Obrzęk kostek – przyczyny, leczenie i domowe sposoby na opuchnięte kostki

Obrzęk kostek – jakie są przyczyny opuchlizny kostek?

Obrzęki kostek powstają, gdy w przestrzeni wokół komórek i poza naczyniami krwionośnymi gromadzi się nadmiar płynu. Wyróżnia się cztery mechanizmy, które doprowadzają do powstawania obrzęków. Pierwszy z nich dotyczy wzrostu ciśnienia wzrostu ciśnienia płynów w drobnych naczyniach żylnych i wynika z utrudnień w prawidłowym odpływie krwi żylnej z tkanek. Krew zalega w naczyniach, a następnie płyny zaczynają przesączać się z naczyń do okolicznych tkanek,

Kolejny mechanizm prowadzący do puchnięcia kostek związany jest ze zmniejszeniem ciśnienia onkotycznego osocza, czyli ciśnienia, które zatrzymuje wodę w naczyniach krwionośnych. Jest ono zależne od stężenia białka (głównie albumin) we krwi. Spada w przypadku: stanów niedożywienia, chorobach wątroby (tam albuminy są produkowane) i nerek (przez które uciekają wówczas z organizmu).

Do przyczyn opuchlizny kostek zalicza się również blokadę w odpływie chłonki – mechanizm podobny do zastoju żylnego, a także zwiększoną przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych (występująca w stanach zapalnych).

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Opuchnięte kostki – czy to choroba?

Spuchnięte kostki to objaw, który może być spowodowany wieloma przyczynami. Prostym do skojarzenia jest fakt, że może dojść do tego po: urazie czy upadku. Niemniej jednak problemem bardziej zastanawiającym jest sytuacja, gdy noga puchnie (lub obie) pozornie bez uchwytnej przyczyny.

Objawem, jakich chorób i schorzeń mogą być obrzęknięte kostki? Zalicza się tu:

• niewydolność układu naczyń żylnych kończyn dolnych – jeżeli naczynie żylne nieprawidłowo transportuje krew do serca (bo np. ma uszkodzone zastawki), dochodzi do zastoju krwi w niższych partiach kończyny, opuchlizna kostek i nóg częściej rozwijają się podczas przewlekłej niewydolności żylnej, ale może też wystąpić w przypadkach ostrych, gdy dochodzi do nagłej zakrzepicy żylnej,
• nieprawidłowy transportu chłonki z kończyn (obrzęk limfatyczny), zablokowanie tych dróg i braku możliwości odprowadzenia chłonki z kończyn dolnych – występuje często w przypadku rozrostu nowotworowego blokującego drogi odprowadzające lub po operacjach wycięcia węzłów chłonnych z przyczyn onkologicznych,
• niewydolność prawej komory serca odpowiedzialnej za przepompowywanie krwi żylnej zebranej z całego organizmu do płuc prowadzi często do puchnięcia kostek,
• chorób tarczycy – w nadczynności spowodowanej chorobą Gravesa-Basedowa rzadko pojawia się tzw. obrzęk śluzowaty występujący na podudziach, w niedoczynności tarczycy zaś obrzęki mają charakter bardziej uogólniony i obejmują nie tylko kończyny dolne, ale też twarz i inne części ciała,
• cukrzycę – choroba prowadzi do wielu zmian naczyniowych i w efekcie do zmian przepuszczalności ścian naczyń dla płynów,
• zmiany hormonalne przed miesiączką lub w czasie ciąży,
• niewydolność wątroby i/lub nerek – choroby tych narządów dają zazwyczaj obrzęki uogólnione obejmujące: twarz, brzuch, a także kończyny.

Najczęstszą przyczyną opuchniętych kostek są zaburzenia w krążeniu krwi żylnej oraz chłonki.

Opuchlizna kostek – objaw niewydolności żylnej

Obrzęki kostek powstające wskutek zalegania krwi żylnej w naczyniach mogą rozwinąć się nagle, gdy dojdzie do zakrzepicy w naczyniu żylnym, ale zazwyczaj rozwijają się powoli, początkowo są niewielkie, miękkie i ustępują po nocy, by pojawić się ponownie pod wieczór (krew pod wpływem grawitacji spływa do najniższych partii ciała).

Z czasem opuchlizna kostek nie wykazują zmienności w ciągu dnia, skóra staje się napięta i stwardniała. Obrzękom mogą towarzyszyć zmiany skórne pod postacią drobnych ciemniejszych plamek czy owrzodzeń podudzi.

Puchnięcie kostek, opuchlizna nóg – obrzęk limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny może mieć charakter pierwotny (wyróżnia się postać: wrodzoną, wczesną i późną) lub charakter wtórny (zazwyczaj do schorzeń onkologicznych, w wyniku ich operacyjnego leczenia lub po zakażeniach czy też urazach). W przebiegu obrzęku limfatycznego wyróżnia się cztery etapy.

Pierwsze dwa są odwracalne, obrzęk bowiem zanika po dłużej trwającym uniesieniu kończyny, jest miękki. W stopniu trzecim i czwartym obrzęk jest już twardy, mogą mu towarzyszyć stany zapalne.

Obrzęk w stopniu czwartym obejmuje dużą część kończyny, stan taki nazywa się słoniowacizną. Obrzęk limfatyczny często towarzyszy obrzękowi na podłożu niewydolności żylnej, więc trudno jest czasem wyraźnie rozróżnić jeden od drugiego bez wykonania odpowiednich badań.

Czytaj również: Drenaż limfatyczny – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg, efekty

Spuchnięte kostki a niewydolność serca

Puchnięcie kostek spowodowane przewlekłą niewydolnością prawej komory serca wykazuje wiele podobieństw do obrzęków nóg na tle niewydolności żylnej, ponieważ w obu przypadkach główną przyczyną jest zastój krwi w najniżej położonych częściach ciała.

Różnica polega na tym, że obrzęki pochodzenia sercowego są obrzękami ciastowatymi, co znaczy że plastycznie poddają się uciskowi.

Obrzęknięte kostki – diagnoza i leczenie

Pojawienie się obrzęków na nogach czy kostkach wymaga konsultacji lekarskiej i dalszej szerszej diagnostyki układu sercowo-naczyniowego, ze szczególnym uwzględnieniem badania stanu naczyń żylnych kończyn dolnych oraz badania serca za pomocą badania EKG oraz ECHO. Ponadto konieczne jest wykluczenie zaburzeń hormonalnych oraz cukrzycy.

W leczeniu obrzękniętych kostek stosuje się w miarę możliwości leczenie przyczynowe oraz objawowe (na czele którego znajdują się leki odwadniające), a także proponuje działania niefarmakologiczne.

Domowe sposoby na opuchnięte kostki nóg

Wśród domowych sposobów na opuchnięte kostki należy wymienić przede wszystkim odpoczynek oraz elewację kończyn (unoszenie ich ponad poziom serca; w tym celu można wykorzystać poduszkę), co ułatwia odpływ krwi z nóg. W przypadku opisywanego objawu należy zrezygnować również z gorących kąpieli, podczas których dochodzi do poszerzenia naczyń krwionośnych. W diecie należy ograniczyć podaż soli, a także pamiętać o regularnej aktywności fizycznej. Aby uniknąć obrzęków kostek, należy zadbać również o odpowiednią wagę ciała.

Dobrym sposobem na opuchnięte kostki będzie noszenie luźnych i nie uciskających ubrań, a także zakładanie pończoch uciskowych. Podczas długiego przebywania w pozycji siedzącej natomiast należy robić przerwy, wstawać oraz robić krótkie spacery.

Można stosować również specjalne żele na obrzęki bez recepty w postaci tub z nakładką masującą. Zawarte w nich składniki, jak wyciąg z ruszczyka kolczastego czy kasztanowca, niwelują uczucie ciężkich nóg. Na spuchnięte stopy i kostki sprawdzą się także maści z heparyną, która usprawnia krążenie żylne oraz przepływ krwi. Podstawą będzie jednak leczenie choroby podstawowej prowadzącej do puchnięcia nóg w kostkach.