Zapalenie miazgi – przyczyny, objawy i leczenie zapalenia miazgi zęba

Pulpitis (zapalenie miazgi zęba) – przyczyny

Dolegliwości bólowe związane z chorobami miazgi należą do najczęstszych w obrębie części twarzowej czaszki. Zapalenie miazgi (pulpitis) jest stanem zapalnym zęba – uściślając jego najbardziej wewnętrznej struktury, bogato unaczynionej i unerwionej.

Zdrowa miazga odpowiada za odżywianie zęba oraz wykazuje zdolności obronne przed wtargnięciem drobnoustrojów do organizmu. Postawienie prawidłowego rozpoznania i wybór odpowiedniego postępowania leczniczego wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentem, a także licznych badań klinicznych, w tym radiologicznych. W przypadku zapalenia miazgi zęba leczenie domowe nie będzie skuteczne.

W większości przypadków czynniki etiologiczne chorób miazgi mają charakter zakaźny. Najczęstszą przyczyną jest nieleczona próchnica głęboka drążąca do komory zęba. Bakterie wraz z produktami metabolizmu przenikają wówczas kanalikami zębinowymi w kierunku miazgi i – jeśli przekroczą jej próg tolerancji – wywołują stany zapalne.

Zobacz też: Ból po wyrwaniu zęba – ile trwa, jak się go pozbyć?

Częstym powodem są również: ubytki niepróchnicowego pochodzenia powstające w okolicy przyszyjkowej zębów (powstające m.in. na skutek szczotkowania z nadmierną siłą lub szczoteczką z twardym włosiem), bruksizm (zgrzytanie zębami), częste picie silnie kwasowych soków owocowych i napojów gazowanych, refluks oraz bulimia.

Innymi przyczynami mogą być urazy zębów (złamanie korony zęba, pęknięcia szkliwa), odsłonięcie miazgi w trakcie opracowywania głębokiego ubytku przez lekarza czy też patologiczne kieszonki dziąsłowe.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Znacznie rzadsze są niezakaźne przyczyny zapalenia miazgi mające zwykle charakter jatrogenny (powstające jako powikłanie leczenia). Należą do nich np. zbyt wysokie wypełnienia, szybkie przesuwanie zębów w trakcie leczenia ortodontycznego, szlifowanie zębów pod korony i mosty protetyczne, radioterapia okolicy głowy i szyi.

Ponadto część stosowanych w gabinecie procedur i materiałów może drażnić miazgę zęba (tzw. wrażliwość pozabiegowa). Czas występowania powyższych czynników i ich intensywność są znaczące dla przebiegu chorób miazgi.

To też może Cię zainteresować: Jakie powikłania mogą wystąpić po usunięciu zęba?

Zapalenie miazgi – objawy

Ból zęba typowy dla odwracalnych, początkowych stanów zapalnych miazgi o ostrym przebiegu jest: świeży, pojawiający się po raz pierwszy i trwający krócej niż 2 dni, przemijający oraz prowokowany podczas jedzenia i picia (na słodkie, na zimno). W przypadku zapaleń przewlekłych ból pojawia się tylko w fazie zaostrzenia.

Przy zaawansowanych, nieodwracalnych procesach zapalnych w miazdze z rozległymi ogniskami martwiczymi charakterystyczny jest:

• ból dawny, powracający po pewnym czasie,
• samoistny, ciągły od 2–3 dni, tętniący ból zęba,
• ból zęba w nocy (nasilający się w pozycji poziomej ciała) lub wzmagający się na ciepło, przy nagryzaniu, jak i przy opukiwaniu.

Przeczytaj też: Ból ósemki – domowe sposoby, leczenie

W powyższym przypadku dolegliwości bólowe są trudne do zlokalizowania, promieniują (gdy przyczyną jest ząb szczęki – ból promieniuje do skroni i oka, a gdy żuchwy – do potylicy, szyi oraz ucha).

Trzeba jednak pamiętać, że zapalenia miazgi zęba mogą mieć także przebieg bezobjawowy. Podobne do opisanych dolegliwości bólowe mogą też dawać inne schorzenia (np. zapalenie zatok szczękowych ze stałym bólem nasilającym się na zimno, podczas nagryzania i opukiwania, lecz występującym jednocześnie przy kilku zębach oraz przy pochylaniu głowy), dlatego diagnostyka chorób miazgi nie jest prosta.

Zobacz też: Co oznacza swędzenie dziąsła lub zęba?

Zapalenie miazgi zęba – jak leczyć?

Leczenie zapalenia miazgi zależy od czynnika przyczynowego oraz stadium zaawansowania procesu. Niekiedy wystarczy samo usunięcie przyczyny, np. skorygowanie w zgryzie zbyt wysokiego wypełnienia.

Przy zmianach odwracalnych (początkowych) z utratą tkanek zęba zaleca się leczenie biologiczne polegające na stosowaniu preparatów odontotropowych (pobudzających odkładanie nowych warstw zębiny). Wykorzystuje się w tym celu wodorotlenek wapnia jako podkład lub tlenek cynku z eugenolem jako opatrunek leczniczy na 2–3 miesiące.

To też może Cię zainteresować: Wyrywanie ósemki – czy ekstrakcji boli?

Zapalenie miazgi zęba – jak uśmierzyć ból? Opisane postępowanie najczęściej przyczynia się do ustąpienia dolegliwości i po okresie obserwacji można założyć ostateczne wypełnienie.

Gdy w miazdze doszło do zmian nieodwracalnych (z występującym bólem samoistnym od kilku dni), metodą z wyboru jest leczenie endodontyczne. Jego celem jest zachowanie zęba w jamie ustnej poprzez ekstyrpację (usunięcie) zmienionej zapalnie bądź już martwej miazgi, opracowanie kanałów korzeniowych i wypełnienie ich gutaperką.

Miazga może zostać usunięta przyżyciowo w znieczuleniu albo po założeniu wkładki dewitalizacyjnej na 10–14 dni celem jej umartwienia. Alternatywą dla leczenia kanałowego pozostaje jedynie ekstrakcja (usunięcie) zęba.

Przy podejrzeniu bezobjawowej martwicy miazgi przeprowadza się testy żywotności. Najbardziej popularnym jest test na chlorek etylu (osuszoną powierzchnię zęba dotyka się zmrożoną kulką z waty). Zdrowa miazga reaguje bólem tylko podczas kontaktu z bodźcem, a martwa miazga nie wykazuje reakcji. Jednak najbardziej wiarygodnym jest test nawiercania zębiny.

Metody leczenia stanów zapalnych miazgi zębów mlecznych i młodych zębów stałych u dzieci są trochę odmienne od przedstawionych powyżej dla zębów stałych u dorosłych.

Przeczytaj: Ból szczęki – możliwe przyczyny

Zapalenie miazgi w zębie – powikłania

Procesów zapalnych miazgi nie wolno lekceważyć ze względu na konsekwencje ich nieleczenia i należy pilnie udać się do dentysty, aby skutecznie w porę im zapobiec.

Powikłaniami miejscowymi nieleczonego zapalenia miazgi mogą być:

• zgorzel miazgi (jak wyżej, możliwe jednak dolegliwości),
• martwica miazgi (ząb ciemniejszy, bardziej matowy, brak dolegliwości),
• stany zapalne tkanek okołowierzchołkowych (mogą się one objawiać jako np. „wysadzanie zęba z zębodołu”, ropień – bolesne, zaczerwienione wygórowanie z występowaniem gorączki, przetoka – wygórowanie na dziąśle z uchodzącą ropą),
• zapalenia przyzębia (w przebiegu tzw. zmian endo-perio, kiedy proces zapalny z miazgi przenoszony jest na sąsiadujące tkanki), w tym zapalenie okostnej,
• utrata zęba – w ostateczności.

Zmieniona zapalnie miazga może drogą krwiopochodną oddziaływać również na stan zdrowia całego organizmu, powodując tzw. zakażenia odogniskowe, m.in. w układzie sercowo-naczyniowym, moczowym czy też narządzie wzroku.