Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest depresja poporodowa?

Depresja poporodowa, jak sama nazwa wskazuje, pojawia się zwykle u kobiet niedługo po narodzinach dziecka. Zazwyczaj pierwsze wyraźne symptomy widoczne są w pierwszych tygodniach życia malucha, choć mogą one wystąpić nawet do pół roku od porodu. Co ciekawe, pierwsze objawy zwiastujące depresję poporodową mogą pojawić się jeszcze w czasie ciąży i nasilić się, gdy maluszek pojawi się już na świecie. Jak wiadomo, moment narodzin to dla wielu kobiet ogromne przeżycie, w trakcie którego radość często miesza się z lękiem i smutkiem.

Jak długo trwa depresja poporodowa? Jest to sprawa bardzo indywidualna, dużo jednak zależy od stopnia jej nasilenia i podejścia otoczenia kobiety. Depresję poporodową po urodzeniu dziecka możemy obserwować u kobiet zarówno przez kilka tygodni, jak i kilka miesięcy. By jednak mogła ona zostać zdiagnozowana, objawy depresji poporodowej muszą utrzymywać się stale przez minimum 14 dni. Depresja poporodowa wpływa negatywnie nie tylko na samą kobietę, ale również na niemowlę i osoby z jej najbliższego otoczenia, w tym partnera, dlatego tak istotna jest szybka reakcja w momencie, gdy dostrzeżemy jej objawy.

Przeczytaj również: Depresja w ciąży. Jak leczy się depresję u ciężarnych?

Czym jest syndrom baby blues?

Pogorszenie nastroju, zmęczenie czy drażliwość w okresie połogu są normalne. Radość z noworodka wydaje się być przytłumiona. Świeżo upieczona mama sprawia wrażenie nieszczęśliwej.

Dwa, trzy dni po porodzie występuje faza zwana taking in. Kobieta może stracić zainteresowanie dzieckiem. Jest przygaszona, wręcz smutna, wszystko ją drażni. Skupiona jest na sobie i nie ma ochoty zajmować się niemowlakiem. Po tym okresie następuje faza taking hold, w którym kobieta stopniowo zaczyna przybliżać się do dziecka i przejmować nad nim opiekę.

Statystyki pokazują, że aż 80% kobiet po porodzie wykazuje niechęć do pielęgnacji noworodka. To typowa reakcja związana z hormonami, które wpływają na zmienność nastrojów. Kobieca euforia przeplata się z przygnębieniem i ciągłym płaczem.

Apatia poporodowa może trwać do dwóch miesięcy od porodu. Kobieta może czuć ogromne zmęczenie, niezadowolenie z życia i swego samopoczucia. Nie ma chęci do opieki nad noworodkiem. Czasem czuje się roztrzęsiona i wylękniona, a czasem pobudzona i ma chęć na robienie czegoś nieokreślonego. Stan ten najczęściej samoistnie zanika i nie wymaga leczenia farmakologicznego.

To też może Cię zainteresować: Toksyczny związek – jak uwolnić się z toksycznej relacji?

Czynniki ryzyka depresji poporodowej

Choć tak naprawdę do tej pory nie udało się ustalić jednoznacznej przyczyny depresji poporodowej u niektórych kobiet, zauważono że istnieją pewne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko jej rozwoju. Z pewnością negatywnie na kondycję psychiczną kobiety wpływają wszelkiego rodzaju powikłania okołoporodowe i dodatkowe zabiegi zaburzające jego naturalny przebieg, jak np. poród kleszczowy czy konieczność podania syntetycznej oksytocyny. Także poród przedwczesny czy związany z urodzeniem chorego noworodka jest dla kobiety stresującym przeżyciem. Na zwiększone ryzyko depresji poporodowej narażone są również matki, które mają trudności z rozpoczęciem karmienia piersią i utrzymaniem laktacji lub z określonych powodów zrezygnowały z tego sposobu karmienia.

Przeczytaj też: Karmienie piersią a ryzyko zachorowania na raka piersi i raka jajnika

Ponadto okres ciąży, porodu i połogu to czas ogromnych zawirowań hormonalnych w organizmie kobiety, które wykazują udowodniony, istotny wpływ na kondycję zarówno fizyczną jak i psychiczną matki. Dotyczy to nie tylko hormonów płciowych, ale również hormonów tarczycy.

Zauważono także związek pomiędzy depresją poporodową a czynnikami psychologicznymi i indywidualnymi cechami osobowościowymi kobiety, takimi jak:

• zaburzenia psychiczne w wywiadzie lekarskim lub obciążony pod kątem chorób psychicznych wywiad rodzinny,
• przyjmowanie substancji psychoaktywnych,
• nadwrażliwość emocjonalna,
• skłonność do samookaleczania się,
• obniżona samoocena,
• trudności w akceptacji jakichkolwiek zmian,
• stwierdzona osobowość obsesyjno-kompulsywna.

Przeczytaj również: Wysoko wrażliwa osobowość, wysoko wrażliwe dziecko

Nie bez znaczenia są również relacje międzyludzkie, jakich doświadcza kobieta oraz czynniki socjologiczne, takie jak:

• niestabilny związek,
• nieplanowana ciąża,
• małoletni wiek matki lub z drugiej strony – bardzo dojrzały wiek matki,
• samotne macierzyństwo i brak pomocy przy opiece nad dzieckiem,
• niski status społeczny,
• utrata pracy przez jednego z rodziców,
• pogorszenie warunków mieszkaniowych,
• bycie ofiarą przemocy lub agresji ze strony partnera,
• poważna choroba lub śmierć bliskiej osoby.

Sprawdź też: Depresja maskowana – co to jest?

Jak rozpoznać depresję poporodową?

Jak już zostało wspomniane, często pierwsze objawy depresji poporodowej uznawane są za zwykłego „baby bluesa”, którego doświadcza większość świeżo upieczonych matek. Jest on wywołany nie tylko pojawieniem się nowego członka rodziny, ale przede wszystkim zmęczeniem i nowymi obowiązkami związanymi z opieką nad maluszkiem. Jeżeli jednak smutek i płaczliwość utrzymują się u kobiety dłuższy czas, warto zwrócić uwagę na to, czy nie pojawiają się jeszcze dodatkowe symptomy.

Objawy depresji poporodowej to przede wszystkim:

• wahania nastroju – rozdrażnienie, smutek i przygnębienie towarzyszące matce przez większość dnia,
• utrata zainteresowań swoimi pasjami i brak czerpania radości z rzeczy, które do tej pory ją cieszyły,
• ciągły brak energii, uczucie wyczerpania i trudności w wykonywaniu nawet podstawowych czynności, którym często towarzyszy spowolnienie ruchów,
• wyraźnie obniżona samoocena i przeświadczenie o swojej nieudolności w działaniach, niekompetencji i nieodpowiedzialności,
• lęk przed nieumyślnym spowodowaniem dziecku krzywdy i lęk o zdrowie dziecka,
• nieustanne poczucie winy i przeświadczenie o byciu złą matką, podkreślanie swojej bezsilności w wypełnianiu codziennych obowiązków,
• zaburzenia snu, w tym zarówno bezsenność jak i nadmierna senność,
• anhedonia (brak odczuwania radości i przyjemności),
• problemy z koncentracją, pogorszenie pamięci,
• nawracające stany lękowe, w tym również te dotyczące dziecka,
• brak apetytu lub objadanie się,
• nawracające myśli o śmierci, w tym również myśli samobójcze (objaw alarmujący, wymagający natychmiastowej interwencji psychiatrycznej).

Depresja poporodowa jest początkowo trudna do rozpoznania ze względu na podobieństwa z syndromem baby blues. Jednakże różnicowanie determinuje długość trwania. Depresja samoistnie nie przechodzi i może trwać nawet kilka lat. Depresja poporodowa wymaga leczenia farmakologicznego i psychoterapeutycznego. W porę rozpoznana ma dobre rokowania – po kilku miesiącach może ustąpić, nie pozostawiając uszczerbku na zdrowiu.

Przeczytaj też: Brak chęci do życia, brak siły i bezsenność – czy to nerwica?

Jak wygląda leczenie depresji poporodowej?

W przypadku depresji poporodowej nie ma jednoznacznego schematu leczenia, dużo bowiem zależy od stanu psychicznego i fizycznego kobiety w okresie poporodowym, a także tego, jak długo trwa obniżenie nastroju i inne niepokojące objawy. W przypadku umiarkowanych objawów i wsparciu ze strony otoczenia zwykle zalecana jest jedynie psychoterapia, zwłaszcza że zachowanie niektórych substancji chemicznych zawartych w lekach przeciwdepresyjnych może niekorzystnie wpływać na proces laktacji i wykluczać karmienie piersią.

Zobacz też: Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Psychoterapia obejmująca depresję poporodową może opierać się zarówno na terapii indywidualnej jak i wspólnych sesjach z partnerem, zwłaszcza jeżeli kobieta skarży się na poczucie osamotnienia. Możliwa jest również terapia grupowa, na którą często decydują się kobiety chcące poznać inne młode matki, doświadczające podobnych problemów. Taka grupa wsparcia sprawia, że z czasem kobietom chorującym na depresję poporodową rzadziej niż zwykle towarzyszy poczucie winy.

Jeżeli jednak objawy depresji poporodowej nasilają się, konieczne może być wdrożenie leczenia psychiatrycznego, tak, by zapobiec jej przekształceniu się w psychozę poporodową. Na szczęście niektóre leki przeciwdepresyjne mogą być stosowane przez matki karmiące, a jeżeli nie przynoszą one oczekiwanego rezultatu, bezpieczną alternatywą są elektrowstrząsy, wykazujące się dużą skutecznością.

To też może Cię zainteresować: Tokofobia, czyli lęk przed porodem

Depresja poporodowa – dlaczego leczenie jest tak ważne?

Występowanie poporodowych zaburzeń nastroju nie jest niczym niezwykłym i nie musi stanowić powodu do niepokoju, pod warunkiem że ustępuje niedługo po narodzinach dziecka. Jeżeli jednak przekształca się ono w depresję poporodową, ważne jest, by w porę rozpocząć leczenie, zanim pojawią się długofalowe, niekorzystne skutki jej występowania.

W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na kwestię zaburzenia prawidłowej więzi matki z dzieckiem, które może skutkować nadmiernym płaczem, nieregularnym snem czy trudnościami z karmieniem piersią. W przyszłości z kolei u dziecka może pojawiać się brak dojrzałości emocjonalnej i problemy z rozwojem intelektualnym. Pojawiająca się po narodzinach dziecka depresja poporodowa, której w porę nie zauważymy i nie wdrożymy odpowiedniego leczenia, może prowadzić również do zniszczenia relacji z partnerem, a nawet rozstania, które nasilać będzie obawy młodej matki i pogarszać jej stan psychiczny. Jeżeli nawet do rozstania nie dojdzie i pozbędziemy się depresji poporodowej, może ona hamować nas przed decyzją o kolejnym dziecku.

Zobacz też: Czym jest psychoza poporodowa?

Depresja poporodowa – wypowiedź eksperta