Skurcze w łydkach i skurcze w nogach – jakie są przyczyny?

Skurcze łydek – najczęstsze przyczyny

Skurcz łydki to objaw, którego prawie każdy doświadczył choć raz w życiu. Jeżeli skurcze w nogach pojawiają się sporadycznie, zwłaszcza w sytuacjach zmęczenia mięśni kończyn dolnych, przetrenowania czy też stresu, nie ma powodów do niepokoju. Zdarza się jednak, że skurcze łydek są symptomem chorób, takich jak przewlekła niewydolność żylna (żylaki nóg), cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy zespół niespokojnych nóg.

Na skurcze łydek często uskarżają się osoby intensywnie uprawiające sport. Po pierwsze – z wysiłkiem fizycznym wiąże się ryzyko nadwyrężeń mięśni i mikrourazów, po drugie – przy długotrwałym uprawianiu sportu w organizmie dochodzi do szeregu zmian hormonalnych, które w rezultacie mogą skutkować m.in. skurczami mięśni. Uprawiając sport, nie zawsze pamiętamy o odpowiedniej rozgrzewce przygotowującej mięśnie do wzmożonego wysiłku, a także o odpowiednim uzupełnieniu strat płynów i elektrolitów, którego zaniedbanie może skutkować odwodnieniem i niedoborem minerałów, co dodatkowo sprzyja skurczom łydek.

Fizjologicznym stanem sprzyjającym występowaniu skurczów łydek jest ciąża – zwłaszcza jej trzeci trymestr. W organizmie kobiety zachodzą zmiany prowadzące do zaburzeń ukrwienia kończyn dolnych, zastoju krwi w kończynach, a także do zwiększenia zapotrzebowania na elektrolity, które nie zawsze jest pokrywane w odpowiednim stopniu.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Skurcze w nogach a niedobór elektrolitów

Częstą przyczyną skurczów łydek i nóg jest niedobór elektrolitów takich jak: magnez, wapń, potas czy żelazo. Braki te są zwykle rezultatem nieprawidłowej diety – niepoprawnie zbilansowanej, ubogiej w minerały. Do niedoborów prowadzi także spożywanie nadmiernej ilości płynów i pokarmów wypłukujących elektrolity (takich jak kawa, napoje energetyczne, alkohol czy szczaw wiążący wapń). Niedobory elektrolitów prowadzące do skurczów łydek są stwierdzane również w trakcie przyjmowania leków takich jak: diuretyki czy środki przeczyszczające oraz u osób z nawracającymi biegunkami i/lub wymiotami.

Kolejną częstą przyczyną skurczów łydek jest odwodnienie. Przejściowo pojawiające się skurcze w łydkach, często występują w przebiegu ostrej biegunki, wymiotów czy w trakcie chorób przebiegających z gorączką. Poszukując przyczyn nawracających skurczów łydek, należy zapytać pacjenta o ilości wypijanych w ciągu doby płynów, o częstość mikcji i wypróżnień, zażywanie leków mogących wywoływać nadmierną diurezę (głównie leków moczopędnych stosowanych m.in. w leczeniu nadciśnienia tętniczego).

Kiedy skurcze łydek oznaczają chorobę?

• Uporczywie nawracające skurcze łydek, zwłaszcza z towarzyszącymi innymi niepokojącymi objawami, mogą być symptomem chorób naczyń (przewlekła niewydolność żylna, żylaki kończyn dolnych, miażdżyca, zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń). Skurcze łydek wynikają z zaburzeń ukrwienia mięśni.
• Przyczyną opisywanych zaburzeń może być nadciśnienie tętnicze. Podobnie jak w przypadku chorób naczyń kończyn dolnych, w przebiegu nadciśnienia tętniczego może dochodzić do niedostatecznego ukrwienia mięśni łydek.
• Jednym z powikłań cukrzycy jest uszkodzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do niedokrwienia łydek, a także nerwów, co prowadzi do odczuwania mrowienia w łydkach, bólu lub do powstawania skurczów; dodatkowo, objawem choroby jest poliuria, czyli nadmierne oddawanie moczu, które może prowadzić do niedoboru płynów w organizmie.
• Przyczyną dokuczliwego drętwienia w nogach jest zespół niespokojnych nóg. Objawem choroby są drętwienia, mrowienia, ból i skurcze w obrębie kończyn dolnych pojawiające się głównie w nocy, zakłócające sen, prowadzące do przymusu wykonywania ruchów kończynami. Objawy nasilają się pod wpływem takich czynników jak: alkohol, nikotyna, kofeina. Niespokojne nogi mają w dużej mierze podłoże genetyczne.
• Choroby neurologiczne także powodują skurcze nóg, zwłaszcza choroby nerwowo-mięśniowe, które prowadzą do mimowolnych skurczów różnych grup mięśniowych.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Co robić, gdy pojawiają się skurcze w łydkach?

Skurcze łydek to nieprzyjemne, bolesne doznanie, dlatego warto wiedzieć, jakie są sposoby na jego uniknięcie. Zwykle odruchowo wykonujemy masaż bolącej łydki, można również rozciągać mięśnie kończyn dolnych (w tym celu należy wyprostować kończynę chwyconą za palce stóp) oraz położyć na mięsień ciepły kompres lub polać łydkę ciepłą wodą.

Aby zmniejszyć ryzyko występowania skurczów łydek, należy:

• przyjmować preparaty z diosminą (to skuteczny lek łagodzący skurcze i uczucie ciężkości nóg);
• wypijać odpowiednią objętości płynów oraz stosować zbilansowaną dietę;
• zrezygnować z używek takich jak: kawa, napoje energetyczne, alkohol;
• unikać długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej, zwłaszcza w pozycji z nogą założoną na nogę;
• dbać o regularną aktywność fizyczną, ale unikać przetrenowania, wysiłku nieadekwatnego do możliwości organizmu, wysiłku bez poprzedzającej go rozgrzewki;
• odpoczywać w pozycji z kończynami dolnymi uniesionymi ku górze;
• nosić wygodną odzież i buty – niekorzystne jest noszenie bardzo obcisłych spodni oraz butów na wysokim obcasie.

Nawracające i częste skurcze łydek wymagają konsultacji lekarskiej. Po dokładnym zebraniu wywiadu oraz po badaniu przedmiotowym lekarz zadecyduje o ewentualnym rozszerzeniu diagnostyki o badanie dodatkowe, np.: badanie stężeń elektrolitów oraz glukozy we krwi, USG doppler naczyń kończyn dolnych itp.