Poród a jaskra

Co to jest jaskra?

Jaskra jest grupą obejmującą różnorodne patologie narządu wzroku, których wspólnym mianownikiem jest zmiana ciśnienia wewnątrz gałki ocznej oraz uszkodzenie nerwu wzrokowego skutkujące zaburzeniami pola widzenia. Wyróżnia się między innymi jaskrę z tak zwanym otwartym lub zamkniętym kątem przesączania. Ciśnienie wewnątrz gałki ocznej wytwarzane jest przy udziale krążenia cieczy wodnistej. Jest to płyn wytwarzany przez strukturę narządu wzroku (ciało rzęskowe) i mający na celu utrzymanie odpowiedniej „jędrności oka”. W stanie zdrowia ciecz wodnista przepływa bez nadmiernego oporu przez kolejne odcinki gałki ocznej.

Jeżeli jednak napotka na swojej drodze przeszkodę, następuje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Najczęściej jeżeli dojdzie do zablokowania przepływu, ma to miejsce w tak zwanym kącie przesączania między komorą przednią oka a kanałem Schlemma. Płyn nie dociera wtedy swobodnie do naczyń żylnych gałki ocznej, a jego nadmiar wywiera nadmierne ciśnienie na powierzchnie ścian gałki ocznej. To z kolei powoduje zmiany patologiczne na powierzchni tarczy nerwu wzrokowego, co skutkuje pojawieniem się ubytków w polu widzenia, czyli osiowego objawu jaskry.

Ciąża i poród a narząd wzroku

Ciąża jest stanem powodującym pojawienie się licznych zmian w organizmie kobiety. Większość z nich ma bezpośredni związek z modyfikacją gospodarki hormonalnej. W narządzie wzroku w trakcie trwania ciąży dochodzi do spadku ciśnienia wewnątrzgałkowego, czasowego upośledzenie doboru ostrości widzenia w zależności od odległości obserwowanego przedmiotu oraz wzrostu grubości rogówki co skutkuje zmniejszeniem jej delikatności.

Zmiany te nie są zmianami chorobowymi i ustępują po zakończeniu ciąży. Niestety, możliwy jest również rozwój patologii narządu wzroku w związku z chorobami towarzyszącymi ciąży. Szczególne znaczenie ma tutaj nadciśnienie tętnicze występujące w ciąży, które może być powikłane stanem przedrzucawkowym, a nawet rzucawką. W stanie przedrzucawkowym, czyli wzroście ciśnienia tętniczego krwi z towarzyszącym białkomoczem po 20 tygodniu ciąży może dojść do następujących zaburzeń w procesie widzenia:

• mroczki przed oczami,
• podwójne widzenie,
• postrzeganie przedmiotów w zmienionej wielkości,
• ubytki w polu widzenia,
• zamazanie konturów obserwowanych przedmiotów,
• zamglenie widzianego obrazu.

Zjawiska te spowodowane są zaburzeniem ukrwienia obszarów mózgu biorących udział w procesie odbierania, przekazywania lub analizy bodźców wzrokowych. Ponadto w rzucawce może dojść do obrzęku siatkówki i tarczy nerwu wzrokowego, a nawet odwarstwienia siatkówki. Poza tym u kobiety zmagającej się z retinopatią cukrzycową, czyli uszkodzeniem siatkówki spowodowanym patologią drobnych naczyń powstałą w przebiegu cukrzycy, może dojść do zaostrzenia zmian w trakcie drugiego trymestru ciąży. Z kolei ostatni trymestr ciąży i okres poporodowy mogą przynieść złagodzenie zmian.

Poród drogami i siłami natury odbywa się w czterech fazach. Pierwszą z nich jest rozwieranie się szyjki macicy. Druga faza porodu, najistotniejsza z punku widzenia narządu wzroku, to czas występowania skurczów partych, czyli faza mówiąc w uproszczeniu właściwego rodzenia dziecka. Następne okresy porodu to wydalenie łożyska i pierwsze dwie godziny po porodzie. W trakcie skurczów partych parcie może odbywać się z zamkniętą głośnią. Zachodzą wtedy procesy analogiczne do tych jakie pojawiłby się podczas próby nadmuchania butelki. Poprzez zmiany ciśnienia panującego w klatce piersiowej dochodzi do wzrostu ciśnienia w naczyniach żylnych gałki ocznej, co powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz całej gałki ocznej. Zwiększenie ciśnienia jest przejściowe i ustępuje po zakończeniu parcia.

Jaskra a sposób porodu

Jaskra jest chorobą okulistyczną, która stosunkowo rzadko występuje w grupie kobiet rodzących. Fizjologiczny spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego w ciąży jest poniekąd procesem zabezpieczającym przed skutkami wzrostu tego ciśnienia w trakcie drugiego okresu porodu. Możliwe, że ta właśnie okoliczność powoduje, że nie udowodniono bezsprzecznie negatywnego wpływu porodu drogami i siłami natury na zaostrzenie patologii obejmujących nerw wzrokowy w przebiegu jaskry.

Samo rozpoznanie jaskry postawione zarówno przed ciążą jak i podczas jej trwania nie jest wskazaniem do rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego, a kobiety z taką diagnozą mogą w zdecydowanej większości przypadków rodzić drogami i siłami natury. W sytuacji kiedy jaskra spowodowała ciężkie uszkodzenie siatkówki i każdy wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej jest obciążony dużym ryzykiem dalszego uszkodzenia narządu wzroku, może zajść konieczność rozwiązania ciąży w trybie planowym poprzez cięcie cesarskie. Należy pamiętać, że cięcie cesarskie jest operacją, a fizjologiczną metodą porodu jest poród drogami i siłami natury.

Mimo postępu zachodzącego w medycynie praktycznie z dnia na dzień cały czas ryzyko zgonu kobiety po cięciu cesarskim jest dwa razy wyższe aniżeli po porodzie drogami i siłami natury. Między innymi z tego względu należy mieć świadomość, że decyzja o metodzie rozwiązania ciąży powinna być podejmowana przez lekarzy, którzy uwzględniają przesłanki medyczne do przeprowadzenia operacji, jaką jest cięcie cesarskie i biorą pod uwagę możliwe korzyści i ryzyko, jakim obarczone jest takie działanie.