Krztusiec to bakteryjna choroba zakaźna, która zajmuje przede wszystkim drogi oddechowe, choć w przypadku pojawienia się powikłań, może dotykać również innych narządów organizmu człowieka. Jak objawia się krztusiec i jak możemy się przed nim chronić? Czy szczepienie przeciwko krztuścowi w czasie ciąży jest bezpieczne? Czy szczepionka przeciw krztuścowi powinna być powtarzana?
Szczepienie na krztusiec – jakie? Czy można szczepić na krztusiec w ciąży?
Spis treści
Krztusiec – co to za schorzenie?
Krztusiec to schorzenie, za które odpowiadają bakterie, a dokładnie pałeczki tlenowe Bordetella pertussis. Bakterie Bordetella zdolne są do wytwarzania specjalnej toksyny, która prowadzi do martwicy komórek nabłonka dróg oddechowych, czego konsekwencją jest zaburzenie wydzielania śluzu i tym samym pobudzenie odruchu kaszlowego, co wywołuje klasyczne objawy choroby.
Jak można zarazić się krztuścem? Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, czyli na przykład poprzez wdychanie rozpylonej wydzieliny z dróg oddechowych osoby chorej. Jedynym rezerwuarem pałeczki krztuśca są ludzie, a źródłem zakażenia jest chory człowiek, nawet uprzednio zaszczepiony.
W naszym kraju w 2017 r. odnotowano 3 034 zachorowań na krztusiec, natomiast w 2018 i 2019 zgłoszono odpowiednio 1548 i 1626 przypadków krztuśca.
Krztusiec – objawy
Czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów choroby, czyli okres wylęgania wynosi w przypadku krztuśca zwykle 7–14 dni. Pierwszą fazą choroby jest tak zwany okres nieżytowy, który trwa około 7-14 dni i obejmuje wystąpienie objawów grypopodobnych. Po tym czasie dochodzi do rozwoju tak zwanej fazy napadowego kaszlu, która może trwać nawet do 6 tygodni.
Ciężkie napady kaszlu są bardzo męczące, cechują się tak zwanym zanoszeniem się, zakończonym głębokim wdechem i świstem krtaniowym, przypominającym „pianie”. Napady kaszlu powtarzają się seriami i może im towarzyszyć odkrztuszanie gęstej, lepkiej wydzieliny. Silnym napadom może towarzyszyć obrzęk powiek, twarzy, a także poszerzenie naczyń krwionośnych w obrębie spojówek i ich zaczerwienienie.
Obserwuje się, że kaszel w przebiegu krztuśca u osób dorosłych jest mniej charakterystyczny niż krztuścowy kaszel u dzieci (nie ma typowego charakteru zanoszenia się). Po fazie napadowego kaszlu pojawia się faza zdrowienia, która trwa około 3-4 miesiące.
Krztusiec – powikłania
Niestety, w niektórych sytuacjach zachorowanie na krztusiec może wiązać się z wystąpieniem pewnych powikłań. Najczęstsze powikłania krztuśca to:
- zapalenie płuc, przede wszystkim jest to zapalenie płuc wywołane innym nadkażeniem bakteryjnym;
- odma opłucnowa;
- powikłania związane z układem nerwowym – między innymi drgawki, obrzęk mózgu, krwawienie wewnątrzczaszkowe. Powikłania neurologiczne są częstsze u dzieci, szczególnie u niemowląt;
- trwałe następstwa krztuśca, tj. upośledzenie umysłowe, głuchota czy padaczka;
- powikłania pojawiające się na skutek uporczywego kaszlu, takie jak przepukliny, nietrzymanie moczu, złamania żeber czy wypadanie odbytnicy.
Krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla małych dzieci. Największe ryzyko trwałych powikłań choroby i zgonu dotyczy noworodków i niemowląt, z kolei rokowania dla dzieci starszych i osób dorosłych są znacznie lepsze, choroba przebiega u nich łagodniej i rzadziej wiąże się z trwałymi powikłaniami.
Szczepienie przeciw krztuścowi – co musimy wiedzieć?
Na rynku jest dostępne szczepienie przeciw krztuścowi – jest to szczepionka skojarzona, która zawiera antygeny pałeczki krztuśca oraz toksoid błoniczy i tężcowy, co oznacza, że buduje odporność także przed dwoma innymi schorzeniami – błonicą i tężcem. Szczepienie przeciwko krztuścowi należy do kategorii szczepień „nieżywych”.
Kto powinien zaszczepić się na krztusiec?
Szczepienie przeciwko krztuścowi powinno być szczególnie zalecane:
- osobom dorosłym, które mają bliski kontakt z małymi dziećmi, tj. noworodkami i niemowlętami – do takich osób należą między innymi pracownicy ochrony zdrowia, opiekunowie, ale i rodzina (rodzice, dziadkowie) mający kontakt z dziećmi;
- kobietom w ciąży – szczepienie przeciw krztuścowi powinno być wykonanie optymalnie między 28. a 32. tygodniem ciąży;
- personelowi pracującemu w szpitalu, mającemu kontakt nie tylko z dziećmi, ale i z przewlekle chorymi pacjentami.
W jakim wieku szczepi się na krztusiec?
Zgodnie z programem szczepień ochronnych, szczepienia przeciwko krztuścowi to aktualnie cztery dawki szczepienia podstawowego, które podawane są:
- między 6. a 8. tygodniem życia,
- w 3.–4. miesiącu życia,
- 5.– 6. miesiącu życia,
- 16.–18. miesiącu życia.
Stosuje się jeszcze dwie dawki przypominające – w 6. roku życia oraz w 14. roku życia.
Ile razy szczepi się na krztusiec?
Odporność poszczepienna jak i odporność uzyskana na drodze naturalnego przechorowania krztuśca niestety wygasa z upływem czasu, jednak ponowne zachorowania są zwykle łagodniejsze niż pierwszorazowe. Z tego właśnie powodu dawka przypominająca powinna być przyjmowana co około 10 lat.
Szczepienie przeciwko krztuścowi w ciąży
Zgodnie z zaleceniami, powinno się szczepić przeciwko krztuścowi wszystkie kobiety w III trymestrze ciąży. Dotyczy to oczywiście kobiet, u których od ostatniego szczepienia minęło 10 lat.
Dlaczego jest to tak ważne? Zaszczepienie ciężarnej sprawia, że w jej organizmie powstają przeciwciała, które drogą łożyska przekazywane są do płodu. Dzięki temu zapewniamy ochronę dziecku już po narodzeniu.
Pierwsza szczepionka przeciw krztuścowi podawana jest dziecku w okolicy 6.-8. tygodnia życia. Dziecko jest w pełni chronione dopiero po pełnym cyklu szczepień. Natomiast dzięki szczepieniu w ciąży, już od 1. dnia życia dziecko posiada przeciwciała ochronne, co chroni je przed ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami w pierwszych miesiącach życia. Szczepionka przeciw krztuścowi jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, co zostało potwierdzone w badaniach klinicznych.
Szczepionki to ogromny postęp w rozwoju medycyny, jednym z takich szczepień jest właśnie szczepienie przeciwko krztuścowi. Jeżeli minęło już 10 lat ostatniej dawki szczepienia – zdecydowanie warto udać się do swojego lekarza rodzinnego i zapytać o możliwość zaszczepienia dawką przypominającą. Szczepienie w ciąży daje szansę na ochronę dziecka przed poważnymi konsekwencjami krztuśca.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków.
Opublikowano: 13.02.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Banaszczyk
Lekarz
Lekarka w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii. Absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. Jest autorką publikacji medycznych dotyczących między innymi choroby Hashimoto oraz łuszczycy i jej leczenia. Ponadto, tworzy artykuły popularnonaukowe skierowane do pacjentów.
109
Komentarze i opinie (0)