Autoregeneracja skóry

Budowa skóry

Aby dowiedzieć się o procesach regeneracji zachodzących w skórze, należy poznać jej strukturę oraz sposoby funkcjonowania. Powłoka, która pokrywa ciało człowieka waży około 3 kilogramów i ma powierzchnię około dwóch metrów kwadratowych. Składa się z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Bezpośrednią granicę między organizmem a otaczającym go światem zewnętrznym stanowi naskórek. Zbudowany jest on z pięciu warstw. Każda ułożona jest kolejno od dołu ku górze: warstwa podstawna, kolczysta ziarnista, jasna i rogowa.

Pierwszą warstwę stanowi warstwa podstawna, zwana również warstwą rozrodczą. Jest ona położona najniżej o wydłużonych, silnie zasadochłonnych jądrach. Właśnie tutaj najbardziej postępuje proces podziału komórek. W obrębie tej warstwy jest widoczna początkowa przemiana keratyny. Również można tu znaleźć: melanocyty, komórki Langerchansa, komórki Merkela. Kolejną warstwą jest warstwa kolczysta. Tworzą ją rzędy kilku wielobocznych komórek. W kierunku powierzchni skóry ulegają one spłaszczeniu. Przestrzenie międzykomórkowe warstwy kolczystej są wypełnione substancją mukopolisacharydowo-białkową, która przyczynia się do ich scementowania. Warstwę tą wspólnie z warstwą podstawną określa się nazwą wspólną: warstwa Malpighniego, ponieważ powyżej tej warstwy rozpoczyna się proces keratynizacji.

Następną warstwę tworzy warstwa ziarnista. Jest ona zbudowana z wielu wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jądrach. Jądra te są wypełnione zasadochłonnymi ziarnami keratohialiny i biorą udział w procesie wytwarzania białka keratynowego.

Warstwa jasna ma duże znaczenie w zaburzeniach rogowacenia naskórka. Nie występuje ona jednak wszędzie.

Kolejną warstwą jest warstwa rogowa. Zbudowana jest ze spłaszczonych komórek pozbawionych jąder, które przy powierzchni skóry są ułożone luźno i powoli ulegają złuszczaniu. W skład warstwy rogowej wchodzą również wiążące wodę białka keratynowe. Ich błony zbudowane są z fosfolipidów, które pod wpływem enzymów, w szczególności fosfolipazy A i C, uwalniają kwas arachidowy. Kwas ten ma ogromne znaczenie w procesach zapalnych.

Regeneracja skóry

Zachodzący w naskórku proces odnowy średnio wynosi od dwudziestu sześciu do dwudziestu ośmiu dni. Niestety, z wiekiem ten okres znacznie się wydłuża. W najniżej położonej warstwie naskórka trwa ciągły podział oraz tworzenie się nowych komórek. Przesuwają się one z dołu ku górze. Tam ulegają rogowaceniu, czyli keratynizacji i zostają złuszczone w postaci mikroskopijnych łusek. Dlatego główną funkcją naskórka jest rogowacenie, dzięki któremu odbywa się ciągła odnowa skóry. Następnym elementem budującym powłokę ciała jest skóra właściwa. Jest ona ściśle powiązana z tkanką podskórną. Składa cię głównie z tkanki tłuszczowej i tkanki łącznej, poza tym zawiera naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe oraz przydatki skóry. Wyróżniamy dwie warstwy skóry właściwej:

• warstwę brodawkową, która obejmuje brodawki, posiadające liczne drobne naczynia krwionośne,
• warstwę siateczkową, zajmującą głębsze warstwy, która sięga do tkanki podskórnej; wyróżnia się ona bardziej zbitą strukturą kolagenu.

W skórze właściwej są obecne trzy rodzaje włókien: kolagenowe, sprężyste i retikulinowe. Znajdują się one a raczej są wtopione w substancję złożoną z mukopolisacharydów. Włókna sprężyste i retikulinowe rozsiane są między włóknami kolagenowymi.

Z wiekiem zarówno włókna sprężyste i kolagenowe zbijają się w bezpostaciową masę ulegając zwyrodnieniu. Poza tym zmniejsza się znacznie synteza kolagenu i proteoglikanów. Dochodzi również do zaniku tworzenia się nowych naczyń krwionośnych. Procesy te prowadzą do powstawania zmarszczek, bruzd. Zmniejsza się również sprężystość i elastyczność skóry.

Ostatnią warstwą budującą skórę jest tkanka podskórna. Składa się ze zrazików tłuszczowych, przedzielonych zbitą tkanką łączną. Natomiast w przestrzeniach międzyzrazikowych znajdują się części wydzielnicze gruczołów potowych, naczynia krwionośne i włókna nerwowe. Skóra stanowi nie tylko powłokę ciała, chroniącą przed środowiskiem zewnętrznym, ale również dość skomplikowany narząd pełniący różne funkcje, między innymi: chroni organizm przed uszkodzeniami biologicznymi, chemicznymi, atmosferycznymi, pełni funkcję wydalniczą, termoregulacyjną, bierze udział w wymianie gazowej.

Możliwości autoregeneracji skóry

W skórze wszystkie komórki stale odnawiają się i wciąż wymieniają stare na nowe. Jest to proces zaprogramowany genetycznie, który umożliwia regenerację oraz utrzymanie tkanek narządów w prawidłowej formie. Odnowa tkanek przebiega różnie, niektóre powoli i stopniowo, inne jak krew regenerują się szybko. Najszybciej regeneracji ulega naskórek, wymiana trwa około dwudziestu ośmiu dni. Na jego dnie w warstwie podstawnej powstają nowe komórki, które dzieląc się i różnicując przesuwają się ku górze do warstwy rogowej. Tam złuszczają się ustępując miejsca nowym, lepiej funkcjonującym.

Odnowa komórkowa należy do procesów, które podlegają bardzo dokładnej regulacji. Komórki powinny dzielić się sprawnie dając możliwość wymiany ich na nowe, ale z drugiej strony procesy nie mogą zachodzić za szybko ponieważ liczne mitozy mogą prowadzić do powstania nowotworów u młodych ludzi. W okresie przekwitania organizmu aktywne stają się bardziej geny, które hamują proliferację komórek i stopniowo wyłączają się geny odpowiedzialne za przyspieszenie podziałów. Mechanizm ten powoduje przyspieszenie procesów starzenia się. Wówczas w skórze wzrasta liczba starych komórek. Funkcjonują one znacznie gorzej i zaczyna to być widoczne w postaci zmarszczek, utraty jędrności, szarej cery, pojawiają się przebarwienia.

Niestety, gdy objawy starzenia się skóry są już dość zaznaczone, może być już trochę za późno na zniwelowanie pewnych zmian. Mechanizmy, które hamują szybkie podziały komórek sprawiają, iż bodźce stymulujące, jak na przykład aktywne składniki preparatów pobudzających regenerację, działają znacznie słabiej na starszej skórze. Ponieważ na starszych komórkach zanikają receptory, które pozwalają im reagować na bodźce z zewnątrz.

Zabiegi pobudzające regenerację skóry

Z wiekiem w skórze postępuje nieunikniony proces starzenia, a wraz nim maleją możliwości regeneracji skóry. Jest on bardzo złożony oraz stanowi nieodwracalny łańcuch reakcji. Takie struktury jak skórno-naskórkowe, komórkowe (fibroplasty, keratynocyty), włókienkowe, składniki biochemiczne, jak lipidy czy kwas hialuronowy z czasem zostają zmodyfikowane, ulegają po prostu degradacji.

Należy wówczas zainicjować procesy przebudowy skóry, które znacznie zwiększą jej wytrzymałość mechaniczną, poprawią jej strukturę, a przede wszystkim pobudzą do regeneracji, czyli odmłodzenia. Jednym z takich zabiegów są mikronakłucia. Jest to doskonała metoda regeneracji skóry. W zabiegu wykorzystuje się naturalny potencjał tkanki do samo naprawy. Odpowiedź skórna jest w tym przypadku wywołana efektem mikrourazów. Mobilizują one tkanki do zainicjowania procesu regeneracji, który kontrolowany jest przez układ odpornościowy. Nakłucia igły powodują drobne reakcje zapalne, przyczyniają się do aktywowania fazy naprawczej w następstwie fazy zapalnej. Pobudzane są wówczas różne populacje komórek, które odbudowują uszkodzoną tkankę. W czasie wykonywania nakłuć uwalniane są przez netrofile czynniki wzrostu, stymulując aktywność fibroplastów. Dochodzi wówczas do intensywnej produkcji kolagenu, glikozaminoglikanów, elastyny. Dzięki syntezie tych składników skóra staje się gęstsza, co daje efekt wygładzenia linii i zmarszczek, spłycenia blizn. Znacznie poprawia się jakość naskórka i cementu międzykomórkowego. W ostatnim etapie regeneracji zachodzi formowanie nowych tkanek łącznych. Następuje przekształcenie kolagenu typu III w bardziej spoisty typu I. Proces ten ma miejsce między trzecim a dziewiątym miesiącem po zakończeniu kuracji.

Innymi zabiegami polegającymi na kontrolowanym uszkadzaniu skóry w celu sprowokowania jej odnowy są:

• dermabrazja,
• chemiczne złuszczania,
• zabiegi laserowe.

Obok miejsc zranionych laser pozostawia wysepki nie uszkodzonej skóry. Wówczas z tych okolic w bardzo szybkim tempie migrują komórki odnawiające. W efekcie odmładzają one poddany kuracji fragment skóry.

Również świetne efekty osiąga się wywołując kontrolowane poparzenie głębokich warstw skóry (laserem lub metodą Thermage i Radiage). Następuje wówczas przemodelowanie i wymiana starych włókien kolagenu na nowe. Regenerację skóry można również pobudzić za pomocą stosunkowo nowego zabiegu, jakim jest mezoterapia autologiczna. Polega ona na ostrzykiwaniu skóry czynnikami pozyskiwanymi z krwi pacjenta.

Należy pamiętać, że regeneracja skóry z wiekiem znacznie słabnie. Trzeba dbać o ogólne zdrowie i znacznie wcześniej zacząć działać w celu spowolnienia pewnych procesów lub ich zahamowania. Kobiety dbające o siebie mogą z powodzeniem cieszyć się dobrymi efektami kuracji regeneracyjnych nawet do sześćdziesiątego roku życia.