Owrzodzenia odleżynowe w jamie ustnej

Kiedy pojawiają się owrzodzenia w jamie ustnej?

Owrzodzenie odleżynowe jest to jedna z najczęściej obserwowanych zmian zlokalizowanych w obrębie jamy ustnej. Powstaje w wyniku mechanicznego drażnienia śluzówki, które prowadzi do jej uszkodzenia. Zmiany typu owrzodzeń odleżynowych statystycznie częściej występują w populacji osób starszych oraz w wieku średnim, co związane jest przede wszystkim z częstszym używaniem w tych grupach wiekowych protez zębowych.

W ostatnich latach problem owrzodzeń odleżyowych nabrał znaczenia także w młodszych grupach wiekowych, co z kolei przypisuje się użytkowaniu aparatów ortodontycznych. Sposobów na radzenie sobie z tego typu dolegliwościami jest całkiem sporo – coraz większą popularnością cieszą się preparaty dostępne bez recepty. Są to środki, które nie tylko przyspieszają proces regeneracji powierzchni uszkodzonej błony śluzowej, ale także zmniejszają nieprzyjemne dolegliwości, głównie bólowe związane z tego typu zmianami. Nie można zapominać jednak o tym, że najskuteczniejszym sposobem walki z owrzodzeniami odleżyowymi jest wyeliminowanie przyczyny ich powstawania, czyli na przykład korekcja uprzednio niewłaściwie dopasowanych protez zębowych.

Przeczytaj też: Ból ósemki – domowe sposoby, leczenie

Przyczyny powstawania owrzodzeń odleżynowych w jamie ustnej

Owrzodzenia odleżynowe zaliczane są zmian chorobowych, które powstają w wyniku zadziałania zewnętrznego czynnika uszkadzającego śluzówkę jamy ustnej. Najczęściej spotykanymi ich przyczynami są:

• protezy zębowe – przede wszystkim te źle dopasowane lub użytkowane w niewłaściwy sposób. W przypadku niedopasowanych protez zębowych niejednokrotnie dochodzi do ich przemieszczania się. Już niewielkie ruchy protezy, która mimo wszystko jest ciałem obcym dla naszego organizmu, powodują uszkodzenia naskórka – początkowo mikroskopijne, z czasem coraz większe, aż do utworzenia bolesnego owrzodzenia odleżynowego. Nie bez znaczenia jest również pamiętanie o zachowaniu odpowiedniej dbałości o stan protezy – regularne jej czyszczenie, gdyż w przeciwnym razie może dochodzić do dostawania się pod nią niewielkich cząsteczek na przykład jedzenia, które są dodatkowym czynnikiem uszkadzającym śluzówkę jamy ustnej.
• aparaty ortodontyczne – podobnie jak w przypadku protez zębowych, znaczenie w powstawaniu owrzodzeń odleżynowych w jamie ustnej, maja aparaty źle dobrane, takie które wywierają ucisk lub stale pocierają o śluzówkę, powodując tym samym jej uszkodzenie.
• uraz lub ucisk będący wynikiem różnego rodzaju zabiegów stomatologicznych.

To też może Cię zainteresować: Ból podniebienia – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest owrzodzenie odleżynowe?

Owrzodzenia w jamie ustnej (te w obrębie jamy ustnej często nazywane bywają aftami) są to ubytki dotyczące powierzchni błony śluzowej. Mogą one powstawać w wyniku różnych mechanizmów, takich jak:

• niewłaściwa higiena jamy ustnej,
• sytuacje towarzyszące długotrwałemu stresowi,
• choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca),
• palenie papierosów,
• niedobory witamin i mikroelementów,
• drobne urazy mechaniczne.

Owrzodzenie, które powstało w wyniku mechanicznego uszkodzenia śluzówki przez czynnik zewnętrzny (taki jak na przykład proteza zębowa) nosi nazwę owrzodzenia odleżynowego. Owrzodzenia tego typu są zmianami spotykanymi często, zwłaszcza w starszych grupach wiekowych. Powstają one w miejscach bezpośrednio kontaktujących się z czynnikiem drażniącym – w zdecydowanej większości przypadków możemy je zaobserwować na bocznych powierzchniach języka oraz na jego błonie śluzowej, ale także na wewnętrznej powierzchni warg, podniebieniu twardym i w obrębie dna jamy ustnej.

Jak wygląda owrzodzenie odleżynowe?

Postawienie rozpoznania owrzodzenia odleżynowego nie stwarza lekarzom zwykle większych trudności, gdyż wygląd tego typu zmian jest dość charakterystyczny, a okoliczności ich powstania zwykle nie pozostawiają wątpliwości.

• Są to zwykle niewielkich rozmiarów ubytki w obrębie błony śluzowej, przedstawiające się jako czerwone lub biało-żółte plamki, dookoła których widoczna jest wyraźna strefa zaczerwieniania.
• Podczas palpacji można stwierdzić, że są to zmiany miękkie, czasami delikatnie ucieplone.
• Wielkość zmian waha się od bardzo małych, ledwie zauważalnych gołym okiem, do takich których średnica osiąga nawet kilka centymetrów.
• Bardzo istotnym elementem obrazu klinicznego owrzodzeń odleżynowych jest zgłaszana przez pacjenta niezwykle duża bolesność chorobowo zmienionego miejsca. Czasami ból jest tak silny, że zaburza normalne funkcjonowanie danej osoby – pacjenci skarżą się, że nie mogą na przykład spożywać posiłków.

Owrzodzeniom powstałym w obrębie jamy ustnej może towarzyszyć różnie nasilony odczyn ze strony węzłów chłonnych, przejawiający się przede wszystkim ich powiększeniem. Bardzo istotną rzeczą, o której nie możemy zapomnieć jest to, że jeśli zauważymy u siebie owrzodzenie w jamie ustnej i zastosujemy odpowiednie leczenie, a pomimo tego zmiana będzie się utrzymywać się dłużej niż dwa tygodnie, to konieczna będzie wizyta u lekarza i weryfikacja zmiany w badaniu histopatologicznym.

Leczenie owrzodzeń odleżynowych w jamie ustnej.

Uwzględniając najczęstsze mechanizmy, na drodze których może dojść do pojawienia się owrzodzenia odleżynowego w jamie ustnej, oczywistym staje się fakt, że najskuteczniejszym sposobem ich leczenia jest wyeliminowanie przyczyny doprowadzającej do ich powstania. Warto jednak podkreślić, że w tym celu należy skonsultować się z lekarzem stomatologiem, gdyż samodzielne poprawianie protez zębowych (na przykład sklejanie ich, czy też przypiłowywanie) spowoduje zdecydowanie więcej szkód niż korzyści. W ostatnich czasach obserwuje się coraz większe znaczenie preparatów do stosowania miejscowego, których zadaniem jest przyspieszenie procesu gojenia się ubytku tkankowego, a także zmniejszenie uciążliwych dolegliwości bólowych.

Dostępne są preparaty o potwierdzonej skuteczności, które możemy kupić bez recepty. Najczęściej są one w formie żelu, co ułatwia aplikację na zmienione chorobowo miejsca (nawet te trudno dostępne), a dodatkowo daje przyjemne uczucie chłodzenia i szybko uśmierza ból. Istotne jest również to, że preparat w postaci żelu tworzy delikatną warstwę na powierzchni błony śluzowej, co sprawia że owrzodzenie jest niejako odizolowane od działania czynników zewnętrznych. Umożliwia to niemalże bezbolesne spożywanie pokarmów i picie napojów, co w przypadków bolesnych owrzodzeń jest nieraz praktycznie niemożliwe. Preparaty tego typu zawierają różne związki o działaniu wspomagającym i przyspieszającym proces regeneracji uszkodzonej tkanki ( na przykład dekspantenol, kwas glicyretynowy), zmniejszają towarzyszący zmianie stan zapalny i obrzęk, a także substancje o właściwościach łagodzących ból w jamie ustnej.