Rodzaje plomb dentystycznych – amalgamatowe, glassjonomerowe, kompozytowe, porcelanowe – wypadanie, cena, refundacja

Plomby amalgamatowe

Plomba amalgamatowa to popularnie nazywana przez pacjentów „czarne plomby” czy „szare plomby”. W dzisiejszych czasach stosowana jest ona już bardzo rzadko. Jest nieestetyczna, w kolorze srebrno-czarnym, jednak to plomba na NFZ, czyli refundowana. Amalgamat to stop srebra, cyny, miedzi, cynku i rtęci.

Wbrew powszechnej opinii czarne plomby amalgamatowe nie są szkodliwe dla zdrowia pacjenta. Odbudowa zęba tym materiałem polega na dość szerokim opracowaniu ubytku, ponieważ amalgamat nie jest materiałem adhezyjnym – trzyma się za pomocą sił fizycznych.

Uzupełnienie ubytku amalgamatem jest wskazane, gdy utrudnione jest utrzymanie suchego pola zabiegowego (gdy pacjent wydziela dużo śliny, albo występuje krwawienie z dziąseł podczas leczenia), gdy ubytek występuje na powierzchni żującej i/lub stycznej zęba oraz ze względów ekonomicznych.

Istnieje niestety szereg przeciwwskazań do stosowania plomby dentystycznej zawierającej amalgamat. Wśród nich wyróżnia się m.in. odbudowy zębów w odcinku przednim łuków zębowych, ze względu na estetykę. Plomby w zębach zawierające amalgamat mogą tworzyć mikroogniwa galwaniczne, a więc wytwarzanie prądu. Dzieje się tak, gdy w jamie ustnej znajduje się 8 i więcej wypełnień tego typu.

Oczywiście bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania plomby do zębów zawierającej amalgamat jest alergia na którykolwiek składnik stopu. Czarna plomba w zębie ma niewątpliwą zaletę – jest bardzo trwała. Dużo osób twierdzi, że ma ją przez 20 lat i nic się z nią nie dzieje. Czarne plomby w zębach mają niestety swoje wady – przebarwiają ząb na kolor szary. Czasem zdarza się, że przebarwieniu ulegają też tkanki miękkie. Zjawisko to nosi nazwę tatuażu amalgamatowego.

Plomby dentystyczne – cementy glassjonomerowe

Ten rodzaj plomby może być stosowany jako opatrunek, plomba tymczasowa lub wypełnienie ostateczne. Cementy glassjonomerowe są trwałe, mają zdolność wiązania do tkanek zęba, a nawet innych wypełnień. Plomba w zębie z glassjonomeru uwalnia jony fluoru co jest jego wielką korzyścią. Fluor bowiem wbudowuje się w naturalne tkanki zęba tworząc fluoroapatyt, a ten jest znacznie trwalszy niż hydroksyapatyt, z którego zbudowane jest szkliwo.

Plombowanie zęba z zastosowaniem tego materiału jest zabiegiem dość prostym. Stosuje się go zwłaszcza u dzieci do odbudowy zębów mlecznych, a także u dorosłych do uzupełniania ubytków przyszyjkowych. Do wad cementów glassjonomerowych (szkłojonomerowych) zalicza się ich chropowatość oraz zmianę koloru pod wpływem spożywania kawy, palenia papierosów, picia czerwonego wina. Natomiast wielką zaletą jest uwalnianie fluoru oraz fakt, że cementy te są biokompatybilne z tkankami zęba.

Koszt tych wypełnień jest nieco tańszy od plomby światłoutwardzalnej. Cena waha się w przedziale 80–120 zł. Cement glassjonomerowy to plomba chemoutwardzalna lub światłoutwardzalna – twardnieją samoistnie lub przy pomocy światła z lampy polimeryzacyjnej. W głównej mierze to lekarz stomatolog decyduje, którą plombę założyć u pacjenta ze względu na szereg wskazań bądź przeciwwskazań. Wypadanie plomby glassjonomerowej zdarza się rzadko, jednak przy złej higienie jamy ustnej może dojść do tego przykrego skutku.

Plomby chemoutwardzalne tuż po założeniu są jeszcze miękkie, plastyczne, dlatego zaleca się pacjentom, aby nie spożywali pokarmów przez najbliższą godzinę od zabiegu. Glassjonomer służy czasem także jako plomba zabezpieczająca między kolejnymi wizytami leczenia endodontycznego (kanałowego).

Wypełnienia kompozytowe

Materiał kompozytowy to „biała plomba dentystyczna”. Może to być zarówno plomba chemoutwardzalna jak i plomba światłoutwardzalna. NFZ nie refunduje tego typu wypełnień – trzeba za nie zapłacić. Materiały złożone (kompozytowe, kompozycyjne) mają podobną strukturę do tkanek zęba.

Cena plomby światłoutwardzalnej kompozytowej jest najwyższa spośród wszystkich rodzajów konwencjonalnych wypełnień stosowanych w stomatologii zachowawczej. Plomby kompozytowe mają wiele zalet. Wśród nich upatruje się przede wszystkim możliwość dobrania odpowiedniego koloru pasującego do danego zęba. Ponadto mają doskonałą adhezję do szkliwa, czyli, potocznie rzecz ujmując, "przyklejają" się do zęba.

Wypełnienia kompozytowe umożliwiają szybką rekonstrukcję zębów – odbudowuje się z nich np. zęby po oszlifowaniu pod korony protetyczne. Zaletą fizyczną jest wysoka odporność na zgniatanie.

Niestety plomba kompozytowa posiada także kilka wad. Podczas polimeryzacji lampą dochodzi do skurczu materiału, a to prowadzi do mikroprzecieku, który jest wrotami dla drobnoustrojów. Jednak w dzisiejszych czasach mikroprzeciek można znacznie zminimalizować. Kompozyt ma znaczną ścieralność. Wypełnienia chemoutwardzalne są mniej trwałe niż plomby światłoutwardzalne. Trwałość tych drugich szacuje się na 5 lat od założenia wypełnienia. Obecnie ok. 95% lekarzy preferuje tylko i wyłącznie wypełnienie zęba światłoutwardzalne kompozytowe ze względu na estetykę, czas pracy oraz zadowolenie pacjenta. Ważną zaletą dla pacjenta jest też fakt, że nie ma szczególnych zaleceń po zabiegu, gdy zakładana była plomba światłoutwardzalna. Jedzenie można rozpocząć tuż po wyjściu z gabinetu.

Plomba porcelanowa

W języku medycznym nie ma czegoś takiego jak plomba porcelanowa, jednak dla łatwiejszego zobrazowania można tak porównać wkłady koronowe. Inlay, onlay, overlay to właśnie wspomniane wkłady. Wykonuje się je z materiałów kompozytowych, ale najlepszym materiałem do ich zrobienia jest porcelana.

Wkładami odbudowuje się duże ubytki na powierzchni żującej zębów, zęby z zaburzoną okluzją (zwarciem), po leczeniu endodontycznym (kanałowym). Tego typu uzupełnienia można wykonać podczas jednej wizyty, gdy materiałem z wyboru jest kompozyt lub dwóch wizyt w przypadku porcelany. Za każdym razem lekarz musi pobrać wycisk.

Leczenie wkładami koronowymi zalicza się już do leczenia protetycznego, przywracającego prawidłowe warunki okluzyjne zębom.

Wypadanie plomb – jakie są przyczyny, co robić?

Niestety czasem zdarza się, że plomba wypada już po kilku dniach od kolejnej wizyty w gabinecie stomatologicznym. Pacjenci zazwyczaj przyczyny doszukują się w lekarzu, który to uzupełnienie zakładał. Fakt – w rzadkich przypadkach zdarza się, że zawinił lekarz, ale najczęściej to złe nawyki higieniczne oraz bardzo zniszczone próchnicowo zęby stwarzają złe warunki do utrzymania wypełnienia.

Wypadająca plomba to główne zmartwienie osób, które mają ubytki przyszyjkowe (zarówno próchnicowego jak i niepróchnicowego pochodzenia). Po wypadnięciu należy natychmiast zgłosić się do lekarza dentysty.

Plomby – ceny, refundacja NFZ

Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje wypełnienia kompozytowe tylko w odcinku przednim łuków zębowych, a więc od kła do kła. W pozostałych zębach za darmo można założyć nieestetyczny amalgamat. Ile kosztuje plomba prywatnie? Cena plomby światłoutwardzalnej kompozytowej w prywatnym gabinecie waha się od 100 do 250 zł.

W prywatnym gabinecie nie uświadczy się raczej plomby amalgamatowej, stąd brak ich cen na stronach internetowych klinik stomatologicznych. Koszt nie należy do najniższych, jeśli zakładana jest plomba światłoutwardzalna. Cena jednak dotyczy zarówno samego materiału, jak i kwalifikacji danego lekarza.

Literatura:

• Jańczuk Z., Kaczmarek U., Lipski M.; Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny; wyd. PZWL, Warszawa 2014.
• Cameron A., Widmer R.; Stomatologia dziecięca; Wydanie II polskie pod redakcją Urszuli Kaczmarek, Edra Urban&Partner, Wrocław 2015.
• Piątowska D. red.; Kariologia współczesna. Postępowanie kliniczne; wyd. Med Tour Press International, Otwock 2009.