadkach konieczny może być zabieg operacyjny.

• W przewlekłej niewydolności żylnej stosuje się przede wszystkim kompresoterapię (terapię stopniowanym uciskiem), najczęściej za pomocą pończoch uciskowych (o sile ucisku określonej przez lekarza) lub tzw. przerywanego ucisku pneumatycznego, a także elewację kończyn, czyli odpoczynek i spanie z nogami uniesionymi nieznacznie ponad poziom tułowia (np. przez podłożenie pod nogi zwiniętej kołdry). Ograniczenie dolegliwości w pewnym stopniu możliwe jest również dzięki stosowaniu preparatów zawierających wyciąg z kasztanowca. Rzadziej i krótkoterminowo można stosować leki moczopędne.
• W zakrzepicy żył głębokich rozwojowi choroby i jej powikłań zapobiega się przez przyjmowanie leków „rozrzedzających krew”, np. heparyny. Rzadziej do żyły głównej dolnej wszczepia się specjalny filtr.
• Obrzęk limfatyczny wymaga w pierwszej kolejności, o ile to możliwe, usunięcia czynnika sprawczego. Niestety, już powstały obrzęk jest trudny w leczeniu. Stosuje się między innymi ćwiczenia fizyczne, terapię uciskiem za pomocą pończoch lub masażu pneumatycznego, czasami również leczenie zabiegowe. Wszystkie te działania stosuje się, aby usprawnić odpływ chłonki (limfy).

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

• W chorobach przebiegających z gromadzeniem nadmiaru wody w organizmie (niewydolność serca, nerek, wątroby, obrzęk idiopatyczny) kluczowe jest prawidłowe leczenie choroby ogólnoustrojowej. Problem spuchniętych nóg pomagają ograniczyć między innymi leki moczopędne i kontrola ilości spożywanych płynów.
• Jeśli obrzęk stóp i łydek wynika z niepożądanych działań stosowanych leków, konieczna bywa modyfikacja dawkowania lub zmiana leków na inne.

Domowe sposoby na spuchnięte stopy

Dolegliwości związane z opuchniętymi stopami i spuchniętymi kostkami u nóg można skutecznie ograniczyć przez wprowadzenie kilku prostych modyfikacji stylu życia. Sposoby te są szczególnie pomocne w przewlekłej niewydolności żylnej, będącej najczęstszym powodem rozwoju puchnięcia nóg. Poza wspomnianym już unoszeniem stóp i stosowaniem stopniowanego ucisku, dobre efekty przynoszą:

• regularne ćwiczenia fizyczne, które usprawniają przepływ krwi przez kończyny dolne – krew żylna w kończynach dolnych płynie sprawnie, gdy działa tzw. pompa mięśniowa, czyli mechanizm polegający na przepychaniu krwi przez kurczące się mięśnie; osoby ze skłonnością do obrzęków stóp i łydek z powodu niewydolności żylnej nie powinny pozostawać przez dłuższy czas w pozycji statycznej (siedzenie, stanie) – zwłaszcza w przypadku długiej podróży samolotem lub samochodem wskazane jest robienie regularnych przerw „na rozruszanie”, a między przerwami napinanie mięśni łydek i ud.
• moczenie nóg w wodzie z dodatkiem siarczanu magnezu (soli epsom, soli gorzkiej);
• masaż nóg – u niektórych osób masaż stóp i łydek w kierunku serca pomaga zmniejszyć opuchliznę;
• unikanie obcisłych ubrań – zbyt ciasna odzież utrudnia przepływ krwi przez kończyny.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Co jeszcze pomaga na opuchnięte stopy i kostki?

Zastanawiając się, jak pozbyć się obrzęków, warto przyjrzeć się swoim nawykom żywieniowym. W wielu przypadkach puchnięcie nóg i obrzęk stóp można skutecznie wyeliminować poprzez:

• ograniczenie zawartości soli w diecie – chlorek sodu (sól kuchenna) jest substancją, która „przyciąga” wodę, stąd nadmierne spożycie soli skutkuje nadmiernym gromadzeniem płynów i może powodować powstawanie opuchlizny nóg (ograniczenie spożycia soli jest szczególnie ważne u osób z niewydolnością serca); według Światowej Organizacji Zdrowia zalecane spożycie soli wynosi u osób zdrowych 5 g dziennie.
• redukcja masy ciała w przypadku osób z nadwagą lub otyłością, co nie tylko zmniejsza ryzyko obrzęku stóp, ale działa również korzystnie na pracę całego organizmu;
• suplementacja preparatami magnezu (ostrożnie u osób z niewydolnością serca lub nerek) może przynosić korzystne efekty u niektórych osób; należy uważnie wybrać formę preparatu – dobrze przyswajalne są między innymi cytrynian i mleczan magnezu (przed rozpoczęciem suplementacji zalecana jest konsultacja z lekarzem).

Mając na uwadze, że spuchnięte stopy (zwłaszcza obustronnie) mogą pojawiać się w przebiegu niewydolności serca lub nerek, dlatego przed zastosowaniem wspomnianych sposobów na obrzęk stóp wskazana jest konsultacja z lekarzem. Należy również pamiętać, że ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza jest warunkiem skutecznej profilaktyki. W przeciwnym przypadku nawrót opuchlizny nóg jest wysoce prawdopodobny.