Ciąża przenoszona

Co to jest ciąża przenoszona?

Przewidywany termin porodu określany jest na podstawie reguły Naegelego, według której czas trwania ciąży liczy się od daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki, od której odejmujemy 3 miesiące i dodajemy siedem dni i rok. Badania dowodzą jednak, że opieranie się jedynie na dacie ostatniej miesiączki prowadzi w wielu przypadkach do błędnego określania terminu porodu. W wyliczonym terminie na podstawie reguły Naegelego rodzi się około 2,5 % dzieci. Ponad 60 % dzieci rodzi się w ciągu trzech tygodni po lub przed wyliczonym terminem porodu.

Najwyższą skutecznością prawidłowego określenia terminu porodu wykazuje się badanie USG wykonane w pierwszym trymestrze trwania ciąży. Mniej skuteczne jest USG wykonywane w drugim trymestrze ciąży, a najmniej skuteczne jest kierowanie się datą ostatniej miesiączki.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Międzynarodowej Organizacji Położników i Ginekologów (FIGO) „ciążą po dacie porodu” określa się ciążę, trwającą powyżej 40 tygodni, „ciążą po terminie” określa się ciążę trwającą ponad 42 tygodnie, a „ciążą przenoszoną (przedłużoną)” – ciążę po skończonym 42 tygodniu lub 294 dniu jej trwania. W polskiej nomenklaturze pojawiają się zamiennie używane określenia „ciąży po terminie”, „ciąży przeterminowanej” oraz „ciąży przenoszonej”, odnoszące się do wieku ciążowego trwającego dłużej niż 42 tygodnie.

Definicja ta nie uwzględnia ciąż, które są mniej zaawansowane biologicznie, z powodu zmiennej długości cyklu miesiączkowego u danej kobiety. Znaczny odsetek rozpoznania ciąży przeterminowanej wynika z mylnego obliczenia terminu porodu.

Z przeterminowaniem ciąży wiąże się zwiększenie śmiertelności okołoporodowej noworodków. Ciąża przeterminowana to ciąża wysokiego ryzyka w związku z potencjalną niewydolnością łożyska.

W każdej ciąży w 42 tygodniu jej trwania należy ustalić czy jest to ciąża jedynie przeterminowana, czy biologicznie przenoszona i czy istnieje zagrożenie dla płodu. Ponadto, dzieci urodzone po terminie narażone są na wyższe ryzyko zachorowalności, zwłaszcza jeśli ich stan tuż po porodzie jest średni lub ciężki, kiedy doszło do niedotlenienia płodu, gdy obecna jest smółka w płynie owodniowym, a w badaniu kardiotokograficznym stwierdza się występowanie zaburzeń.

Przyczyny ciąży przenoszonej

Ciąża po terminie związana jest z wieloma przyczynami, jednak nieraz nie udaje się ustalić, co mogło wpłynąć na jej przedłużenie się. Najbardziej charakterystycznym czynnikiem ryzyka jest przebycie w przeszłości ciąży przeterminowanej, co może wiązać się z uwarunkowaniami biologicznymi (i genetycznymi).

Poza tym niektóre wady wrodzone płodu mogą przyczyniać się do wydłużenia czasu trwania ciąży (w tym uwarunkowane zaburzeniami genetycznymi, np. trisomią 16. i 18. pary chromosomów; karłowatością Seckela oraz stanami zaburzonej czynności przysadki i nadnerczy płodu).

Do innych czynników ryzyka ciąży przenoszonej należą:

• pierwsza ciąża,
• złe warunki bytowe,
• niski poziom edukacji,
• zagrażające poronienie w wywiadzie.

Uważa się, że również narażenie na niektóre czynniki środowiskowe (np. zanieczyszczenia powietrza), wykonywana praca lub styl życia (np. zwiększone przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-3 pod koniec ciąży) mogą mieć wpływ na przedłużenie czasu jej trwania.

Rozpoznanie ciąży przenoszonej

Rozpoznanie ciąży przenoszonej opiera się na następujących parametrach:

• określeniu terminu porodu według reguły Naegelego,
• regularności cykli miesięcznych u kobiety,
• dacie pierwszych ruchów płodu,
• badaniu USG podczas którego określa się ilość płynu owodniowego i jakość łożyska.

Każda ciężarna w ciąży trwającej powyżej 42 tygodni powinna być hospitalizowana. Przeterminowana ciąża z niepewnym wiekiem płodu jest wskazaniem do monitorowania aktywności ruchowej, ilości płynu owodniowego, profilu biofizycznego płodu oraz innych jego parametrów.
Należy prowadzić ścisły nadzór dobrostanu płodu poprzez badanie kardiotokograficzne. Jeżeli wyniki badań są prawidłowe, wówczas oczekuje się na poród samoistny, a jeśli wykazano jakieś nieprawidłowości należy rozważyć zakończenie ciąży.

Sztuczne wywołanie porodu

Mechanizm rozpoczęcia porodu u człowieka nie jest do końca zbadany, jest wypadkową zmian hormonalnych zachodzących w organizmie matki i płodu. Właściwy moment zakończenia ciąży związany jest z wyzwoleniem łańcucha zdarzeń, które wynikają z dojrzałości płodu i przygotowania narządu rodnego do porodu.

Obecnie z chwilą rozpoznania zagrożenia wielu położników indukuje poród na 0-14 dni po wyliczonym terminie porodu. Jeżeli indukcja okaże się nieskuteczna, wówczas po 2-3 dniach procedurę powtarza się, a dopiero w razie jej niepowodzenia, ciążę rozwiązuje się cięciem cesarskim. Maksymalnie przeprowadza się dwie indukcje.

Na indukcję porodu składają się następujące etapy:

• preindukcja – postępowanie mające na celu przyspieszenie dojrzałości szyjki macicy (np. podanie doszyjkowo prostaglandyny),
• indukcja porodu – wywołanie czynności skurczowej macicy przed samoistnym jej rozpoczęciem, mające na celu doprowadzenie do porodu drogami natury (podanie oksytocyny, przebicie pęcherza płodowego, drażnienie brodawek sutkowych).

Noworodka urodzonego z ciąży przeterminowanej charakteryzują pewne cechy, określane mianem „zespołu przejrzałości”, widoczne po urodzeniu. Zaliczamy do nich:

• tzw. „ręce praczki”,
• sucha, łuszcząca się skóra,
• mała ilość tkanki podskórnej,
• mała lub wcale ilość mazi płodowej.