Syllogomania – jakie są przyczyny obsesyjnego zbieractwa i jak się to zaburzenie leczy?

Syllogomania – czym jest patologiczne zbieractwo?

Patologiczne zbieractwo początkowo nazywane było zespołem Collyera, na cześć Homera i Langleya Collyerów, braci, którzy w latach 1909-1947 powoli „zakopywali się” w swojej rodzinnej rezydencji w Harlemie, zapełniając ją centymetr po centymetrze.

W połowie stulecia, kiedy masowa produkcja i powojenny boom gospodarczy umożliwiły ludziom nabywanie coraz większej ilości przedmiotów, syndrom Collyera stał się bardziej powszechny.

W 2013 roku została wydana najnowsza obecnie klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). DSM-V zdefiniowała patologicznych zbieraczy jako osoby, które „nadmiernie przechowują przedmioty, które inni mogą uznać za bezwartościowe. Mają uporczywe trudności z pozbyciem się niepotrzebnych, starych rzeczy, co prowadzi do bałaganu, który zakłóca ich zdolność do normalnego funkcjonowania w przestrzeni życiowej domu lub miejscu pracy”.

Co zbierają dotknięci syllogomanią ludzie?

Wiele osób zbiera rzeczy jako hobby lub z powodów sentymentalnych – od znaczków po bilety z koncertów, lecz osoby z syllogomanią gromadzą niepotrzebne rzeczy w absurdalnych ilościach, ponieważ wyrzucanie ich jest dla nich zbyt przykre, czasem wręcz wywołuje cierpienie. Obsesyjni zbieracze mają przewlekłe trudności związane z silną potrzebą zatrzymania własności i pozbywaniem się rzeczy, niezależnie od ich aktualnej wartości.

Osoby z syllogomanią często myślą o swoim dobytku w kategoriach wartościowych zbiorów. Mają trudności z pozbyciem się rzeczy, niezależnie od tego, czy mają one jakąkolwiek wartość. Przedmioty, które najczęściej gromadzą, to:

• gazety, czasopisma, książki;
• ubrania;
• ulotki reklamowe, listy, rachunki;
• puste worki foliowe, pudła kartonowe, opakowania po żywności.

Szczególną odmianą syllogomanii jest przygarnianie zwierząt, najczęściej bezdomnych psów i kotów, pomimo braku warunków mieszkaniowych i środków finansowych na ich utrzymanie.

Przeczytaj również: Czym są zaburzenia obsesyjno-kompulsywne?

Objawy patologicznego zbieractwa

Syllogomania to również forma unikania konfrontacji z lękiem przed podejmowaniem decyzji, co jest konsekwencją emocjonalnych reakcji, które są wyuczone i powiązane z błędnymi przekonaniami dotyczącymi rzeczy i ich posiadania.

Inne objawy patologicznego zbieractwa to:

• strach, podejrzliwość lub nieufność do lekarzy i otoczenia;
• niechęć do przyjęcia pomocy lub interwencji z zewnątrz;
• wrogość i agresja wobec innych;
• zniekształcone postrzeganie rzeczywistości;
• niehigieniczne warunki życia;
• skrajny niepokój społeczny;
• zaniedbania higieniczne.

Zobacz też: Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne – jako odmiana OCD

Kto najczęściej choruje na patologiczne zbieractwo?

Częstość występowania klinicznie istotnego patologicznego zbieractwa oszacowano na 1,5 do 2,1% w populacji ogólnej. Najczęściej występuje u osób starszych, samotnych, które mieszają same. Syllogomania często jednak zaczyna się we wczesnym okresie życia, już w okresie dojrzewania. Wiąże się z pewnymi cechami osobowości, takimi jak perfekcjonizm, nieumiejętność podejmowania decyzji i prokrastynacja (odkładanie zadań na później, często poprzez znajdowanie innych rozrywek).

Co więcej, dla niektórych osób syllogomania jest pewnego rodzaju reakcją obronną na ciężką sytuację życiową – śmierć bliskiej osoby, rozwód, wiadomość o chorobie własnej czy przejście na emeryturę. Na rozwój patologicznego zbieractwa wpływają również różne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, schizofrenia, fobia społeczna, zaburzenia lękowe oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (tzw. nerwica natręctw).

To też może Cię zainteresować: Na czym polega syndrom demona nocy?

Syllogomania – leczenie zbieractwa

Syllogomania nie jest dziwactwem, ale prawdziwą chorobą psychiczną, która wymaga podjęcia leczenia. Zespół zbieractwa jest trudny, ponieważ wiele osób nie postrzega swojego zbieractwa jako problemu lub ma niewielką świadomość tego, jak wpływa to na ich życie i funkcjonowanie całej rodziny. Czasem konieczne może okazać się leczenie w szpitalu psychiatrycznym, w szczególności na początku terapii.

Przed postawieniem jakiejkolwiek diagnozy konieczne jest zbadanie cech emocjonalnych jednostki, aby rozpoznać zestaw objawów, które przedstawia i móc trafnie zdiagnozować zaburzenie.

Zalecanym sposobem leczenia obsesyjnego zbieractwa jest terapia poznawczo–behawioralna (CBT). Podczas tej terapii patologiczni zbieracze stopniowo uczą się wyrzucać niepotrzebne przedmioty. Uczą się również prawidłowych nawyków myślowych oraz doskonalą takie umiejętności, jak organizacja i podejmowanie decyzji. Psychoterapia zbieractwa może być wzbogacona o techniki relaksacyjne i ekspozycję z powstrzymaniem reakcji. Pewne korzyści może przynieść również stosowanie niektórych leków przeciwdepresyjnych.

Czytaj również: Autofobia – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie lęku przed samotnością