Cukrzyca a choroby serca i układu krążenia

Wpływ wysokiego poziomu cukru na układ krążenia

Choroby układu sercowo-naczyniowego są bardzo mocno związane z cukrzycą i mogą być źródłem pogorszenia jakości życia oraz licznych powikłań (do zgonu włącznie). Aby uchronić się przed ich rozwojem, podobnie jak we wszystkich przewlekłych skutkach cukrzycy, należy dbać o prawidłowe wyrównanie poziomu cukru we krwi oraz przeciwdziałanie licznym czynnikom ryzyka. Dlatego tak ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza diabetologa, odbywanie koniecznych konsultacji kardiologicznych oraz komunikowanie wszelkich problemów, które mogą wskazywać na rozwijający się proces chorobowy.

Jak pokazują badania, zmiany wywołane w organizmie przez cukrzycę mają bardzo szkodliwy wpływ na tkanki – szczególnie te tworzące ściany naczyń krwionośnych oraz układ nerwowy. Efektem jest nasilenie uszkodzeń, które doprowadzają do miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz powstawania zakrzepów.

Jak hiperglikemia wpływa na serce i układ krążenia ? Wysoki poziom cukru we krwi, czyli hiperglikemia wzmaga szereg procesów zapalnych uszkadzających ściany tętnic, a także pobudza tworzenie tzw. czynników wzrostowych – substancji, które stymulują komórki naczyń do powiększania ich grubości. Ponadto, w cukrzycy mamy często do czynienia z nieprawidłowym poziomem cholesterolu we krwi (związanym np. z otyłością). Wszystkie wspomniane elementy prowadzą do bardzo szybkiego rozwoju miażdżycy tętnic, czyli zarastania naczyń doprowadzających krew do tkanek, przede wszystkim serca.

U diabetyków zaburzona jest również aktywność naczyń – mają one tendencję do kurczenia się, co prowadzić może do nadciśnienia. Jeżeli dodatkowo u chorego rozwija się nefropatia cukrzycowa (czyli uszkodzenie nerek przez długo utrzymującą się hiperglikemię) – wzrost ciśnienia krwi jest bardzo trudny do opanowania.

Nie należy również zapominać o fakcie, że wysoki poziom glukozy we krwi wpływa szkodliwie na tkankę nerwową – co doprowadza do tzw. neuropatii. W takiej sytuacji nerwy naszego organizmu przestają prawidłowo funkcjonować i przewodzić informacje – co ma niemały wpływ również na działanie układu krążenia.

Jakie choroby serca i naczyń powoduje cukrzyca?

Powikłania cukrzycy wpływające na funkcjonowanie serca i naczyń określa się zbiorczo mianem powikłań makroangiopatycznych (czyli wynikających z uszkodzenia „dużych“ naczyń).

Zaliczamy tutaj następujące jednostki:

1. chorobę niedokrwienną serca,
2. udar mózgu,
3. niedokrwienie kończyn dolnych,
4. nadciśnienie tętnicze.

Wszystkie powyższe choroby mogą być skutkiem lub ulegać nasileniu poprzez źle wyrównaną cukrzycę i są zazwyczaj bezpośrednią przyczyną zgonu osób na nią chorujących.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Cukrzyca przyczyną choroby niedokrwiennej serca

Powikłaniem cukrzycy jest choroba niedokrwienna serca. Choroba niedokrwienna serca polega na zarastaniu i zatykaniu tętnic zaopatrujących mięsień serca – powstają w nich tzw. blaszki miażdżycowe zbudowane przede wszystkim z cholesterolu, tkanki łącznej oraz komórek zapalnych. Gdy naczynia zostaną zwężone do pewnego krytycznego poziomu – chory zaczyna odczuwać bóle podczas wysiłku (gdy serce musi silniej pracować), a jeżeli proces nasila się lub dojdzie do pęknięcia blaszki – dochodzi do zawału serca.

Choroba ta jest wyjątkowo niebezpieczna i może doprowadzić do nagłego zgonu, dlatego tak ważna jest jej profilaktyka (prawidłowe wyrównanie cukrzycy i innych czynników ryzyka), wczesne wykrywanie i leczenie.

W przypadku zawału serca u chorych na cukrzycę należy pamiętać, że mogą oni nie odczuwać bólu w klatce piersiowej – z powodu wspomnianej wyżej neuropatii, która niszczy nerwy przewodzące ból z serca do ośrodkowego układu nerwowego. Dlatego u cukrzyków należy być bardzo wyczulonym na alternatywne objawy zawału – takie jak wymioty, nudności, duszność czy nagłe osłabienie.

Cukrzyca przyczyną udaru mózgu

Podobnie jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu wywołany jest przez proces miażdżycowy – choć tutaj częściej mamy do czynienia z oderwaniem zakrzepu z odległego miejsca organizmu i „przeniesieniem“ go do naczyń mózgowych. Często takie zakrzepy pochodzą np. z blaszek miażdżycowych w obrębie tętnic szyjnych.

W cukrzycy nasila się proces zarastania naczyń (także mózgowych), a także stwierdza się tu dużą skłonność do krzepnięcia krwi – co sprawia, że diabetycy doznają udaru niedokrwiennego mózgu ok. 2-3 razy częściej niż osoby zdrowe.

Niedokrwienie kończyn dolnych przy cukrzycy

Podobnie jak dwie powyższe jednostki, niedokrwienie kończyn wynika z powolnego zamykania tętnic dolnej połowy ciała przez blaszki miażdżycowe. Jednak w cukrzycy proces ten ulega dodatkowemu pogorszeniu z powodu upośledzenia tworzenia tzw. krążenia obocznego – czyli nowych naczyń, które naturalnie tworzą się dookoła zwężonej tętnicy, aby przywrócić zaopatrzenie dalszych jej części w krew. Dlatego postęp niedokrwienia kończyn u cukrzyków jest szybszy, mają oni bardziej nasilone objawy i słabiej odpowiadają na leczenie zachowawcze.

Niedokrwienie kończyn jest również składową zespołu stopy cukrzycowej, w którym dochodzi do powstawania trudno gojących się owrzodzeń w obrębie kończyn dolnych. Jednostka jest kombinacją zaburzeń naczyniowych oraz uszkodzeń tkanki unerwiającej stopę.

Cukrzyca przyczyną nadciśnienia tętniczego

Kolejnym powikłaniem cukrzycy jest nadciśnienie tętnicze. Ocenia się, że jedna na cztery osoby z cukrzycą typu 2 cierpi na nadciśnienie tętnicze w chwili rozpoznania choroby. Obie patologie są ze sobą bardzo mocno związane – do tego stopnia, że stwierdzenie jednej stanowi bardzo silne wskazanie do poszerzenia diagnostyki w kierunku drugiej.

Przyczyny nadciśnienia w przebiegu zaburzeń poziomu cukru we krwi są bardzo złożone i nie do końca wyjaśnione (większość pacjentów cierpi na tzw. nadciśnienie samoistne, o niewyjaśnionej przyczynie).

U osób z typem 1 cukrzycy częściej mamy do czynienia z nadciśnieniem wynikającym z uszkodzenia nerek – narządy te tracą zdolność do usuwania wody z organizmu, dlatego zwiększa się ilość płynu w naczyniach i wzrasta ciśnienie.

Leczenie nadciśnienia tętniczego jest podstawowym elementem terapii cukrzycy – gdyż wysoki poziom cukru nasila uszkodzenia naczyń charakterystyczne dla tej choroby i przyspiesza rozwój powikłań. Wg aktualnych wytycznych, nie można mówić o prawidłowo prowadzonej cukrzycy, jeśli nie uwzględnia się w leczeniu profilaktyki i/lub leczenia nadciśnienia.