Przerost lewej komory serca – objawy, leczenie, czy jest groźny?

Przerost lewej komory serca

W sercu wyróżnia się następujące elementy: dwa przedsionki (prawy i lewy) oraz dwie komory serca (prawą i lewą). Każda z nich odgrywa nieco inną funkcję w układzie krążenia. Do prawego przedsionka spływa odtlenowana krew z całego organizmu, do lewego przedsionka trafia zaś natlenowana krew z płuc. Funkcja lewej komory to wyrzut tej bogatej w tlen krwi do różnych części ciała, prawa komora odpowiada zaś za wyrzut krwi do płuc, gdzie może ona ulec natlenowaniu.

Dla prawidłowej czynności układu krążenia istotna jest zarówno odpowiednia kurczliwość serca, jak i relaksacja lewej komory serca. Zaburzać wymienione procesy może wiele różnych czynników – jednym z nich jest przerost mięśnia sercowego.

Prawidłowo lewa komora serca ma od 0,6 do 1,1 cm grubości. W sytuacji, gdy grubość którejś z jej ścian przekracza powyższe wartości, można rozpoznać u pacjenta przerost lewej komory serca, po angielsku left ventricular hypertrophy (LVH).

Nadmierna grubość ścian mięśnia sercowego określana jest jako hipertrofia serca. Problem może mieć różny kaliber: czasami u pacjenta występuje tylko powiększenie komory, czasami towarzyszy temu przerost lewego przedsionka. Możliwe jest także, że wystąpi całościowy przerost serca.

Czy powiększenie lewej komora serca jest groźne? Taki stan stwarza wiele zagrożeń, wśród których można wymienić niedotlenienie lub niedokrwienie lewej komory serca. Niebezpieczny jest zarówno powiększony lewy przedsionek, jak i przerost mięśnia lewej komory.

Przerośnięta lewa komora serca to problem stwierdzany przede wszystkim u osób dorosłych – u dziecka patologia ta również jest możliwa, aczkolwiek rzadko spotykana. Przerost lewej komory u dzieci występuje w przypadku wad wrodzonych serca, takich jak przetrwały przewód tętniczy, ubytek przegrody międzykomorowej oraz niedomykalność zastawki aortalnej.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Przerost lewej komory – przyczyny

Wiele różnych problemów może odpowiadać za to, że u pacjenta stwierdzone zostanie powiększone serce. Przyczyny takiego problemu to głównie nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego krwi. Powiększona lewa komora serca obserwowana jest bowiem głównie u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze – niewystarczające do normalizacji ciśnienia tętniczego leczenie, a w szczególnie brak leczenia, znacząco zwiększa ryzyko tego, że u pacjenta wystąpi przerost lewej komory.

Inne schorzenia kardiologiczne również mogą być powiązane z przerostem lewej komory serca. Doprowadzać do takiego problemu mogą wady zastawkowe (np. zwężenie zastawki aortalnej, czyli stenoza aortalna). Powiększona lewa komora serca obserwowana może być również u osób, u których rozwinie się kardiomiopatia przerostowa. Sprzyjać omawianej patologii może jednak także i choroba, która teoretycznie nie ma związku z sercem – mowa tutaj o cukrzycy.

Co jednak stanowi bezpośrednią przyczynę tego, że lewa komora zmienia swoją grubość? Dzieje się tak m.in. wtedy, gdy wzrasta obciążenie następcze serca (afterload). Zwiększa się ono m.in. wtedy, gdy pacjent choruje na nadciśnienie tętnicze.

Aby móc w takiej sytuacji pompować krew na obwód organizmu, lewa komora musi kurczyć się znacznie mocniej niż w prawidłowych warunkach. To ostatecznie sprawia, że budujące ją włókna ulegają pogrubieniu – finalnie dochodzić może m.in. do przerostu koncentrycznego komory serca.

Przerost lewej komory serca – objawy

Nierzadka jest sytuacja, gdy u pacjenta wystąpił już przerost mięśnia lewej komory serca, a mimo to nie doświadcza on żadnych dolegliwości. Tak jednak jest zwykle do czasu – przerośnięte serce może stawać się coraz bardziej powiększone, aż w końcu pojawiają się pierwsze objawy i mogą nimi być:

• duszność,
• stałe poczucie zmęczenia,
• pogorszenie tolerancji wysiłku,
• bóle w klatce piersiowej (szczególnie po wysiłku),
• kołatania serca,
• zawroty głowy.

Czy przerost lewej komory jest groźny? Jakie są skutki?

Powiększona lewa komora serca to problem bardzo poważny. Przez wystąpienie tej patologii u pacjenta rozwijać się mogą zaburzenia relaksacji lewej komory serca, a nawet niewydolność lewej komory serca. Powikłania przerośniętej lewej komory serca mogą być wyjątkowo groźne – tego rodzaju zmiana w sercu zwiększa ryzyko, że pacjent zachoruje na udar mózgu czy zawał serca.

To właśnie ze względu na takie zagrożenia bardzo istotne jest, aby powiększona lewa komora była wykrywana jak najwcześniej – umożliwia to wdrożenie potrzebnego pacjentowi leczenia, które może zmniejszyć ryzyko wystąpienia niekorzystnych skutków pogrubienia lewej komory serca.

Przerost lewej komory serca u sportowców

Zdarza się jednak, że zmiany grubości ścian serca nie są związane z żadną chorobą – przerost serca bywa obserwowany u osób uprawiających sport. Intensywne uprawianie sportu – tym terminem określa się morfologiczne zmiany zachodzące w mięśniu sercowym, będące następstwem długotrwałego i intensywnego wysiłku fizycznego.

U pacjentów z tej grupy zwykle można zaobserwować spoczynkową bradykardię (zbyt wolną akcję serca) oraz przerost lewej komory z symetrycznym przerostem przegrody międzykomorowej, przy zachowaniu prawidłowej funkcji rozkurczowej.

Osoby zawodowo uprawiające sport bardzo często same obserwują, że w spoczynku mają wolne tętno, wartości w tym przypadku mogą oscylować nawet wokół 40 uderzeń serca na minutę. Są to zmiany prawidłowe, fizjologiczne, które nie wymagają leczenia. Zaprzestanie uprawiania sportu już po 3 miesiącach powoduje normalizację tętna.

Przerost lewej komory – EKG, inne badania i ich wyniki

Jak już zaznaczono, w przypadku powiększenia lewej komory serca pacjent często nie odczuwa żadnych objawów. Odchylenia wskazujące na przerost lewej komory można rozpoznać w kilku różnych badaniach. Jednym z podstawowych jest EKG (elektrokardiografia). Wśród nieprawidłowości, które mogą sugerować właśnie przerost lewej komory serca, wspomnieć można o zwiększeniu amplitudy załamków R i S w odprowadzeniach V5 i V6, skośnym do dołu obniżeniu odcinków ST czy wystąpieniu ujemnych lub ujemno-dodatnich załamków T w odprowadzeniach V5 i V6.

Inne badanie, które jest ważne w rozpoznawaniu przerostu lewej komory serca, to echokardiografia (echo serca). W trakcie obrazowania serca możliwe jest zarówno stwierdzenie, że ściana lewej komory jest przerośnięta, jak i wykrycie ewentualnych przyczyn tego problemu (np. stenozy aortalnej).

Jak leczyć przerost lewej komory serca?

W przypadku stwierdzenia u pacjenta przerostu lewej komory serca przede wszystkim konieczne jest znalezienie odpowiedzialnej za ten problem przyczyny. Skuteczne leczenie choroby, która doprowadziła do pogrubienia serca, może finalnie skutkować tym, że przerost zostanie zahamowany, a nawet tym, że dojdzie do jego cofnięcia (choćby częściowego).

U chorych na nadciśnienie tętnicze konieczne jest unormowanie wartości ciśnienia tętniczego krwi, z kolei u pacjentów z cukrzycą niezbędne jest dążenie do uzyskiwania prawidłowych wartości glikemii.

Wyróżnia się leki, których stosowanie może być wyjątkowo korzystne u osób z przerośniętą lewą komorą serca. Do takich preparatów zalicza się przede wszystkim:

• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI, np. enalapril),
• sartany, czyli blokery receptora dla angiotensyny (np. losartan),
• blokery kanału wapniowego (np. diltiazem),
• leki moczopędne (diuretyki, takie jak np. spironolakton),
• beta-blokery (np. metoprolol).

Bibliografia:

• Windak A., Chlabicz S., Mastalerz-Migas A. (red.), Medycyna rodzinna. Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015.
• Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika 2016/2017. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
• https://www.heart.org/en/health-topics/heart-valve-problems-and-disease/heart-valve-problems-and-causes/what-is-left-ventricular-hypertrophy-lvh
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/left-ventricular-hypertrophy/diagnosis-treatment/drc-20374319