Szkliwo zęba – czy i jak można zregenerować i odbudować?

Szkliwo zęba – jakie funkcje spełnia?

Szkliwo (łac. enamelum) jest najtwardszą tkanką w organizmie człowieka. Stanowi ochronę zębiny na całej powierzchni korony zęba przed czynnikami uszkadzającymi. Grubość warstwy szkliwa jest różna w obrębie korony. Najgrubsza warstwa pokrywa zębinę na guzkach powierzchni żujących i zgryzowych, najcieńsza jest na brzegach siecznych.

Grubość szkliwa zmniejsza się w kierunku szyjki zęba do połączenia z cementem korzeniowym. Powierzchnia szkliwa nazębnego jest gładka, choć czasem znajdują się na niej mniejsze lub większe zagłębienia. Szkliwo składa się w 96,5 proc. z substancji nieorganicznych (fosforan wapnia, węglan wapnia, fosforan magnezu w postaci hydroksyapatytów) i w 3,5 proc. z substancji organicznych (białka) i wody.

Szkliwo w zębach mlecznych jest w mniejszym stopniu zmineralizowane niż w zębach stałych. Jego warstwa jest o połowę cieńsza i mniej przezroczysta. Z tego wynika bielszy kolor zębów mlecznych i ich większa podatność na próchnicę.

Przeczytaj więcej o hipoplazji i niedorozwoju szkliwa.

Dlaczego szkliwo ulega uszkodzeniom?

Szkliwo ulega uszkodzeniom nie tylko przez kwasy pochodzenia bakteryjnego. Jest to tkanka ulegająca fizjologicznemu, powolnemu starciu przez całe życie człowieka. U niektórych jednak starcie jest znacznie szybsze, patologiczne. Szczególnie obecne jest to u osób, u których występuje bruksizm, czyli zgrzytanie zębów, oraz u pacjentów z nieuzupełnionymi brakami zębowymi zaburzającymi zwarcie zębów. Zdarte szkliwo może wskazywać na wyżej wymienione zaburzenia. Takie zjawisko często można zaobserwować u ludzi coraz młodszych, ze względu na obecny w ich życiu codziennym stres.

Przeczytaj też: Ból ósemki – domowe sposoby, leczenie

Patologiczne starcie często będzie przeoczone w początkowej fazie. Jest to proces postępujący, więc do zmieniającego się wyglądu pacjenci powoli się przyzwyczajają. Niestety ubytki w szkliwie zębów bocznych powodują zwiększenie nacisku na zęby przednie i dopiero uszkodzone szkliwo informuje nas o powadze problemu.

Zmniejszenie wysokości zębów i ciągłe zgrzytanie może spowodować przerost i nadmierne napięcie mięśni żucia, co nada twarzy „kwadratowy” wygląd. Brak leczenia może skutkować objawami bólowymi ze strony stawów skroniowo-żuchwowych, których eliminowanie jest już skomplikowane.

Ścieranie zębów odsłoni zębinę. Zębina nie jest tak wytrzymałą tkanką, więc ten proces przyspieszy. Jego konsekwencją mogą być stany zapalne miazgi, które eliminuje się leczeniem kanałowym. Jeśli widzimy u siebie takie objawy, warto wykonać u stomatologa odpowiednią szynę relaksacyjną, aby zmniejszyć napięcie mięśniowe. Uszkodzenie możliwe jest także po aparacie, po leczeniu ortodontycznym.

Dlaczego szkliwo trzeba wzmocnić?

Zdecydowanie najczęstszą chorobą, która dotyka szkliwo jest jego demineralizacja, nazywana też odwapnieniem. Jest to początek procesu próchnicowego. Przez bakteryjną fermentację cukrów powstają różne kwasy organiczne i spada pH w jamie ustnej. Powoduje to rozpuszczanie minerałów i powierzchni szkliwa. Można zaobserwować to na zębach jako powstanie białej plamy.

Proces ten dotyka twardych tkanek zęba na skutek rozpuszczania szkliwa kwasami pochodzącymi z jedzenia, środowiska pracy lub organizmu. Obserwujemy ten proces u osób spożywających duże ilości owoców i soków owocowych, napojów sportowych. Narażeni są ludzie pracujący w przemyśle (ze względu na kwasy powstające w środowisku pracy) oraz osoby dużo pływające w basenach (ze względu na działanie chloru dodawanego do wody). Ubytek pojawia się również u osób z nawracającymi wymiotami i refluksem żołądkowo-jelitowym (ze względu na działanie kwasów żołądkowych na zęby).

Czy można odbudować szkliwo przy pomocy diety?

W życiu codziennym ważne jest przestrzeganie diety przeciwpróchnicowej. Taka dieta zakłada ograniczenie spożycia słodyczy i – w szczególności – słodkich napojów. U dzieci i młodzieży sprawdza się model „słodkich sobót”, zamiast codziennego, kilkukrotnego jedzenia cukrów. W jadłospisie powinny przeważać pokarmy twarde, ziarniste, nawet włókniste.

Dieta na odbudowę szkliwa zakłada zwiększenie udziału wapnia w codziennym jadłospisie. Jeżeli nie ma innych przeciwwskazań zdrowotnych, zaleca się zwiększenie spożycia mleka i jego przetworów, takich jak białe sery i naturalne jogurty.

Dowiedz się, czym jest kwasowa erozja szkliwa i jak jej zapobiegać?

Czy uszkodzone szkliwo się regeneruje?

Niestety, raz utracone szkliwo nie regeneruje się. Jego leczenie jest możliwe poprzez proces remineralizacji. Jest obecnie na rynku wiele preparatów, potocznie określanych jako płynne szkliwo lub sztuczne szkliwo. Dzięki nim jest możliwy zabieg odbudowujący. Należy go wykonać zanim w zębie pojawi się nieodwracalny ubytek tkanek.

Domowe sposoby zakładają głównie użycie past. Najpopularniejsze środki to te oparte na fluorze. Jony fluoru zastępują rozpuszczone jony wodorotlenowe w szkliwie i tworzą bardziej odporny na próchnicę fluoroapatyt. Dodatkowo fluor hamuje aktywność bakteryjną. Odbudowa szkliwa występuje również na skutek użycia preparatów z kompleksem fosfopeptydu kazeiny i amorficznego fosforanu wapnia.

Regularne wizyty profilaktyczne z profesjonalną remineralizacją są odpowiedzią na pytanie, jak wzmocnić szkliwo zębów. Należy pamiętać, że nie wykazano negatywnego wpływu fluoru na organizm człowieka przy stosowaniu miejscowej profilaktyki próchnicy, znany jest natomiast jednoznacznie pozytywny efekt przeciwpróchnicowy.

Jak odbudować szkliwo?

Uzupełnianie jego braku na zębach polega na zastąpieniu go sztucznym materiałem. Rodzaj odbudowy powinien zostać wybrany przez pacjenta wspólnie z lekarzem dentystą. Sposoby leczenia zależą od możliwości i finansów. Nowoczesna stomatologia oferuje wiele metod, od założenia najtańszych wypełnień, po leczenie kompleksowe, obejmujące leczenie protetyczne i rehabilitację mięśniową. Cena takiego leczenia sięga najczęściej kilkuset złotych.

Lekarz dentysta po badaniu określi potrzeby pacjenta i zaproponuje leczenie. Jak wspomniano, nie istnieje pasta odbudowująca ubytki szkliwa. Dostępne na rynku pasty remineralizujące szkliwo świetnie uzupełniają standardowe pasty z fluorem. Jako preparaty przywracające równowagę mineralną w jamie ustnej, sprawdzają się u osób z problemem próchnicy oraz zalecane są po profesjonalnym oczyszczeniu zębów i usunięciu kamienia. Dzięki przyjemnym smakom nie ma problemu z użyciem ich również u dzieci.