Czynniki ryzyka zawału serca

Czynniki ryzyka zawału serca – rodzaje

Czynniki ryzyka wpływające na rozwój miażdżycy, a jak już wcześniej wspominano również na wzrost ryzyka wystąpienia zawału serca, możemy podzielić na czynniki modyfikowalne (czyli takie, na które mamy sami wpływ) oraz niemodyfikowalne (czyli takie które nie są od nas zależne) – należy jednak pamiętać, że czasami trudno je jednoznacznie zakwalifikować do jednej z tych grup.

Na występowanie miażdżycy, a także zawału mięśnia sercowego ma wpływ przede wszystkim: hiperlipidemia (czyli zwiększone stężenie m.in. cholesterolu we krwi), nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, cukrzyca, niewłaściwa dieta oraz złe nawyki dietetyczne prowadzące do otyłości, mała aktywność fizyczną, siedzący tryb życia, stres, płeć męska, predyspozycje genetyczne, zwiększona krzepliwość krwi oraz tzw. zespół metaboliczny, w którym jednocześnie występuje kilka z wcześniej wymienionych pojedynczych czynników (otyłość, nietolerancja glukozy lub cukrzyca, dyslipidemia oraz nadciśnienie tętnicze).

Czynniki ryzyka zawału – hiperlipidemia

Cholesterol to substancja pochodzenia tłuszczowego. Wysoki poziom cholesterolu we krwi jest niekorzystny, ponieważ sprzyja jego odkładaniu się w ścianach wszystkich tętnic w organizmie (tętnic wieńcowych również). W efekcie, czego dochodzi do zwężenia światła naczyń doprowadzających krew, wraz z tlenem i składnikami odżywczymi, m.in. do serca. Hipercholesterolemii (a więc zwiększonemu poziomowi cholesterolu we krwi) zazwyczaj nie towarzyszą żadne objawy, dlatego tak ważne jest profilaktyczne wykonywanie badań krwi wraz z określeniem poziomu cholesterolu, a w przypadku nieprawidłowych wyników dążenie do jego wartości pożądanych. Najlepszym sposobem oznaczenia poziomu cholesterolu we krwi jest wykonanie pełnego lipidogramu, w którego skład wchodzi:

• poziom cholesterolu całkowitego,
• poziom frakcji LDL (czyli „złego” cholesterolu) – jest on niekorzystny dla organizmu, ponieważ przedostaje się do ścian tętnic, gdzie uczestniczy w tworzeniu blaszki miażdżycowej,
• poziom frakcji HDL (czyli „dobrego” cholesterolu) – przenosi on nadmiar cholesterolu z krwi do wątroby, skąd usuwany jest z organizmu, dlatego to jego niski poziom jest związany ze wzrostem ryzyka zawału serca,
• trójglicerydów.

Czynniki ryzyka zawału – nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze, niestety, zazwyczaj nie daje żadnych objawów, dlatego nazywane jest czasami „cichym zabójcą”. Jedynym sposobem na rozpoznanie tej choroby jest systematyczne prowadzenie pomiarów kontrolnych ciśnienia krwi. Ciśnienie tętnicze krwi jest zależne od równowagi panującej pomiędzy pracą serca a układem naczyniowym i jego podatnością na wpływającą do niego krew.

Wartość ciśnienia tętniczego podaje się za pomocą dwóch wartości. Ciśnienie skurczowe (czyli to o wyższej wartości) jest ciśnieniem krwi odpowiadającym skurczowi serca a z kolei ciśnienie rozkurczowe analogicznie odpowiada rozkurczowi, czyli „odpoczynkowi” serca. Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy wartość mierzonego, w odpowiednich warunkach i określoną ilość razy, ciśnienia skurczowego przekracza wartość 140, zaś rozkurczowego 90 (istnieje również odmiana nadciśnienia tętniczego, w którym tylko wartość ciśnienia rozkurczowego jest nieprawidłowa).

Czynniki ryzyka zawału – palenie papierosów

Nikotyna zawarta w papierosie oraz wchodzący w skład dymu tytoniowego tlenek węgla zmniejszają stężenie tlenu zawartego we krwi. Skutkiem tego jest ograniczona ilość dostarczanego tlenu do wszystkich narządów organizmu, w tym również do serca. Ponadto, składniki dymu tytoniowego uszkadzają ściany naczyń krwionośnych, przyczyniając się tym samym do przyspieszenia procesu tworzenia blaszki miażdżycowej. Sprzyja temu również zmniejszony poziom tzw. „dobrego” cholesterolu wywołany paleniem. Składniki dymu tytoniowego ułatwiają także inicjację powstawania skrzeplin we krwi, które również mogą być przyczyną niedrożności naczyń wieńcowych.

Czynniki ryzyka zawału – cukrzyca

Podwyższony poziom glukozy we krwi, pojawiający się po spożyciu pokarmów, pobudza trzustkę do wydzielania insuliny. U chorych na cukrzycę dochodzi do niewystarczającej produkcji insuliny lub zmniejszonej na jej działanie wrażliwość docelowych tkanek. Obie sytuacje prowadzą do niekontrolowanego wzrostu glukozy w organizmie. Cukrzycę rozpoznaje się na podstawie badań krwi, w których określa się poziomu glukozy we krwi. Najczęściej u ludzi dorosłych występuję cukrzyca typu 2, której sprzyja otyłość i brak aktywności fizycznej. W przypadku łagodnego przebiegu, cukrzyca może pozostawać nierozpoznana przez wiele lat i w konsekwencji prowadzić do wielu podstępnie rozwijających się schorzeń.

Czynniki ryzyka zawału – otyłość

Osoby otyłe (szczególnie te, u których występuje otyłość brzuszna) są bardziej narażone na problemy zdrowotne takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzone wskaźniki lipidogramu (HDL, LDL, cholesterol całkowity, trójglicerydy) niż osoby szczupłe. Główną przyczyną otyłości jest spożywanie nadmiernej ilości wysokokalorycznych pokarmów przy jednoczesnym braku lub niedostatecznym poziomie aktywności fizycznej.

Czynniki ryzyka zawału – mała aktywność fizyczna

Regularna i odpowiednio dobrana do wieku i schorzeń aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem obniżającym ryzyko zawału serca. Związane jest to z jej pozytywnym wpływem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia, ale także już samego leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, otyłości czy hiperlipidemii. Należy pamiętać, że każda, nawet najmniejsza, aktywność ruchowa jest dużo lepsza niż żadna. Jednak przed rozpoczęciem bardziej intensywnego wysiłku fizycznego zaleca się konsultację z lekarzem, by sport nie zaszkodził, a wyszedł na zdrowie.

Czynniki ryzyka zawału - płeć i wiek

Ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego jest kilkukrotnie większe u mężczyzn niż u kobiet. Poza tym incydent zawału serca dotyka znacznie młodszych mężczyzn niż kobiety. Na taki rozkład ryzyka ma wpływ na pewno wiele czynników modyfikowalnych, takich jak np. styl życia czy wykonywany zawód. Bardzo dużą rolę w tym przypadku odgrywa czynnik niemodyfikowalny, jakim jest różnica w gospodarce hormonalnej kobiet i mężczyzn, a także jej zmiany zachodzące wraz ze starzeniem się organizmu.

Należy zaznaczyć, że wyżej wymienione czynniki ryzyka zwiększają jedynie ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego, dlatego błędem byłoby stwierdzenie, że obecność któregokolwiek z nich na pewno doprowadzi do zawału. Poza tym u znacznej części osób, każdy kolejny czynnik ryzyka jest konsekwencją obecności poprzedniego, dlatego w ocenie ryzyka wystąpienia zawału serca na pacjenta zawsze należy patrzeć całościowo.