Ciąża po trzydziestce – ciąża po 30. roku życia

Ciąża po 30. roku życia – czy nie jest za późno?

Kobiety rodzą się z ustaloną przez naturę rezerwą jajnikową, która wynosi około 400 000 pęcherzyków. Po uzyskaniu przez organizm dojrzałości płciowej część z nich dojrzeje, a to, ile z nich w życiu kobiety zostanie zapłodnionych, zależy od wielu czynników.

Z wiekiem niestety ta rezerwa jajnikowa zmniejsza się, co daje teoretycznie mniejsze szanse na zapłodnienie. Nie oznacza to jednak, że posiadanie zdrowego potomstwa staje się niemożliwe. Po 30. roku życia około 12–15% komórek jajowych ze wspomnianej rezerwy może zostać zapłodnione.

Optymalny wiek na zajście w ciążę to 19–25 lat. Niemniej późne macierzyństwo ma wiele zalet. Jest dojrzalsze, bardziej spełnione, kobiety są przygotowane do posiadania potomstwa mentalnie, są bardziej świadome pełnionej roli, odpowiedzialne.

Monitorować swoją zdolność do zapłodnienia można na wiele sposobów, chociażby poprzez pomiar hormonów: AMH (hormon anty-Mullerowski, który koreluje z rezerwą jajnikową, zmniejsza się wraz ze zmniejszeniem ilości komórek zdolnych do zapłodnienia) i FSH (hormon folikulotropowy, będący hormonem pobudzającym czynność jajników i dojrzewanie komórek jajowych). Można również monitorować cykl w badaniu ultrasonograficznym, szczególnie wtedy, gdy dochodzi do cykli bezowulacyjnych, co u kobiet po 30. roku życia jest znacznie częstsze.

Z biologicznego punktu widzenia zajście w ciążę po 30. roku życia może być trudniejsze, jednak nie jest to regułą. Duży odsetek ciąż w tym wieku przebiega prawidłowo, a przychodzące na świat dzieci są zdrowe. Każdy przypadek jest indywidualny i trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy po 30. jest za późno na ciążę.

Ciąża po 30. roku życia – zagrożenia

Trudności z zajściem w ciążę po 30. roku życia mogą wynikać nie tylko ze zmniejszenia rezerwy jajnikowej, ale również ze zmniejszenia rezerwy plemnikowej u mężczyzn. Coraz większym problemem u panów staje się siedzący tryb życia, co wiąże się z wykonywaniem zawodów wymagających spędzania wielu godzin przy biurku, komputerze, czy za kierownicą.

Dochodzi wówczas do przegrzania jąder i podwyższenia temperatury spermatogenezy (cyklu rozwojowego plemników). Aby proces ten przebiegał prawidłowo, wymagana jest temperatura około 34–35°C. Niemałe znaczenie ma również sposób odżywiania oraz to, czy przyszły ojciec pali papierosy, czy nie.

Ciąża po 30. roku życia może być utrudniona ze względu na zaburzenia miesiączkowania, które mogą wystąpić u kobiet po trzeciej dekadzie życia. Dochodzi do pogorszenia jakości komórek jajowych, co może skutkować narodzinami dziecka z wadą genetyczną lub spowoduje częstsze poronienia, związane z trudniejszym zagnieżdżeniem się zarodka w macicy. Większe jest ponadto ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej.

W sytuacji, kiedy zapłodnienie dojdzie do skutku i płód zacznie się rozwijać, matka w większym stopniu niż młodsze kobiety narażona jest na wystąpienie chorób charakterystycznych dla ciąży, takich jak:

• cukrzyca ciężarnych,
• nadciśnienie indukowane ciążą,
• cholestaza ciężarnych.

W przypadku ciąży po 30. roku życia zwiększa się także ryzyko rozwoju chorób naczyń, pojawia się skłonność do obrzęków. Kobiety mogą być ponadto bardziej zmęczone i gorzej znoszą ciążę niż młodsze kobiety, choć nie jest to regułą.

Należy jednak podkreślić, że kobieta może zostać matką niemal niezależnie od wieku, jeśli decyzje podejmuje świadomie. Podstawą jest odpowiednie przygotowanie – wykonanie niezbędnych badań, zadbanie o odpowiednią masę ciała, aktywny tryb życia i zdrowa dieta. 

Ciąża po 30. a niepłodność – czy łatwo zajść w ciążę?

Przyczyną problemów z zajściem w ciążę po trzydziestce może być niepłodność. Można ją podejrzewać wówczas, gdy po roku regularnego współżycia bez zabezpieczenia (to jest 3–4 razy w tygodniu) nie dochodzi do zapłodnienia. Po tym czasie należy się zgłosić do ginekologa celem wdrożenia odpowiedniej diagnostyki, by znaleźć ewentualną przyczynę takiego stanu.

Niestety, w większości przypadków nie daje się jej ustalić i mówimy wtedy o tak zwanej niepłodności idiopatycznej. Kobietom po 35. roku życia wizyta u specjalisty zalecana jest już w momencie, kiedy po 6 miesiącach regularnych stosunków bez użycia antykoncepcji nie dochodzi do zapłodnienia. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia wad genetycznych u dziecka, konieczne jest wykonanie odpowiednich badań i wdrożenie leczenia.

Decyzja o podjęciu prób zajścia w ciążę po trzydziestce wymaga spokoju i cierpliwości. Stres z pewnością nie zwiększy szans na macierzyństwo, zwłaszcza że w stanach napięcia nerwowego dochodzi do wahań hormonów, co może utrudniać zapłodnienie.

Ważne jest także odpowiednie nastawienie. Seks nie może być uważany jedynie za metodę prokreacyjną. W dalszym ciągu powinien być czynnikiem spajającym związek dwojga ludzi.

Ciąża po 35. roku życia a badania prenatalne

W Polsce istnieje możliwość wykonania badań prenatalnych, gdyż po 35. roku życia rośnie ryzyko urodzenia dziecka z wadą genetyczną, np. zespołem Downa, Edwardsa czy Pataua. Około 70% dzieci z zespołem Downa rodzą właśnie matki po 35. roku życia.

• USG genetyczne – badanie wykonuje się pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, by oszacować ryzyko wystąpienia wad genetycznych. W tym celu ultrasonografista ocenia odpowiednie markery, np. NT, czyli grubość fałdu karkowego (tzw. przezierność karkowa), a więc pomiar warstwy płynu w obrębie tkanki podskórnej karku płodu, która prawidłowo nie powinna przekraczać 2,5 mm. Ocenia obecność kości nosowej, splotów naczyniówkowych znajdujących się w obrębie czaszki płodu, narządy wewnętrzne, obecność żołądka, pęcherza moczowego. Sprawdza prawidłowość wykształcenia kończyn dolnych i górnych. Ocenia również budowę serca płodu oraz kosmówkę.

• Test PAPP-A – by dokładniej oszacować ryzyko wad wrodzonych, można pobrać krew na obecność hCG jej podjednostki beta (gonadotropina kosmówkowa) oraz białka ciążowego A (PAPP-A). Czułość testu PAPP-A jest bardzo wysoka i wynosi nawet 90%. Gdy poziom PAPP-A jest obniżony, a wartość NT i stężenie beta hCG podwyższone, można podejrzewać, że dziecko ma zespół Downa. Za graniczne uważa się 1 : 300. W przypadku podejrzenia zespołu Edwardsa i zespołu Pataua stężenie beta hCG i białka PAPP-A jest obniżone, a wartość NT podwyższona.

• Amniopunkcja – w przypadku uzasadnionego podejrzenia wystąpienia u dziecka wad wrodzonych, kobiecie proponuje się wykonanie amniopunkcji, czyli zabiegu polegającego na nakłuciu powłok brzusznych i macicy pod kontrolą USG, celem pobrania płynu owodniowego do oceny kariotypu płodu. Wykonuje się je między 13. a 19. tygodniem ciąży. Kariotyp płodu daje nam 100% pewność co do tego, czy dziecko jest zdrowe, czy chore. Ryzyko poronienia wskutek amniopunkcji wynosi około 0,5–1%.

• Test NIFTY – podobnie jak PAPP-A jest testem przesiewowym, ale ma wyższą czułość. W Polsce działa kilkanaście laboratoriów, które pobierają krew ciężarnym i oceniają obecność we krwi przyszłej mamy płodowego cff DNA, zawierającego DNA zarówno jej, jak i płodu. Metoda ta pozwala na oszacowanie ryzyka wad genetycznych: zespołu Downa, Edwardsa, Pataua, Turnera, Klinefeltera czy zespołu kociego krzyku. Jeśli ryzyko jest wysokie, pacjentka kierowana jest na amniopunkcję. Na wynik badania czeka się około 2 tygodni, a cena testu NIFTY to około 2500 zł.

W przypadku, gdy mamy stwierdzoną wadę genetyczną, polskiej ciężarnej prawo umożliwia podjęcie decyzji o terminacji ciąży. Decyzję o poddaniu się badaniom prenatalnym kobieta podejmuje samodzielnie.