Zespół alergii jamy ustnej – jakie są objawy i jak leczyć alergię jamy ustnej?

Czym jest zespół alergii jamy ustnej i jakie są jego przyczyny?

Zespół Amlota-Lessofa to choroba alergiczna. W literaturze można się natknąć na kilka różnych określeń tego zespołu – znany jest on pod skrótem OAS (pochodzącym od angielskiego oral allergy syndrome), nazywa się go także zespołem alergii jamy ustnej oraz ustnym zespołem uczuleniowym.

Zespół alergii jamy ustnej typowo spotykany jest u osób dorosłych. Istnieje możliwość wystąpienia OAS u dziecka, jednakże taka sytuacja jest raczej rzadka. Zespół Amlota-Lessofa częściej obserwowany jest u kobiet niż u mężczyzn.

Ustny zespół uczuleniowy związany jest z reakcjami uczuleniowymi na różne antygeny. Bezpośrednio związane z OAS jest zjawisko określane jako alergia krzyżowa, czyli stan, w którym u pacjenta uczulonego na jeden konkretny alergen objawy alergiczne występują również przy zetknięciu się z innym alergenem – podobnym strukturalnie do tego, na który pacjent jest „pierwotnie” uczulony.

Typowo zespół Amlota-Lessofa spotykany jest u osób, które cierpią na jakąś alergię na pyłki. U takich pacjentów objawy ustnego zespołu uczuleniowego pojawiają się zwykle po spożyciu jakichś pokarmów zawierających alergeny, pomiędzy którymi dochodzi do reakcji krzyżowej z alergenami pyłków.

W przypadku Polski OAS doświadczają najczęściej pacjenci, którzy są uczuleni na pyłek brzozy, u których alergia jamy ustnej pojawia się po spożyciu różnych owoców (np. jabłek, gruszek i czereśni) oraz warzyw (np. selera, marchewki czy soi).

Zobacz też: Alergia w ciąży – jak leczyć?

Zespół alergii jamy ustnej – zmiany w ustach

Jak sama nazwa wskazuje, objawy zespołu Amlota-Lessofa są umiejscowione przede wszystkim w obrębie początkowego odcinka przewodu pokarmowego. Dolegliwości związane z OAS zazwyczaj przybierają postać:

• różnego stopnia podrażnienia błon śluzowych jamy ustnej oraz gardła,
• uczucia pieczenia, obrzęku i świądu dotyczącego warg (szczególnie dolnej), obrzęku języka, a także obrzęku gardła,
• zaczerwienienia gardła, języka, warg,
• uczucia swędzenia i zatkania uszu,
• różnorodnych plam na skórze, czasami przypominających wybroczyny, w obrębie błon śluzowych jamy ustnej.

Zespół alergii jamy ustnej – objawy

Teoretycznie wydawać by się mogło, że alergiczny zespół zapalenia jamy ustnej dotyczy tylko wspominanej w nazwie części ciała człowieka, w rzeczywistości jednak wcale nie musi tak być.

W przebiegu oral allergy syndrome dochodzić może do pojawienia się nie tylko objawów miejscowych, ale i uogólnionych – przebieg zaburzeń zależny jest od ciężkości reakcji alergicznej. W przypadku znacznego nasilenia takiej reakcji, poza już wspomnianymi, w przebiegu zespołu Amlota-Lessofa dochodzić może także do:

• duszności,
• wysypki na skórze (przybierającej typowo postać pokrzywki),
• nieżytu nosa (polegającego na wydostawaniu się wydzieliny z nosa; problem ten przypominać może katar sienny),
• łzawienia oczu,
• bólów brzucha,
• nudności i wymiotów.

W najcięższych przypadkach zespołu alergii jamy ustnej u pacjentów rozwijać się może nawet wstrząs anafilaktyczny.

Zespół alergii jamy ustnej u dziecka

Zespół alergii jamy ustnej – niezależnie od wieku cierpiącego na niego pacjenta – zasadniczo przebiega podobnie. W przypadku dzieci z zespołem Amlota-Lessofa szczególnie istotne jest właściwe rozpoznanie tej jednostki, ponieważ błędy diagnostyczne mogą prowadzić do wdrażania u dzieci nie tylko niepotrzebnej, ale i niemogącej poprawić ich stanu terapii.

Przykładowo zaczerwienienie gardła może sugerować istnienie u dziecka zakażenia bakteryjnego, w którego leczeniu stosowane są antybiotyki.

Zespół OAS leczony jest jednak w zupełnie inny sposób – antybiotyki nie łagodzą jego przebiegu – dlatego też tak ważne jest to, aby znać sposoby rozpoznawania alergicznego zespołu zapalenia jamy ustnej.

Zespół alergii jamy ustnej – jak ją rozpoznać?

Alergię jamy ustnej związaną z OAS rozpoznaje się na podstawie stwierdzenia charakterystycznych dla tej jednostki dolegliwości, a także powiązania ich pojawiania się ze spożyciem określonych pokarmów.

Ważną rolę w diagnostyce zespołu Amlota-Lessofa odgrywa stwierdzenie, że dolegliwości pacjenta pojawiają się właśnie w związku z występowaniem alergii krzyżowej.

Alergologom udało się już odkryć różne powiązania pomiędzy wieloma alergenami i dostępne są opracowania, w których można znaleźć informacje pomiędzy którymi alergenami mogą występować reakcje krzyżowe.

W rozpoznawaniu schorzenia istotne znaczenie mają również wywiad dotyczący chorowania przez pacjenta na inne choroby alergiczne (np. na astmę – obarczenie tą jednostką zwiększa ryzyko chorowania na OAS), a także badania laboratoryjne (okazuje się bowiem, że alergia jamy ustnej występuje częściej u chorych ze znacznie podwyższonymi stężeniami przeciwciał klasy IgE).

Leczenie zespołu alergii jamy ustnej – dieta i leki

Podstawowe znaczenie w leczeniu ustnego zespołu uczuleniowego ma dieta. Pacjenci powinni przede wszystkim zrezygnować z tych produktów, które doprowadzają do pojawiania się u nich objawów zespołu Amlota-Lessofa.

Czasami jednak trudne może być wyeliminować z diety wszystkie produkty doprowadzające do objawów przypominających alergię pokarmową. W takiej sytuacji można spróbować obróbki cieplnej – alergeny (obecne w warzywach i owocach) największy potencjał do wyzwalania reakcji alergicznej mają w postaci nieprzetworzonej. Ugotowanie np. jabłka czy marchewki może sprawić, że dolegliwości związane z OAS nie pojawią się lub też będą one miały mniejsze nasilenie.

W leczeniu zespołu Amlota-Lessofa wykorzystywana jest również farmakoterapia. W przypadku pacjentów o stabilnym stanie stosowane są preparaty przeciwhistaminowe.

Czasami pacjentom z alergią jamy ustnej podawane są glikokortykosteroidy – leki te wykorzystywane są jednak przy bardzo nasilonych objawach zespołu OAS oraz u pacjentów, u których doszło do wstrząsu anafilaktycznego.

Powyżej wymienione metody leczenia zespołu alergii jamy ustnej skupiają się na łagodzeniu objawów, a nie na likwidowaniu przyczyn ich pojawiania się.

Przyczynowa terapia zespołu OAS bazuje na immunoterapii swoistej, czyli metodzie terapeutycznej, w której pacjentom podawane są dawki uczulającego ich alergenu. Ma to na celu niejako „przyzwyczajenie” organizmu do drażliwej dla niego substancji i sprawienie, aby układ odpornościowy odpowiadał z mniejszą siłą na dany alergen lub – najlepiej – aby przestał w ogóle na niego reagować.

Czytaj również: Zapalenie języka – przyczyny, objawy, jak leczyć?