Fluoryzacja zębów – na czym polega? Wskazania, przeciwwskazania, efekty, skutki uboczne, cena

Budowa zębów

Ząb człowieka składa się ze:

• szkliwa pokrywającego koronę zęba;
• zębiny (stanowiącej główną część zęba);
• miazgi zawierającej m.in. nerwy i naczynia krwionośne zaopatrujące ząb;
• cementu pokrywającego korzeń zęba.

Tkanką stanowiącą barierę chroniącą przed działaniem czynników zewnętrznych (m.in. przed bakteriami), jest szkliwo. Jest to najtwardsza tkanka w organizmie ludzkim. Mimo dużej wytrzymałości, szkliwo zębów może ulegać uszkadzaniu. Sprzyjają temu: nieprawidłowa higiena jamy ustnej, nieprawidłowe szczotkowanie zębów, nieprawidłowa dieta. Osłabienie szkliwa prowadzi do nadwrażliwości zębów oraz do rozwoju próchnicy.

Szkliwo a fluor

Aby szkliwo mogło prawidłowo pełnić swoją funkcję, musi być odpowiednio zmineralizowane. Niezbędna do tego jest odpowiednia podaż minerałów, spośród których istotną rolę odgrywa fluor. Fluor, wiążąc się ze związkami wapnia tworzącymi szkliwo, czyni je mniej podatnymi na działanie kwasów bakteryjnych, a zatem wzmacnia szkliwo. Ponadto, fluor ma działanie bakteriobójcze.

Fluoryzacja jest szczególnie istotna w okresie rozwoju uzębienia i mineralizacji zębów, ale jej skuteczność w profilaktyce próchnicy i zapobieganiu jej nawrotowi w wyleczonych zębach oraz w spowalnianiu procesu rozwoju próchnicy jest opisywana także u osób dorosłych. Warto zatem regularnie dostarczać swoim zębom fluoru, czyli poddawać się tzw. fluoryzacji. Szczególnie jest ona wskazana w przypadku korzystania z aparatu ortodontycznego, obecności mostów protetycznych i koron oraz nadwrażliwości szyjek zębowych.

Dodatkową zaletą fluoryzacji jest poprawa wyglądu zębów – zwiększenie grubości szkliwa daje efekt wybielenia zębów.

Z racji tego, że dostarczanie zębom fluoru jest najbardziej potrzebne dzieciom do. 12 roku życia, zabiegi fluoryzacji wykonywane są w także szkolnych gabinetach stomatologicznych. Nie są one jednak obowiązkowe – przed wykonaniem fluoryzacji zębów dentysta powinien uzyskać zgodę rodzica dziecka na zabieg.

Czym jest fluoryzacja zębów?

Fluoryzacja zębów jest zabiegiem stomatologicznym wykonywanym zarówno u dzieci, jak i u dorosłych pacjentów. Jej działanie wzmacnia szkliwo zębów i ogranicza ryzyko rozwoju próchnicy. Powierzchnię zębów pokrywa się specjalistycznymi preparatami, charakteryzującymi się wysokim stężeniem fluoru. Efektem ich stosowania jest zmniejszenie podatności na rozwój procesu próchnicowego – fluor wzmacnia szkliwo i tworzy barierę ochronną ograniczającą ryzyko procesów demineralizacyjnych.

Lakierowanie zębów należy wykonywać z częstotliwością od 2 razy w roku – w przypadku niskiego ryzyka rozwoju próchnicy, do 4 razy w przypadku ryzyka wysokiego.

Na czym polega fluoryzacja zębów?

Fluoryzacja rozpoczyna się od dokładnego oczyszczenia powierzchni zębów z płytki nazębnej i resztek pokarmowych. Do czyszczenia stosuje się specjalną szczoteczkę, umieszczoną na jednej ze stomatologicznych końcówek. Jej obrotowe ruchy zapewniają dokładne usunięcie wszelkich zanieczyszczeń. Na tak przygotowane zęby aplikuje się preparat fluorkowy. Ma on najczęściej konsystencję lakieru, żelu lub pianki.

Lakier jest najbardziej popularnym preparatem wykorzystywanym do fluoryzacji. Z łatwością nakłada się go na powierzchnię zębów, dzięki czemu z powodzeniem stosowany jest u najmłodszych pacjentów.

Stosowanie na zęby specjalnego żelu z fluorem odbywa się w takim sam sposób, jak lakieru. Żele świetnie sprawdzają się zarówno w profilaktyce profesjonalnej, jak też domowej.

Fluorowanie zębów przy użyciu pianki jest najrzadziej spotykaną metodą. Piankę umieszcza się w jamie ustnej z pomocą specjalnych łyżek. Pozostawia się ją na kilka minut, po czym wypluwa nadmiary. Taka forma zabiegu powoduje czasem dyskomfort, szczególnie u pacjentów zmagających się w odruchem wymiotnym.

Wraz z czasem mijającym po zabiegu, poziom fluoru rośnie – nałożona warstwa przez pewien czas wydziela związki fluoru, który w sposób ciągły mogą penetrować do kolejnych warstw szkliwa.

Fluoryzacja zębów u dzieci

Fluoryzacja zębów mlecznych odbywa się w taki sam sposób, jak u dorosłych pacjentów. Należy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu malucha do planowanego zabiegu. Wytłumaczenie mu krok po kroku, co będzie wykonywane, pozwoli uniknąć zbędnego stresu i dyskomfortu.

Zalecenia po zabiegu fluoryzacji

Zabieg fluoryzacji nie wymaga stosowania wyjątkowych restrykcji. Najważniejsze jest to, by powstrzymać się od jedzenia i picia przez co najmniej 1-2 godziny. Im dłużej preparat pozostanie na powierzchni szkliwa, tym lepsze będą rezultaty jego działania.

Dorośli pacjenci powinni powstrzymać się także od stosowania wyrobów tytoniowych i alkoholowych.

W dniu zabiegu należy unikać intensywnego płukania jamy ustnej oraz zrezygnować z wieczornego szczotkowania zębów.

Zalety oraz wskazania do fluoryzacji zębów

Fluoryzacja zębów u dzieci stosowana jest głównie w celu zapobiegania próchnicy zębów. Fluor wbudowuje się w tkanki zębów, tworząc związek nazywany fluoroapatytem. Sprawia on, że szkliwo jest mniej podatne na działanie szkodliwych kwasów, a tym samym procesy próchnicotwórcze.

Przeprowadzenie zabiegu u dorosłych pacjentów zaleca się przy dolegliwościach takich jak:

• nadwrażliwość szyjek zębowych i nadwrażliwość zębów;
• skłonność do przebarwień w miejscach wypełnień ubytków (mogą one świadczyć o rozwoju próchnicy wtórnej);
• problemy z demineralizacją szkliwa;
• liczne, drobne ubytki powierzchni szkliwa.

Liczne zalety fluoryzacji sprawiły, że stała się ona podstawowym zabiegiem profilaktycznym w Polsce.

Czy fluoryzacja szkodzi? Skutki uboczne fluoryzacji

Nadmiar fluoru w organizmie obserwuje się wyjątkowo rzadko. Regularne wykonywanie zabiegu fluoryzacji z wykorzystaniem preparatów o odpowiednich dawkach nie stanowi ryzyka dla rozwoju fluorozy lub zatrucia fluorem.

Niemniej jednak fluor, jak każdy inny pierwiastek, może ulec przedawkowaniu. Za najczęstsze objawy zatrucia fluorem uznaje się:

• nadmierne ślinienie,
• łzawienie oczu,
• nadmierne pocenie się,
• bóle brzucha,
• nudności i wymioty.

Fluoryzacja zębów w szkole

Próchnica i nadwrażliwość to najczęstsze problemy stomatologiczne, z jakimi dzieci i nastolatki zjawiają się w gabinecie dentystycznym. Aby temu zapobiec, fluoryzacja zębów u dzieci prowadzona jest w szkołach, w ramach profilaktyki grupowej.

Fluorowanie zębów w szkole przeprowadzane jest przez higienistkę stomatologiczną lub pielęgniarkę. Fluoryzacja zębów w szkole polega na nałożeniu na szczoteczkę do zębów dziecka żelu z fluorem. Następnie dziecko myje zęby przez ok. 2 minuty.

Fluoryzacja w szkołach odbywa się przede wszystkim na obszarach, na których poziom fluorków w wodzie pitnej nie przekracza 1 mg/l wody. Fluoryzacja prowadzona jest wówczas 6 razy w roku, w 6-tygodniowych odstępach.

Przeprowadzenie zabiegu wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna.

Czy warto wykonywać zabieg fluoryzacji?

Fluoryzacja nie tylko podnosi jakość tkanek zęba, ale też chroni przed osłabieniem szkliwa i hamuje jego dalsze uszkodzenia. Dzieje się tak dzięki remineralizacyjnym właściwościom jonów fluoru.

Stosowanie fluoru znalazło także zastosowanie jako końcowe uzupełnienie zabiegów higienizacyjnych – skalingu i piaskowania. Wykonana po nich fluoryzacja hamuje ponowne osadzanie się kamienia nazębnego.

Fluor świetnie sprawdza się także u osób użytkujących aparaty ortodontyczne. Są one szczególnie narażone na rozwój próchnicy, przez co profilaktyka fluorkowa oraz optymalna higiena jamy ustnej powinna stanowić dla nich priorytet.

współpraca: lek. Agnieszka Zaremba–Wilk