Owrzodzenia żylne a owrzodzenia tętnicze – jak odróżnić?

Co to jest owrzodzenie podudzi?

Owrzodzenie podudzi, to głębokie, trudno gojące się rany na nogach, poniżej stawów kolanowych. Rany nie goją się samoistnie przez ponad 6 tygodni. Problem dotyczy zwykle osób starszych. Często współistnieje z innymi chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą. Owrzodzenia nóg powstają w wyniku niewystarczającego zaopatrzenia tkanek w tlen i składniki odżywcze. W efekcie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i martwicy. Przewlekły charakter wrzodów wikła wiele problemów. Otwarte rany są wrotami zakażenia dla bakterii. Okolica wrzodów zwykle objęta jest stanem zapalnym. Sąsiadująca skóra jest zmieniona, tkliwa. Po wygojeniu owrzodzenia zwykle pozostawiają blizny.

Bardzo ważne jest ustalenie przyczyny i typu rany. Wśród rodzajów owrzodzeń wymienia się m.in.:

• owrzodzenia żylne,
• owrzodzenia tętnicze,
• owrzodzenia mieszane (współwystępowanie przyczyn żylnych i tętniczych),
• owrzodzenia zgorzelinowe,
• owrzodzenia w przebiegu cukrzycy,
• owrzodzenia nowotworowe.

Owrzodzenie goleni znacznie obniża komfort życia pacjentów. Żywo bolesne zmiany i nieestetyczny wygląd powodują wycofanie się chorych z normalnego życia. Każde owrzodzenie kończyn dolnych wymaga konsultacji lekarskiej. Jak rozpoznać czy to owrzodzenie żylne, czy tętnicze?

Owrzodzenia żylne – trudno gojące się, cieknące rany kostki

Najczęstszą przyczyną owrzodzenia nóg jest niewydolność żylna. Owrzodzenia żylakowe dotyczą głównie osób w starszym wieku, częściej kobiet. Niewydolność żylna jest wywoływana przez dysfunkcję aparatu zastawkowego czy niedrożność naczyń żylnych. Efektem tego stanu jest zastój krwi i jej cofanie się w naczyniach, poszerzenie żył. Niewydolność żylna jest przyczyną żylaków na nogach. Wśród czynników ryzyka wystąpienia żylaków nóg, a także owrzodzeń żylnych, wymienia się: płeć żeńską, starszy wiek (po 60. roku życia), zakrzepicę żylną w wywiadzie, siedzący tryb życia, otyłość, występowanie chorób układu żylnego w rodzinie, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

Owrzodzenia żylakowe zlokalizowane są najczęściej w okolicy kostki przyśrodkowej, rzadziej kostki bocznej. Czasami usytuowane są na tylnej części goleni, okrężnie, zazwyczaj nad kostką.

Przewlekła niewydolność żylna, która jest źródłem choroby, dotyczy prawie połowy populacji dorosłych. Często objawia się zmęczeniem i uczuciem ciężkich nóg, mrowieniem, swędzeniem nóg, opuchlizną. Owrzodzenia żylne to problem przewlekły. Trudno gojące się zmiany, niestety, często nawracają. Rana otoczona jest zazwyczaj zaczerwienioną, tkliwą skórą. Brzeg rany jest gruby, a z owrzodzenia sączy się wysięk. Towarzyszący obrzęk powoduje zniekształcenie goleni. Ból nogi ustępuje po jej uniesieniu. Czas gojenia się zmian to około pół roku. Niektóre, szczególnie trudno gojące się owrzodzenia, mogą trwać nawet kilka lat.

Owrzodzenia tętnicze – martwica, niegojąca się rana na stopie

Owrzodzenia tętnicze występują znacznie rzadziej niż owrzodzenia żylne. Częstość występowania choroby rośnie wraz z wiekiem. Owrzodzenie tętnicze związane jest najczęściej z miażdżycą tętnic kończyn dolnych. W wyniku rozwoju miażdżycy dochodzi do zwężenia naczyń i upośledzenia przepływu krwi. Konsekwencją jest niedostateczne dostarczanie składników odżywczych i tlenu do tkanek, a w efekcie rozwój martwicy. Owrzodzenia tętnicze, najczęściej lokalizują się na piętach, palcach stóp, grzbiecie stopy.

Czynnikami ryzyka rozwoju choroby są: palenie papierosów, hiperlipidemia, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. Owrzodzenia podudzi tętnicze częściej dotyczą mężczyzn niż kobiet. Rana zwykle jest sucha (bez wysięku) i bolesna. Głęboka martwica sięga kości i ścięgien, które mogą być widoczne gołym okiem. Ból nóg w nocy ulega nasileniu, kiedy kończyny są uniesione do góry. Poprawa następuje po opuszczeniu kończyny na dól. Chorzy, aby zmniejszyć bolesność, często śpią z opuszczonymi nogami.

W przebiegu tego rodzaju owrzodzenia podudzi stopa zazwyczaj jest chłodna, a tętno niewyczuwalne na tętnicach stopy. Skóra wokół owrzodzenia jest napięta, pozbawiona włosów, cienka, blada, błyszcząca. Pacjenci często zgłaszają objaw chromania przystankowego, czyli wystąpienia nieznośnego bólu nóg przy chodzeniu, który ustępuje po kilkuminutowym odpoczynku.

Owrzodzenie żylne a tętnicze – jak leczyć?

Leczenie owrzodzeń podudzi uzależnione jest od rodzaju rany. Dlatego tak istotne jest różnicowanie i właściwe postawienie diagnozy. Każde owrzodzenie wymaga regularnej zmiany opatrunków. Mycie i oczyszczanie wrzodziejących ran na nogach najlepiej wykonywać roztworem soli fizjologicznej. Niekiedy przed założeniem opatrunku niezbędne jest chirurgiczne opracowanie rany. Konieczna jest także szczególna ochrona skóry wokół rany.

Podstawą leczenia owrzodzeń żylnych są opatrunki uciskowe. W tym celu stosuje się elastyczne opaski lub pończochy uciskowe, które zakłada się na dzień i zdejmuje na noc. W niektórych przypadkach rozważana jest interwencja chirurgiczna.

Pacjenci z owrzodzeniami tętniczymi bezwzględnie powinni zaprzestać palić papierosy. Korzystne jest również zmniejszenie nadwagi. Potwierdzone owrzodzenie tętnicze wymaga konsultacji chirurga naczyniowego i prób chirurgicznego udrażniania tętnic. Jeżeli zabiegi się nie powiodą, a martwica tkanek postępuje, konieczna będzie amputacja. Należy pamiętać, że każda rana przewlekła wymaga konsultacji z lekarzem.