Chromanie przestankowe – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie

Czym jest chromanie przestankowe?

Chromania przestankowa (chromanie przestankowe kończyn dolnych) jest objawem wynikającym ze zwężenia naczyń tętniczych (stenoza) zaopatrujących kończyny w utlenowaną krew. Transportowany tlen jest niezbędny do prawidłowej pracy mięśni nóg w czasie wysiłku fizycznego. Zwężone tętnice dostarczają mniejszą ilość krwi, a co za tym idzie – również tlenu do kończyn, co nie pozwala na pokrycie zapotrzebowania mięśni w czasie pracy.

W efekcie mięśnie w stanie deficytu tlenowego przeprowadzają metabolizm beztlenowy, którego produkty działają drażniąco na receptory bólowe zlokalizowane w tkankach kończyn. Manifestacją tego „drażnienia” są dolegliwości bólowe, zmęczenie lub drętwienie odczuwane w obrębie kończyn po wykonaniu określonej pracy (np. po przejściu pewnej odległości). Dystans, który pacjent może pokonać bez odczuwania objawów niedokrwienia nazywany jest dystansem chromania przestankowego.

Wyróżniamy również chromanie brzuszne, które objawia się np. bólem brzucha po posiłku. Przyczyną są tu patologie aorty brzusznej. Kolejnym rodzajem jest chromanie rzekome spowodowane innymi czynnikami niż choroby naczyniowe.

To też może Cię zainteresować: Ból pośladków – przyczyny, leczenie, zabiegi, domowe sposoby

Jakie są przyczyny chromania przestankowego?

Jak wspominano wyżej, chromanie przestankowe występuje w następstwie niedostatecznego zaopatrzenia kończyn (dolnych lub górnych) w krew, na skutek obecności zwężeń i niedrożności w obrębie naczyń tętniczych. Główną przyczyną niedokrwienia kończyn jest miażdżyca.

Pozostałe jednostki chorobowe, w których objawem może być chromanie przestankowe to:

• zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic (choroba Buergera),
• koarktacja aorty,
• choroba Takayasu (tzw. „choroba bez tętna”),
• uraz lub uszkodzenie popromienne tętnicy,
• zatory obwodowe,
• zwężenie tętnicy wywołane uciskiem przez torbiel Bakera (podkolanową),
• usidlenie tętnicy podkolanowej,
• tętniak tętnicy podkolanowej,
• zespół biodrowy występujący u rowerzystów,
• chromanie skurczowe naczyń (okresowe skurcze tętnic, objawiające się czasowym brakiem tętna na obwodzie i wystąpieniem objawów chromania),
• niedokrwistość (zwłaszcza przy obecności niedających wcześniej objawów zwężeń tętnicy wywołanych miażdżycą).

Wśród przyczyn niedotlenienia mięśni nóh wymienia się również zespoły dyskopatii lędźwiowych i wąskiego kanału rdzeniowego.

Przeczytaj też: Czym jest choroba popromienna?

Chromanie przestankowe – objawy

Pacjenci cierpiący z powodu chromania przestankowego opisują zwykle swoje dolegliwości, jako kurczowy ból nóg ulegający nasileniu w czasie aktywności fizycznej (chromanie neurogenne), a ustępujący w spoczynku. Czasami dolegliwość może objawiać się jako uczucie znacznego zmęczenia kończyn, a także jako drętwienie nóg.

Ten objaw chromania przestankowego ten zwykle występuje w obrębie kończyn dolnych, choć zdarzają się przypadki zajęcia kończyn górnych. Chromanie przestankowe może dotyczyć obu lub tylko jednej kończyny i zwykle zlokalizowane jest w okolicy łydek, rzadziej stóp, pośladków, ud lub bioder.

Jeżeli chodzi o chromanie przestankowe, dystans, czyli odległość, którą pacjent pokonuje bez dolegliwości może być zmienny w zależności od: intensywności wysiłku, kondycji w danym dniu, a także od stopnia zwężenia tętnicy.

U niektórych pacjentów dolegliwości utrzymują się na stałym poziomie przez wiele lat. Czasami może nastąpić nagłe pogorszenie sprawności, związane np. z powstaniem nowego zwężenia. W wielu przypadkach długotrwałe niedokrwienie uruchamia mechanizmy przystosowawcze, pod postacią wytworzenia nowych połączeń między naczyniami – zapewnia to poprawę ukrwienia kończyny i może objawiać się jako złagodzenie dolegliwości i wydłużenie dystansu chromania przestankowego.

Chromania przestankowa – jakie badania wykonać?

Objawy współistniejące z chromaniem przestankowym sugerujące przewlekłe niedokrwienie kończyn to m.in. ochłodzenie kończyny, bóle w nocy i w spoczynku, brak tętna, zblednięcie kończyny po jej uniesieniu do góry, a zasienienie po jej opuszczeniu.

W zaawansowanych przypadkach może dojść do wytworzenia owrzodzenia kończyny. U pacjentów z objawami chromania wykonywany jest tzw. test chromania przestankowego, polegający na pomiarze dystansu lub czasu, jaki pacjent może pokonać idąc na bieżni, do momenty pojawienia się dolegliwości. Badanie dopplerowskie jest badaniem bezinwazyjnym, które umożliwia ocenę przepływu krwi przez tętnice oraz samych naczyń i obecności ewentualnych blaszek miażdżycowych czy skrzeplin. Pozostałe metody pozwalające na ocenę układu naczyniowego jest angiografia, spiralna tomografia komputerowa i angiografia rezonansu magnetycznego.

Leczenie chromania przestankowego

Pierwszym etapem leczenia chromania przestankowego jest modyfikacja czynników ryzyka niedokrwienia kończyn dolnych, które omówiono poniżej („zapobieganie chromaniu przestankowemu”). Leczenie niefarmakologiczne polega na prowadzeniu regularnego wysiłku fizycznego – wg standardów: 30–60 minut marszu 3 razy w tygodniu, 3 km spaceru lub 10 km jazdy na rowerze dziennie.

W przypadku chromania przestankowego leki stosowane w terapii to m.in.: cilostazol, naftydrofuryl i statyny.

Inwazyjne leczenie niedokrwienia kończyn dolnych wykorzystuje następujące metody – poszerzenie zwężenia na pomocą specjalnego balonu i ewentualne wszczepieniu stentu (niewielka rurka zapobiegająca ponownemu zwężeniu naczynia) lub wszyciu tzw. pomostu, omijającego miejsce zwężenia.

Chromanie przestankowe – profilaktyka

Mówiąc o zapobieganiu wystąpieniu chromania przestankowego, należy odnieść się do jego przyczyny, czyli przewlekłego niedokrwienia kończyn. Oprócz czynników, które wprawdzie zwiększają ryzyko niedokrwienia, lecz nie podlegają w żaden sposób modyfikacji (wiek, płeć), istnieje szereg takich, które można skutecznie kontrolować. Zalicza się do nich:

• palenie tytoniu (pacjenci cierpiący z powodu przewlekłego niedokrwienia kończyn powinni bezwzględnie unikać palenia tytoniu),
• otyłość,
• brak aktywności fizycznej.

Przestrzeganie zasad szeroko pojętego „zdrowego stylu życia”, a więc regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu oraz stosowanie racjonalnego sposobu odżywiania (zwłaszcza wystrzeganie się tłuszczów zwierzęcych i produktów przetworzonych, na rzecz olejów roślinnych, ryb, kasz, warzyw i owoców) mają istotny wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby.

W celu zapobiegania przewlekłemu niedokrwieniu kończyn, istotne jest również skuteczne leczenie: nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń gospodarki lipidowej i krzepnięcia.