Ruchy dziecka w ciąży

Pierwsze ruchu płodu

Prawdopodobnie pierwszym pisemnym dowodem rejestracji ruchów płodu jest fragment z Biblii (Genesis 25), w którym czytamy, że Rebeka, żona Izaaka, oświadczyła, iż „płody walczyły w niej”. Ruchy płodu w ciąży zaczynają się bardzo wcześnie, bo około siódmego tygodnia ciąży. Obserwuje się wspólną pracę mięśni i nerwów. Układ nerwowy i mięśnie pracują spontanicznie. Początkowo reakcja na bodziec obejmuje całe ciało, potem jest miejscowa. Dziecko w tym czasie potrafi wyginać plecy i szyję.

W dwunastym tygodniu pojawia się spontaniczny ruch podciągania i podnoszenia górnej wargi, co stanowi wstępne stadium w rozwoju odruchu ssania. W dwunastym tygodniu zaczyna się również połykanie płynu owodniowego. Matki zazwyczaj zaczynają odczuwać ruchy dziecka między 18 a 21 tygodniem ciąży. Początkowo są one słabe, rzadkie i czasem trudne do odróżnienia od ruchów jelit. Stopniowo stają się silniejsze i częstsze i łatwo je odróżnić od innych ruchów w jamie brzusznej. Kobiety będące po raz pierwszy w ciąży mogą je odczuwać nieco później – nawet około 25 tygodnia ciąży.

Rodzaje ruchów dziecka w ciąży

Ian Donald szkocki ginekolog, pionier badań ultrasonograficznych w medycynie w badaniu USG określa następujące ruchy dziecka:

• falowanie - 37 dni po poczęciu,
• drgnięcia - 49 dni po poczęciu,
• silne drgnięcia - 51 dni po poczęciu,
• podskakiwanie- 56 dni po poczęciu,
• unoszenie się - 57 dni po poczęciu,
• pływanie - 58 dni po poczęciu.

Około dwudziestego ósmego tygodnia ciąży u płodu wykształca się odruch Moro, zwany odruchem obejmowania. Odruch ten polega na wyprostowaniu rączek i nóżek, odchylaniu główki do tyłu i obejmowaniu rękoma klatki piersiowej. Jest reakcją na gwałtowną zmianę położenia ciała. Dziecko reaguje na uciski i zmianę temperatury, np. zimne płyny pite przez matkę lub zimny prysznic powodują zwiększenie aktywności ruchowej dziecka.

Obserwacja ruchów dziecka w ciąży

Od 36 tygodnia płód relatywnie wzrasta w stosunku do objętości płynu owodniowego, pozostawiając mniej wolnej przestrzeni dlatego kobiety odczuwają mniejszą liczbę ruchów.

Stwierdzenie ruchów płodu potwierdza życie płodu i wpływa korzystnie na samopoczucie ciężarnej. Wykorzystuje się je do obserwacji stanu płodu. Ruchy płodu mogą być rejestrowane albo przez samą ciężarną (subiektywnie) albo przez lekarza przy użyciu aparatury medycznej (obiektywnie). Zastosowanie aparatury pozwala na weryfikację subiektywnej oceny ruchów płodu przez pacjentkę. Ruchy wykazują dobową zmienność ze szczególnym ich nasileniem w godzinach nocnych. Okres braku wyczuwania ruchów przez ciężarną może trwać do 70 minut. Ocena ruchów płodu przez matkę wykazuje dużą zgodność z oceną ultrasonograficzną. Istnieje wiele protokołów obiektywizacji ruchów płodu przez matkę w diagnostyce dobrostanu płodu. Najczęściej stosowany protokół przyjmuje jako wykładnik zagrożenia płodu odczuwanie mniej niż 10 ruchów w ciągu dwóch godzin. Uzyskanie nieprawidłowego wyniku wymaga rozszerzenia diagnostyki (kardiotokografia, badanie dopplerowskie).

Aktywność płodu w ciąży

W ostatnich latach podjęto szereg prób obiektywnej oceny aktywności płodu na podstawie kilku parametrów. Profil biofizyczny poddaje analizie następujące parametry:

• czynność serca,
• napięcie mięśniowe,
• ruchy płodu,
• ruchy oddechowe płodu,
• ilość płynu owodniowego.

Każdemu z parametrów przypisuje się 2 punkty - gdy jest prawidłowy lub 0 punktów - gdy jest nieprawidłowy. Nieprawidłowy wynik profilu biofizycznego jest wskazaniem do intensywnego nadzoru stanu płodu i rozszerzenia diagnostyki.

Niezależnie od stanu, w jakim znajduje się matka, płód wykazuje naprzemienne cykle snu i czuwania. Cykliczność aktywności nie jest zależna od zaawansowania ciąży, płci płodu, jego masy urodzeniowej ani aktywności matki, ma to związek z wewnętrznymi, fizjologicznymi właściwościami płodu. Każdy płód ma charakterystyczny dla siebie rytm aktywności. Odczuwanie ruchów zależy od subiektywnej percepcji ciężarnej, na co ma wpływ charakter kobiety, wykształcenie i gotowość do współpracy, a także zaawansowanie ciąży. Powszechnie uznaje się, że palenie papierosów zmniejsza liczbę ruchów. Ważnym czynnikiem wpływającym na ruchy płodu jest wewnątrzmaciczne niedotlenienie spowodowane zmniejszonym przepływem łożyskowym, jak np. w stanie przedrzucawkowym. Płód reaguje na zewnętrzny hałas, również dotyk i uciski na płód z zewnątrz wywołują jego ruchy. Nieprawidłowe ruchy płodu dzieli się na zbyt silne i zbyt słabe. Nagłe zwiększenie częstości i gwałtowności ruchów z następczym ich ustaniem jest nieomal nieodwołalną oznaką ostrego zagrożenia i śmierci płodu.