Ból w połogu

Co to jest połóg?

Połóg jest okresem po ciąży i porodzie, w którym stopniowo ustępują wszystkie zmiany, które dokonały się w organizmie kobiety przez ostatnie 9 miesięcy. Połóg trwa około 6-8 tygodni. W tym czasie następuje inwolucja, czyli obkurczanie się mięśnia macicy oraz szyjki macicy. W tym czasie goją się rany poporodowe (rana w miejscu odklejenia łożyska, rana krocza, rana brzucha po cięciu cesarskim), cofają się zmiany hormonalne charakterystyczne dla okresu ciąży, rozpoczyna się laktacja (proces wytwarzania mleka przez gruczoły mleczne) oraz jajniki ponownie rozpoczynają swoją pracę.

Połóg dzieli się na 3 okresy:

• bezpośredni, czyli obejmujący pierwsze 24 godziny po porodzie; w tym czasie mogą wystąpić ostre powikłania związane z porodem lub ze znieczuleniem,
• wczesny połóg, który obejmuje pierwszy tydzień po porodzie,
• późny połóg trwający zazwyczaj do 6 tygodnia po porodzie; w tym okresie dokonują się wszystkie zmiany inwolucyjne w narządzie rodnym a u mam niekarmiących piersią może pojawić się miesiączka.

Objawy fizyczne i psychiczne a połóg

Stan kobiety w połogu zależy od rodzaju porodu (poród fizjologiczny drogami i siłami natury, poród zabiegowy, cięcie cesarskie), a także od innych czynników. Młoda mama może doświadczyć wszystkich poniżej wymienionych dolegliwości, bądź tylko niektórych z nich.

Objawy fizyczne połogu:

• krwista wydzielina z pochwy, tzw. odchody połogowe,
• bolesne napięcie brzucha związane z obkurczaniem mięśnia macicy,
• ból, drętwienie i dyskomfort w obrębie krocza, jeśli poród odbył się drogami natury (szczególnie po nacięciu krocza),
• ból oraz drętwienie w miejscu nacięcia brzucha w przypadku cięcia cesarskiego,
• ogólna bolesność ciała w wyniku silnego parcia podczas porodu,
• utrudnione siedzenie i chodzenie, szczególnie jeśli doszło do szycia krocza lub po cięciu cesarskim,
• trudności w oddawaniu moczu (pierwsze dwa dni),
• zaparcia i zaburzenia perystaltyki jelit (pierwsze kilka dni),
• hemoroidy,
• przekrwienie oczu, sińce wokół oczu i na policzkach jako efekt nasilonego parcia,
• potliwość, wzmożona zwłaszcza w nocy,
• dyskomfort w okolicach brodawek sutkowych oraz ich przekrwienie (pierwsze 3- 4 dni po porodzie),
• bolesność i pękanie brodawek, które mogą pojawić się po podjęciu karmienia piersią.

Odczucia psychiczne w połogu:

• naprzemienna euforia i depresja, bądź wahania między tymi nastrojami,
• uczucie niepewności o przyszłość,
• frustracja,
• poczucie przytłoczenia wyzwaniami związanymi z macierzyństwem,
• podekscytowanie związane z pojawieniem się dziecka na świecie.

Czytaj również: Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, leczenie

Ból podbrzusza

Jest to ból związany z inwolucją macicy i skurczami połogowymi. Mięsień macicy musi się obkurczyć z wagi ok. 1000 g tuż po porodzie, do ok. 50-70 g. Dno macicy po porodzie znajduje się na wysokości pępka, natomiast po zakończeniu okresu połogu nie powinno być wyczuwalne nad spojeniem łonowym. Skurcze połogowe przywracają macicę do stanu sprzed ciąży, a jednocześnie wpływają na ograniczenie krwawienia poporodowego. Kobiety z wiotką mięśniówką macicy w wyniku poprzednich ciąż, bądź nadmiernego rozciągnięcia mięśnia macicy mogą silniej odczuwać bóle połogowe. Bóle podbrzusza mogą też nasilać się w trakcie karmienia piersią. Podczas gdy dziecko ssie pierś, w organizmie mamy uwalnia się oksytocyna, która stymuluje macicę do skurczów, a tym samym do obkurczania się. Bardzo ważne jest regularne opróżnianie pęcherza moczowego, gdyż pełen pęcherz stanowi przeszkodę dla obkurczającej się macicy. Nie należy czekać na uczucie parcia na mocz, tylko najlepiej co 2 godziny korzystać z toalety. Bolesne skurcze połogowe ustępują zwykle między 4 a 7 dniem połogu. Jeśli istnieje taka konieczność, kobieta może zastosować paracetamol bądź inny łagodny środek przeciwbólowy. Jeśli silne dolegliwości bólowe pomimo przyjęcia środków przeciwbólowych utrzymują się dłużej niż tydzień, należy zgłosić się do lekarza.

Ból rany krocza

Zjawiskiem fizjologicznym jest dyskomfort w obrębie krocza po porodzie, nawet jeśli nie zostało ono nacięte. W wyniku urodzenia dziecka, krocze jest rozciągnięte, posiniaczone i poranione. Oczywiście ból będzie silniejszy przy pęknięciu krocza oraz przy nacięciu. Rany na kroczu goją się zazwyczaj około 7-10 dni. Zdarza się, że szczególny ból pojawia się, gdy kobieta kaszle bądź kicha oraz kiedy próbuje usiąść. Połóg jest okresem, w czasie którego w szczególny sposób należy dbać o krocze. Najważniejsze jest jego odciążanie, czyli unikanie uciskania i rozciągania. Ważne jest, aby w pierwszych dniach połogu unikać bezpośredniego siadania na kroczu oraz długiego przebywania w pozycji siedzącej lub stojącej. Do siadania można wykorzystać poduszkę bądź dmuchane kółko do pływania. Podczas leżenia kobieta powinna wybierać pozycję na boku. Bardzo ważna w tym okresie jest odpowiednia higiena miejsc intymnych. Należy często zmieniać podpaski (co 3-4 godziny). Pomocne będą specjalne podkłady połogowe, które zapobiegną zabrudzeniom pościeli. Aby zapobiec zakażeniom okolicy krocza należy podmywać się po każdym oddaniu moczu i wypróżnieniu, stosować bawełnianą, przewiewną bieliznę i zapewnić dostęp powietrza do okolicy krocza, tak często jak tylko jest to możliwe. W celu złagodzenia dolegliwości bólowych można zastosować okład z lodu (np. worek z lodem owinięty pieluchą tetrową bądź innym materiałem należy przyłożyć do krocza na ok. 30 minut). Od około 4-5 dnia po porodzie dla złagodzenia bólu można zrobić nasiadówkę. W tym celu można wykorzystać mieszanki ziołowe np. z krwawnika pospolitego, lawendy, nagietka, rumianku. Nasiadówka powinna trwać około 20 minut, a woda nie może być zbyt gorąca (gorąca woda może doprowadzić do krwotoku z dróg rodnych). W okresie połogu należy nosić przewiewną odzież ponieważ ciasna bielizna i odzież mogą ocierać i drażnić rany krocza nasilając ból i utrudniając gojenie. Aby uniknąć nasilonego bólu kobieta nie powinna doprowadzać do zaparć. W tym celu powinna pić dużo wody i unikać produktów ubogoresztkowych.

Ból po cięciu cesarskim

W momencie, kiedy przestanie działać znieczulenie, rana na brzuchu prawdopodobnie będzie źródłem bólu. Natężenie bólu zależy od kilku czynników m.in. od progu bólowego kobiety oraz od tego czy miała ona już wcześniej wykonywane cięcie cesarskie. Kobiety, które po raz pierwszy miały wykonywane cięcie cesarskie zazwyczaj intensywniej odczuwają ból w okolicy rany. Oprócz bólu rany brzucha, kobieta również ma typowe dolegliwości bólowe związane z obkurczaniem się macicy. Aby uniknąć powikłań w obrębie rany brzucha, należy pamiętać o prawidłowej higienie. Rana powinna być utrzymywana w czystości oraz dostępem powietrza. Nie wolno uciskać jej obcisłą bielizną i odzieżą. Okolice rany można przemywać środkiem antyseptycznym ( Octenisept), który odpowiednio zdezynfekuje ranę i utrzyma ją w czystości. W trakcie kąpieli należy pamiętać, że rana powinna być delikatnie myta oraz powinna być wycierana np. jednorazowym ręcznikiem papierowym, co pozwoli zapobiec przenoszeniu bakterii w okolice rany. Rana po cięciu będzie goiła się szybciej, jeśli kobieta przez pierwsze kilka tygodni po porodzie nie będzie podnosiła ciężkich przedmiotów. W zależności od potrzeb świeżo upieczona mama może przyjmować środki przeciwbólowe.

Ból piersi i brodawek sutkowych

Po porodzie piersi jeszcze bardziej się powiększają. Po urodzeniu dziecka gruczoły mleczne podejmują produkcję pokarmu, co sprawia, że stają się one obrzęknięte, wrażliwe, twarde i bolesne. Czasem zdarza się tak, że obrzęk sięga aż do pach. Obrzmienie, które jest niewygodne i dokuczliwe, często sprawia ból podczas karmienia piersią. Taki stan nie jest długotrwały, ponieważ dolegliwości zmniejszają się w ciągu kilku dni, dzięki ustabilizowaniu się wytwarzania pokarmu zgodnie z zapotrzebowaniem dziecka. Brodawki stają się szczególnie bolesne około 20 dnia karmienia.

Często ból brodawek wynika z nieprawidłowego przystawienia dziecka do piersi. W wyniku częstego karmienia brodawki hartują się, przez co dolegliwości bólowe znikają. Niekiedy zdarza się tak że brodawki pękają i pojawia się krwawienie. Warto wtedy zadbać o ich prawidłową pielęgnację. Przede wszystkim należy prawidłowo przystawiać dziecko do piersi. Po każdym karmieniu należy wystawiać bolesne brodawki na powietrze. Poranione brodawki należy chronić przed wilgocią, poprzez częste wymieniane wkładek laktacyjnych. Ulgę bolącym brodawkom przyniesie również pokarm mamy. Niewielką ilość pokarmu można po karmieniu rozetrzeć na sutkach. Ważne jest też to, aby nie faworyzować jednej piersi np. tej mniej bolącej, ponieważ brodawki zregenerują się wtedy, kiedy będą używane.

Połóg a niepokojące objawy

Objawy niepokojące, które należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem:

• temperatura ciała powyżej 38^oC,
• bardzo silne bóle brzucha,
• ostry ból w pochwie lub w odbycie,
• nagłe ustanie krwawienia połogowego bądź krwotok z dróg rodnych,
• zmiana charakteru zapachu odchodów połogowych na gnilny,
• zasinienie, obrzęk i wysięk z rany po cięciu cesarskim i z rany krocza.