Przebarwienia zębów – przyczyny i usuwanie przebarwień na zębach

Ciemne plamy i kropki na zębach

Naturalny kolor zębów waha się od koloru mlecznobiałego w przypadku mleczaków (zębów mlecznych), przez szaroniebieski do żółtobrunatnego w zębach stałych. Zależy on od stopnia mineralizacji i grubości poszczególnych warstw zęba.

Barwa różni się nawet w obrębie danego zęba – jest bardziej żółta przy dziąśle, natomiast im dalej od szyjki – tym jest jaśniejsza. Dodatkowo wraz z wiekiem ząb robi się ciemniejszy.

Liczne czynniki, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne mogą doprowadzić do przebarwień zębów. Najczęściej obserwowane to białe lub ciemne plamy lub kropki. Przyczyn jest wiele, dlatego każda zmiana koloru zęba powinna zostać zbadana przez stomatologa.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Przebarwienia zębów – po papierosach, lekach, jedzeniu

Przyczyny plam na zębach możemy podzielić na wewnątrzpochodne i zewnątrzpochodne. Przyczyny zewnątrzpochodne to te, które działają na ząb od zewnątrz. Są to głównie barwniki, które dostają się do jamy ustnej razem z jedzeniem, napojami, lekami czy używkami. Powodują one przebarwienie cienkiej błonki pokrywającej zęby oraz powierzchownych warstw szkliwa, dlatego są łatwiejsze do usunięcia.

Często obserwowane przebarwienia na zębach po papierosach przyjmują postać ciemnego, brunatnego osadu, najczęściej na szyjkach zębów. Żółte lub brązowe przebarwienia na zębach powstają często po kawie, herbacie lub napojach typu cola. Jedzenie także powoduje zmianę koloru zębów, do najczęściej wymienianych należą borówki i czarna porzeczka.

Przebarwienia zębów po lekach są charakterystyczne przy dłuższym stosowaniu płukanek zawierających chlorheksydynę. Powstają wtedy żółtobrązowe lub czarne plamki. Podobne efekty uboczne powodują także cetylopirydyna, sanguinaryna i listeryna.

Ciemne przebarwienia na zębach mogą powstać po doustnym podawaniu preparatów żelaza. Przebarwienia na zębach u dzieci mogą powstać na skutek leczenia stomatologicznego, np. zabiegu lapisowania (impregnacji) – zęby mleczne smaruje się preparatem azotanu srebra, który działa bakteriobójczo i przebarwia ząb na kolor czarny. Kamień nazębny znajdujący się najczęściej przy dziąsłach, jest koloru żółtego i dodatkowo łatwo przebarwia się na ciemniejszy kolor (chłonie barwniki z otoczenia).

Przebarwienia na zębach – jakie są przyczyny?

Przyczyny wewnątrzpochodne to wszystkie te, które działają na ząb od środka, przebarwiając jego struktury. Możemy podzielić je dodatkowo na ogólnoustrojowe i miejscowe. Przebarwienia spowodowane czynnikami ogólnoustrojowymi obserwujemy u dzieci oraz nastolatków, ponieważ dotyczą one rozwijających się zębów. Żółtaczka noworodków powoduje żółtobrązowe przebarwienia na zębach mlecznych. Choroba hemolityczna noworodków może również zmienić kolor zębów – od żółtego do brązowego lub nawet czarnego.

W przypadku niedrożności przewodów żółciowych mamy do czynienia z zielonymi przebarwieniami na zębach. Wrodzona porfiria powoduje różowo- lub ciemnobrązowe przebarwienia zębów mlecznych jak i stałych. Zaburzenia hormonalne także wpływają na kolor zębów u dzieci, np. w niedoczynności tarczycy zęby stałe są mlecznobiałe, a w nadczynności tarczycy – niebieskobiałe.

Typowym przebarwieniem po lekach są żółte lub brązowe plamy na zębach najczęściej na szyjce przy dziąśle, powstałe po podawaniu tetracyklin. Intensywność plamek zależy od dawki i czasu trwania kuracji. Krytyczny okres dla powstawania tych przebarwień trwa od 5. miesiąca życia płodowego (gdy matka przyjmuje lek w czasie ciąży) do 8. roku życia dziecka, dlatego w tym okresie powinno się unikać stosowania antybiotyków z tej grupy.

Białe plamki na zębach stałych, widoczne już podczas wyrzynania mogą świadczyć o nadmiernym spożyciu fluoru w przeszłości (tzw. fluoroza). Dotyczy to tylko fluoru dostarczanego z pożywieniem lub napojami. Fluor w pastach do zębów czy lakierach stosowanych przez dentystów nie powoduje takich przebarwień.

Przebarwienia między zębami i miejscowe

Natomiast miejscowe przebarwienia na zębach mogą powstać na skutek urazu, kiedy dochodzi do wynaczynienia krwi wewnątrz zęba – przebarwienie na kolor różowy. W wyniku obumarcia miazgi (czyli najbardziej wewnętrznej warstwy) ząb przebarwia się na kolor ciemnoszary. Wypełnienia amalgamatowe (srebrne plomby) powodują szare przebarwienia otaczających struktur.

Przebarwienia pomiędzy zębami najczęściej związane są z próchnicą zębów. Białe plamki mogą świadczyć o rozpoczynającej się w tym miejscu próchnicy. Ścieranie zębów powoduje odsłonięcie zębiny (tkanki znajdującej się pod szkliwem) która ma żółtą barwę i dodatkowo łatwiej chłonie barwniki z otoczenia, co powoduje jej ciemnienie.

Jak usunąć przebarwienia na zębach?

Najłatwiejsze do usunięcia są zewnątrzpochodne przebarwienia zębów po kawie, papierosach oraz pokarmach czy innych napojach. W domu warto stosować specjalne pasty wybielające, które są bardziej ścierne od zwykłych past (lepiej ścierają osady) i dodatkowo mogą zawierać substancje wybielające. Dobrym uzupełnieniem tych zabiegów na usuwanie przebarwień na zębach są płukanki wybielające.

Skaling i piaskowanie

Dodatkowo w gabinecie lekarz może wykonać zabieg skalingu (usunięcia kamienia nazębnego) i piaskowania. Piaskowanie to zabieg polegający na usuwaniu osadu nazębnego pod ciśnieniem za pomocą ziarenek specjalnego piasku (metoda ta jest szczególnie skuteczna przy usuwaniu przebarwień zębów po papierosach).

Wybielanie zębów

Jeśli skaling i piaskowanie nie przyniosą oczekiwanego efektu, można skorzystać z wybielania zębów. Powinno być ono prowadzone pod nadzorem lekarza, który dobierze odpowiednią metodę. Do najczęściej stosowanych należą specjalne żele wyciskane do przygotowanych nakładek, które zakłada się na zęby (najczęściej na noc) przez kilka do kilkunastu dni.

Wybielanie przebarwień na zębach może także polegać na nałożeniu przez dentystę w gabinecie żelu wybielającego, na który kierowane jest światło specjalnej lampy aktywującej żel – jest to metoda szybsza. Najbardziej trwałe efekty uzyskuje się jeśli wybielanie przebiega stopniowo.

Przebarwienia i wybielanie zębów martwych

Skutecznym sposobem na przebarwienia na zębach jest ich przykrywanie za pomocą materiałów kompozytowych, licówek czy koron porcelanowych.

W przypadku szarych przebarwień zębów martwych lekarz może wybielić je, stosując specjalny materiał umieszczany wewnątrz zęba, co daje bardzo dobre rezultaty.

Także w przypadku wybielania zębów martwych niedozwolone są, wymienione poniżej domowe metody, ponieważ powodują jeszcze większe uszkodzenie szkliwa. Najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u dentysty, który dostosuje metodę leczenia do danego przypadku.

Domowe sposoby na wybielanie zębów

Absolutnie zabronione są domowe sposoby na wybielanie zębów (wykorzystujące środki nieprzeznaczone do stosowania na zęby np. sodę oczyszczoną, ocet czy kwasek cytrynowy), ponieważ prowadzą one do nieodwracalnych uszkodzeń szkliwa.

Warto zaznaczyć, że w przypadku cięższych do usunięcia przebarwień wewnątrzpochodnych niejednokrotnie nie sprawdzają się nawet specjalistyczne zabiegi wybielania.