Menopauza u mężczyzn – jakie daje objawy i jak leczyć andropauzę?

Czym jest andropauza i w jakim wieku się pojawia?

Przekwitanie u mężczyzn określane jest także jako późny hipogonadyzm lub jako zespół LOH, czyli niedobór androgenów (męskich hormonów) u starzejących się mężczyzn. Należy podkreślić, że andropauza nie dotyczy każdego mężczyzny, a częstość jej występowania wzrasta z wiekiem. Szacuje się, że dotyka ona ok. 2–5 proc. populacji męskiej w wieku 40–49 lat. Z kolei u starszych mężczyzn po 60. roku życia odsetek ten wzrasta nawet powyżej 45 proc.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Menopauza u mężczyzn a niski poziom testosteronu

Andropauza, czyli kryzys wieku średniego, jest ściśle związana z dokonującymi się stopniowo zmianami garnituru hormonalnego starzejącego się mężczyzny. Głównym, męskim hormonem płciowym jest testosteron. Stymuluje on rozwój płciowy u niemowląt płci męskiej. Odpowiada również za wykształcenie się wtórnych cech płciowych, np. owłosienia, męskiej budowy ciała oraz rozwój kości i mięśni. U dorosłych mężczyzn, testosteron odpowiedzialny jest za popęd seksualny. Wraz z wiekiem produkcja tego hormonu ulega stopniowemu obniżaniu. Zmniejszony poziom testosteronu oraz względny wzrost estrogenów w organizmie mężczyzny przyczynia się do zmniejszenia dostępności hormonu dla komórek i prowadzi do wystąpienia objawów andropauzy.

Zmiany hormonalne nie stanowią jedynej przyczyny menopauzy u mężczyzn, podłoże tego zjawiska nie zostało jeszcze w pełni zbadane. Wyróżniono natomiast czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia andropauzy:

• nadmierne spożycie alkoholu, palenie papierosów,
• otyłość, nadciśnienie tętnicze,
• nieodpowiednia dieta, brak regularnej aktywności fizycznej,
• depresja, niedobory hormonalne,
• niektóre leki.

Jakie są pierwsze objawy andropauzy?

Obraz kliniczny przekwitania u mężczyzn jest bardzo zróżnicowany, indywidualny dla każdego mężczyzny. U niektórych panów dominują objawy somatyczne, takie jak: dolegliwości bólowe, uczucie osłabienia, spadek bądź wzrost apetytu czy zaburzenia snu. Z kolei u innych przedstawicieli płci męskiej na pierwszy plan wysuwają się objawy dotyczące sfery psychologicznej, np. problemy z pamięcią, niemożność skupienia uwagi lub obniżenie nastroju. Ponadto, andropauza może przebiegać w sposób podobny do menopauzy. Występują uczucie szybkiego bicia serca czy nadmierna potliwość, nie pojawiająca się u nich wcześniej. Dość typowe są także uderzenia gorąca u mężczyzn.

Oprócz wyżej wymienionych objawów, dochodzi również do szeregu zmian fizycznych, takich jak: zmniejszenie masy mięśniowej i kostnej, przerzedzenie włosów, wzrost ciśnienia tętniczego oraz zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej.

W celu identyfikacji dolegliwości związanych z andropauzą stosuje się liczne skale ułatwiające jej rozpoznanie. Jedną z nich jest kwestionariusz The St. Louis ADAM, w którym mężczyzna pytany jest o następujące objawy:

• zmniejszenie popędu seksualnego,
• brak energii,
• spadek siły i / lub wytrzymałości,
• zmniejszenie wysokości ciała,
• zmniejszenie radości życia,
• smutek i/ lub zły humor,
• problemy z erekcją,
• pogorszenie zdolności sportowych,
• zasypianie po kolacji,
• obniżenie wydajności pracy.

Mężczyźni udzielający odpowiedzi twierdzącej na pytania 1 lub 7 oraz odpowiadający „tak” na dowolne cztery pytania, mogą być kandydatami do hormonalnego leczenia substytucyjnego.

Jak przekwitanie u mężczyzn wpływa na seks?

Jednymi z najbardziej uciążliwych objawów andropauzy są z pewnością zaburzenia seksualne, mogące przyjmować rozmaite postacie. Mężczyźni najczęściej skarzą się na problemy z erekcją, głównie niemożność uzyskania bądź utrzymania wzwodu.

Wielu z nich deklaruje zmniejszenie pożądania seksualnego (spadek libido) oraz brak odczuwania podniecenia. Te wszystkie cechy prowadzą do obniżenia zadowolenia z życia seksualnego, a także stanowią dla większości mężczyzn istotny problem psychologiczny. Problemy związane z seksem są często przyczyną niskiej samooceny, utracenia radości życia czy nawet depresji.

Jak leczyć męską menopauzę?

Mimo, że andropauza jest zjawiskiem fizjologicznym, bardzo często wiąże się ona z przykrymi dla mężczyzn problemami. Na szczęście nie jesteśmy bezsilni w walce z objawami męskiego przekwitania. Każdy mężczyzna skarżący się na wyżej wymienione dolegliwości powinien zasięgnąć porady seksuologa.

Leczenie andropauzy opiera się przede wszystkim na leczeniu substytucyjnym. Terapia ta polega na uzupełnianiu niedoborów testosteronu, którego stężenie w surowicy krwi określane jest podczas wstępnego badania pacjenta. Podstawę leczenia stanowią preparaty testosteronu (testosteron w tabletkach). Głównym celem farmakoterapii jest uzyskanie optymalnego poziomu hormonów, który spowoduje ustąpienie objawów andropauzy.

Należy pamiętać, że leczenie klimakterium u mężczyzn nie może ograniczać się tylko do zastosowania leczenia preparatami testosteronu. W okresie starzenia się organizm człowieka gorzej przyswaja witaminy i mikroelementy, stąd niezbędne jest ich uzupełnianie.

Ponadto, bardzo ważne jest przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia. Zarówno nadużywanie alkoholu, jak i palenie papierosów zwiększają ryzyko wystąpienia andropauzy. Z kolei regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta i redukcja masy ciała w przypadku nadwagi stanowi niezbędny element leczenia męskiej menopauzy.

Leczenie testosteronem

W trakcie leczenia substytucyjnego dąży się tylko do wyrównania stwierdzonego niedoboru testosteronu. Warto wiedzieć, że nawet w przypadku zaawansowanej andropauzy produkcja testosteronu nie jest całkowicie zahamowana. Endogenny, czyli wytwarzany w organizmie mężczyzny testosteron wykazuje znacznie silniejsze działanie niż preparaty syntetyczne. Dlatego też przed włączeniem kuracji preparatami hormonalnymi zawsze należy wstępnie ocenić poziom testosteronu, ponieważ istnieje możliwość podania zbyt wysokiej dawki hormonu, co w konsekwencji doprowadzić może do całkowitego zatrzymania produkcji naturalnego testosteronu.

Z kolei zastosowanie zbyt niskich dawek nie przyniesie zadowalającego efektu dla pacjenta i nie spowoduje ustąpienia objawów andropauzy. W czasie terapii wymagana jest również okresowa ocena stężenia testosteronu w surowicy krwi, kontrola gruczołu krokowego (prostaty) oraz kontrola wartości ciśnienia tętniczego.

W niektórych przypadkach istnieją przeciwwskazania do stosowania leczenia hormonalnego, np. przerost gruczołu krokowego, choroba nowotworowa, stany po krwawieniach w obrębie mózgu.

Wypowiedź endokrynologa na temat menopauzy u mężczyzn